Het optreden van Luther en andere reformatoren zorgde ervoor dat de roomse dwalingen en het bijgeloof werden ontmaskerd. De hervormers toonden de ongerijmdheid van allerlei roomse gebruiken aan. „Die zijn soms te dwaas om er ook maar een woord aan te wijden”, schrijft Luther in een brief aan Melanchthon. „Wie hecht er ook maar een gram geloof aan de dwaze verhalen en beweringen die priesters vertellen om het bijgeloof in stand te houden.”

Te dwaas om er ook maar een woord aan te wijden. Dat kan ook gezegd worden van het feest Halloween, dat vandaag eveneens wordt gehouden. Enkele decennia terug werd het vooral gevierd in Ierland, Groot-Brittannië, Canada en Amerika. De laatste jaren maakt het ook zijn opmars in Nederland. En de commercie speelt er handig op in.

Halloween is oorspronkelijk een Keltisch feest dat de komst van een nieuw jaar (in die cultuur op 1 november) aankondigt. Tijdens Halloween zouden onder meer de geesten van dode mensen oprijzen. Om hen van het lijf te houden, zetten veel mensen een dodenmasker op. Allerlei gebruiken die met Halloween zijn verbonden, dragen een bijna luguber karakter. Ze zijn bedoeld om schrik en paniek teweeg te brengen. Wel is het zo dat voor veel kinderen dit niet voorop staat. Zij verkleden zich, bellen bij mensen aan en zien graag de kinderhand gevuld met snoep.

Opvallend is de opgang die Halloween de laatste decennia ook in ons land heeft gemaakt. Zou die te maken kunnen hebben met de ontkerstening? Is het niet zo dat de geseculariseerde mens uiteindelijk toch behoefte heeft aan bepaalde rituelen? En zou de mens die zegt niet te geloven in God en geesten toch zijn angstige onzekerheid op dit punt niet proberen gerust te stellen door een feest te maken van de confrontatie met de boze geesten?

Inmiddels heeft Halloween een groot deel van de Nederlandse bevolking in zijn greep. Wie een supermarkt binnenloopt kan niet om de Halloween-aanbiedingen heen. Etalages van winkels tonen de bizarre dingen, bedoeld om mensen even schrik aan te jagen. Wat te denken van een slager die zijn worsten zo in de etalage had neergelegd dat het leek alsof er afgehakte vingers en andere lichaamsdelen lagen.

Zo wordt de ernst van de dood op een bizarre wijze ingezet ten dienste van de commercie. Veel mensen, ook geseculariseerde, beseffen nog steeds dat de dood de koning der verschrikking is. Daar kan en mag niet mee gespot worden. Met Halloween gebeurt dat. Evenzo worden de kwade geesten verheerlijkt. Dat tart Degene Die de macht van de boze heeft gebroken. Halloween is een terugkeer naar het heidendom. Het feest dat daar vandaag rondom heen wordt gebouwd, is alle reden om juist vandaag te vragen om een herhaling van de kerkhervorming. Hervormingsdag krijgt zo een dubbele betekenis: herdenken van het verleden en bidden voor de toekomst.