Doorgaans zijn de bordjes bij openbare toiletten helder: deze ingang voor de dames, die voor de heren. Dat is in de VS niet anders. Maar wat als je van een jongetje een meisje bent geworden? Of omgekeerd? Moet je je dan conformeren aan het geslacht dat op je geboorteakte staat? Of telt het resultaat van vele medische ingrepen en mag je juist de andere deur kiezen? Het is het probleem waar transgenders mee te maken hebben.

Lang was het in Amerika helder. Je maakt gebruik van het toilet dat volgens je geboorteakte bij je past. Als je dat niet wilt, dien je bij de overheid een verzoek in om de registratie van het geslacht aan te passen. Zodra dat is gepasseerd, kun je de deur binnengaan die beter bij je nieuwe persoon past.

Toch vinden veel strijders voor de emancipatie van homo’s, lesbiennes en transgenders dit onvoldoende. Vooral ook omdat er nogal wat mensen rondlopen die (nog) niet daadwerkelijk van geslacht zijn veranderd, maar wel worstelen met hun ‘zijn’. Ook zij zouden de vrijheid moeten hebben om een andere ingang te kiezen. Je kunt volgens deze strijders alleen daar „op het gemak” zitten waar je je persoonlijk het prettigst voelt. Dat kan voor „zoekende persoonlijkheden” de ene keer een dames- en de andere keer een herentoilet zijn.

Juridische vete

De Amerikaanse stad Charlotte in de staat North Carolina wil daaraan tegemoetkomen. In februari nam het stadsbestuur een verordening aan om de rechten van homo’s, lesbiennes, biseksuelen en transgenders in openbare ruimtes te beschermen.

De regering van de staat North Carolina nam daarop een wet aan die voor deze lokale verordening een stokje stak. Die wet stelt onder meer dat transgenders alleen gebruik mogen maken van het toilet dat aansluit bij het geslacht op hun geboortecertificaat. De wet is tegelijkertijd een verbod voor steden en andere lokale overheden om maatregelen te nemen om specifiek de rechten van homo’s en transgenders te beschermen.

Daarop ontstond er een juridisch steekspel. Tegenstanders stelden dat deze toiletwet in strijd is met de Civil Rights Act (CRA) uit 1964 waarin discriminatie onder andere op grond van geslacht verboden is. De federale regering in Washington stelde daarop een ultimatum aan de regering van North Carolina. Die besloot op haar beurt de minister van Justitie voor de rechter te dagen vanwege de „radicale interpretatie van de CRA.” Voer dus voor de media. Heel Amerika spreekt erover.

Eind vorige week gooide president Obama olie op het vuur van de verhitte discussie. In een brief aan de directies van scholen die met overheidsgeld worden gesubsidieerd, liet hij weten dat er op onderwijsinstellingen geen belemmeringen aan leerlingen mogen worden opgelegd bij hun persoonlijke keuze voor een bepaald toilet. „Scholen zijn verplicht leerlingen en studenten die transgender zijn de keus te laten maken die past bij hun seksuele identiteit, ook wanneer er op de geboorteakte een ander geslacht staat.”

Geen verkiezingsthema

Binnen conservatieve kringen en vanuit kerkelijke instanties is met grote verontwaardiging op deze brief van de regering gereageerd. Ronnie Floyd, de president van de Zuidelijke Baptisten, noemde de richtlijn „een aanval op de Schepper Zelf, op de menselijke seksualiteit en op de moraal.” „Het geslacht is geen vrije keuze, is niet vloeiend en veranderlijk. Het is een geschenk van God.”

Russell Moore, de ethicus van de baptisten, verwijt Obama „ernstig machtsmisbruik.” Hij noemt het „een schande dat jonge kinderen deze moderne gedachte dat het seksueel geslacht een keuze is, wordt opgedrongen. Twee jaar geleden sprak de conventie van de Zuidelijke Baptisten nog uit dat seksueel geslacht bepaald wordt door biologische factoren en niet door eigen voorkeuren of perceptie.”

De gouverneur van Texas stuurde kort na het bericht over de nieuwe onderwijsrichtlijn een tweet waarin hij zei deze met alles wat in hem is te zullen bestrijden. „Obama kan de Civil Rights Act niet herschrijven. Hij is geen koning.”

Toiletbezoek door transgenders lijkt geen thema te worden in de strijd om het presidentschap. De Democraten Clinton en Sanders steunen beiden de lijn die Obama heeft gekozen. Trump wil er zijn handen niet aan branden. Hij vindt dat elke staat zijn eigen regels mag stellen.