Met de Buk-raket zou in Oost-Oekraïne de Boeing van Malaysia Airlines zijn neergehaald. Dat is althans een scenario waarmee het opsporingsteam dat de MH17-ramp onderzoekt, ernstig rekening houdt. Het team verspreidde maandag via een video op internet een getuigenoproep, ook in het Russisch. Daarop zijn afgeluisterde telefoongesprekken te horen van pro-Russische separatisten, kort na het neerstorten van vlucht MH17.

De Oekraïense geheime dienst heeft een van de bellers herkend als Sergej Nikolajevitsj Petrovski, meldde NRC Handelsblad woensdag. Zijn bijnaam is ”Chmoery”: De Norse. Hij zou een voormalige Russische hoge militair zijn. In interviews vertelde De Norse dat hij in april 2014 is afgezwaaid als generaal-majoor. Daarna zou hij zich hebben aangesloten bij pro-Russische rebellen in Oekraïne.

Petrovski regelde het transport van een Buk-raketsysteem naar Dontesk, en vanaf daar verder richting het oorlogsfront, meldt NRC Handelsblad. „Hij hoeft niet worden verstopt, hij gaat meteen daarheen”, zegt Petrovski per telefoon tegen zijn gesprekspartner. De Norse bedient zich van verhullend taalgebruik. „Is het wat ik denk?” Zijn gesprekspartner is minder omfloerst: „Ja, ja, ja, een Buk.”

Het scenario dat separatisten met een Buk-raket vlucht MH17 neerhaalden, wordt „steeds sterker”, reageert Pim Takkenberg, die bij het toenmalige KLPD jarenlang digitaal recherchewerk deed. „Bewijzen stapelen zich op. Beelden, afgeluisterde telefoongesprekken en ook de recente bevindingen van een RTL-correspondent die sporen van een Buk-raket op de rampplek vond. Of de Russische overheid betrokken is, zal denk ik lastig te fileren zijn.”

Dat het opsporingsteam via een video getuigen oproept, vindt Takkenberg „heel acceptabel.” „Getuigen in Oekraïne zijn voor de Nederlandse justitie moeilijk bereikbaar. Zo’n video is een goed middel om toch met mensen in contact te komen. Waarbij verklaringen goed moeten worden nagetrokken.”

Voor journalist Joost Niemöller (57), auteur van het boek ”MH17: de Doofpotdeal”, staat allerminst vast dat pro-Russische rebellen met een Buk-raket vlucht MH17 neerhaalden. „Ik ben sceptisch over die kennelijk afgeluisterde telefoongesprekken. Is het materiaal authentiek? Ik sluit een pr-stunt van Oekraïne niet uit.”

„Dubieus” vindt Niemöller de recente getuigenoproep per video. „Die bevat beelden waarop een Buk-installatie te zien zou zijn. De psychologie leert dat mensen geneigd zijn mee te gaan in zo’n verhaal. Ooit werd mensen bij een test iets gevraagd als: „Waar was u toen u de beelden zag waarop is te zien hoe de Boeing in 1992 een flat in de Bijlmer in vloog?” Uit nogal wat antwoorden bleek dat mensen ervan uitgingen dat die beelden bestonden. Niet dus.” Voor Niemöller is nog steeds het meest waarschijnlijk dat vlucht MH17 vanuit de lucht door een straaljager is neergeschoten.