De gereformeerde kerk werd in 1913 gebouwd. Architect was de bekende Tjeerd Kuipers uit Amsterdam, die ruim vijftig –vooral gereformeerde– kerken heeft ontworpen, zoals in het Friese Heeg en de Koepelkerk in Leeuwarden. Hij was een leerling van de befaamde architect Berlage.

Op 21 december 1887 werd de Nederduits gereformeerde gemeente geïnstitueerd, bestaande uit 287 leden. De kloof tussen hervormd en gereformeerd was scherp en diep. Een belangrijke rol in deze kerk van de Doleantie speelde ds. J. J. A. Ploos van Amstel, die in het naburige Reitsum de tweede dolerende gemeente in Nederland stichtte, naast Kootwijk, waar de Doleantie begon.

Tjeerd Westra groeide als gereformeerde jongen op in het dorp. „Als we hervormden tegenkwamen groetten we elkaar nauwelijks”, herinnert hij zich. „Niet dat we elkaar niet mochten, maar je was gereformeerd óf hervormd. Als je als hervormde verkering had met een gereformeerde of omgekeerd, was dat erg. De ouders probeerden dat te verhinderen.”

Westra, geboren in 1937, heeft in zijn jonge jaren de tijd meegemaakt dat de kerk vol zat, inclusief de galerij met de 140 plaatsen. De bloeitijd was vooral in de periode van 1945 tot 1955. „Je had vaste plekken. Als het rode lichtje ging branden, waren de plaatsen vrij.”

De kerk kende een bloeiend verenigingsleven. Je had een jongelings-, een knapen- en een meisjesvereniging. In de consistorie bevindt zich een magazijn waar de opschriften te lezen zijn van het materiaal van de knapenverenigingen Samuël en Prediker 12:1a. De kerkenraadsbanken zijn nog in de oude staat. Westra was diaken en ouderling en vertelt hoe hij vanuit de consistorie naar deze plaats liep.

In de jaren vijftig kwam de emigratie naar onder meer Canada op gang, wat leidde tot ontvolking. De meeste inwoners waren in de agrarische sector werkzaam, maar er was geen werk.

Toen begon ook langzamerhand de ontkerkelijking toe te slaan. Westra: „Het was een hele toer om de zaak overeind te houden. We konden niet twee kerken handhaven.”

In 2002 werd de commissie toekomstige behuizing opgericht, die na enkele jaren besloot om de gereformeerde kerk af te stoten en de monumentale hervormde dorpskerk te kiezen als vast onderkomen voor de zondagse eredienst. In de gloriedagen zat de gereformeerde kerk met zo’n 700 kerkgangers vol. Nu komen er elke zondag in de –gefuseerde– hervormde kerk tussen de 100 en de 150 kerkgangers.

De kloof tussen hervormd en gereformeerd is verleden tijd. „We hebben al sinds de jaren vijftig enkele keren per jaar gezamenlijke diensten gehad”, vertelt Westra. „We zijn in al de jaren steeds meer naar elkaar toegegroeid. Sommigen hebben de sluiting niet mee kunnen maken en zijn niet meer naar de kerk gegaan. Anderen beseften dat je toch water bij de wijn moest doen.”

serie 
Kerk te koop

Dit is het tweede deel in een serie over kerken die momenteel te koop staan. Volgende week dinsdag deel 3.