AMMAN. Er is de afgelopen nacht een wapenstilstand in Syrië ingegaan. Er zijn talloze voorbehouden gemaakt die het geweld alleen maar laten voortduren en het lijkt erop dat de partijen het bestand alleen maar gebruiken als opmaat naar de strijd die het lot van Syrië definitief zal bepalen.
Alle betrokken partijen verklaarden zich in principe akkoord met een staakt-het-vuren, maar hadden zo hun eigen voorwaarden. De Syrische Koerden verklaarden de wapens te zullen neerleggen, maar behielden zich het recht voor om eventuele agressie te beantwoorden. Dat was een duidelijke verwijzing naar Turkije. De Koerden lijken zich niet ten onrechte zorgen te maken, zo bleek uit uitlatingen van de Turkse premier Davutoglu. Die zei onlangs tijdens een interview dat Turkije „de beslissing had genomen om Rojava (Syrisch Koerdistan) aan te vallen. We wachten hiervoor op het juiste moment”.
De Russische president Poetin belde deze week ondertussen met zijn Syrische ambtsgenoot Assad. Daarna werd bekendgemaakt dat beide landen „de strijd zullen voortzetten tegen Islamitische Staat (IS), Jabhat al-Nusra en andere terroristische groeperingen.” Aangezien dit laatste ook de situatie was vóór de wapenstilstand, is het enigszins raadselachtig wát er dan precies zal veranderen.
Opdeling
De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken John Kerry vroeg zich daarom openlijk af „of in Syrië de tijd wel rijp is voor een wapenstilstand.” Kerry verklaarde echter ook dat de Verenigde Staten, in geval de wapenstilstand zou mislukken, zouden overgaan tot ”plan B”. Daarmee bleek hij de opdeling van Syrië te bedoelen.
Assad zei onlangs tegen een Spaanse krant dat het Syrische leger weer heel Syrië zou heroveren. De opmerkingen van Kerry lijken hier een reactie op. Volgens Kerry is het „wellicht te laat om Syrië als natiestaat nog bij elkaar te houden.” Opvallend was dat Ilham Ehmed van de Koerdische Syrian Democratic Council vrijwel gelijktijdig de verwachting uitsprak dat Syrië zal worden opgedeeld in drie federale regio’s: een noordelijke, een zuidelijke en een centrale regio.
Dat deze regio’s een grote mate van autonomie moeten krijgen, bleek uit haar uitspraak over de toekomst van Assad. Die was niet belangrijk omdat „iedere regio haar eigen president zal kiezen.” Daarmee werd de suggestie gewekt dat Assad president zou kunnen worden van één van deze gebieden.
Dat er nu openlijk wordt gesproken over een geografische opdeling van Syrië, geeft aan dat alle partijen bezig zijn met de toekomst van Syrië. Ongeacht het slagen of mislukken van een wapenstilstand. Het uit elkaar vallen van Syrië zal echter belangrijke gevolgen krijgen voor zowel het Midden-Oosten als Europa.
Rusland en Iran zijn momenteel bezig met het veiligstellen van westelijk Syrië. Deze regio is belangrijk voor de Russische militaire belangen, zoals de marinebasis die Rusland daar heeft. Iran heeft dit gebied nodig als aanvoerroute naar de Libanese Hezbollah.
Saudi-Arabië annuleerde onlangs een miljardengift voor het Libanese leger. Het was tekenend dat het Saudische koninkrijk, Bahrein en de Verenigde Arabische Emiraten hun burgers in Libanon opriepen dat land zo snel mogelijk te verlaten. Men kan dit interpreteren als een verwachting of zelfs besluit dat Libanon op het punt staat direct betrokken te raken bij de Syrische burgeroorlog.
In Arabische media wordt steeds vaker gesproken over een ”Sunnistan”, waarmee oostelijk Syrië en westelijk Irak wordt bedoeld. De soennitische stammen voelen zich daar vaak loyaal aan Saudi-Arabië, dat een dergelijk gebied in zijn invloedsfeer zou kunnen trekken. Probleem is echter dat veel steden in dit gebied worden gecontroleerd door IS.
Rusland en de VS bombarderen beide IS, maar hebben verschillende belangen. Washington zou waarschijnlijk de oprichting steunen van een Sunnistan, dat door zijn Saudische bondgenoot wordt gecontroleerd. Rusland wil Assad in het zadel houden.
Het bestand zal door alle partijen worden gebruikt om zich gereed te maken voor de eindstrijd in Syrië. Europa kan dan opnieuw enorme golven nieuwe vluchtelingen tegenmoet zien.