Als je zwart bent, ben je in Amerika bij voorbaat verdacht. „In Florida is een zwarte man doodgeschoten omdat hij door een blanke wijk fietste”, zegt Chris Quispel. „Blanken zijn bang voor zwarten, die daardoor zwaarder worden gestraft, minder kansen hebben in het onderwijs en op de arbeidsmarkt, en moeilijker een hypotheek of gunstige verzekering kunnen afsluiten.” De historicus aan de Universiteit Leiden, gespecialiseerd in racisme in de VS, stelt dat Amerikanen nog altijd vooringenomen zijn door ras. „In de VS heb je het moeilijker als je zwart bent. De ongelijkheid is diep geworteld.”

Niet verbaasd

Hij is ook niet verbaasd over de rellen in Ferguson: „De zwarte bevolking gelooft niet meer wat blanken zeggen en doen.”

In het voorstadje van St. Louis, waar in tien jaar tijd de blanke bevolking plaats heeft gemaakt voor overwegend zwarte inwoners, werd op 9 augustus een zwarte puber doodgeschoten door een blanke agent. Michael Brown had in een winkel gestolen, werd achtervolgd door agent Darren Wilson en uiteindelijk na een worsteling neergeschoten.

Sindsdien is het onrustig in Ferguson. Afgelopen weekeinde liepen de spanningen weer op, toen een jury uitspraak zou doen over het wel of niet vervolgen van de agent. Die uitspraak kwam uiteindelijk dinsdag naar buiten: Wilson hoeft niet vervolgd te worden. Na de bekendmaking braken er opnieuw hevige rellen uit.

„De grootste sinds 1992, toen Rodney King door blanke agenten in elkaar werd geslagen”, aldus Quispel. „Die agenten werden vrijgesproken, terwijl iedereen op tv had kunnen zien wat er was gebeurd. En in al die jaren zijn er op lokaal niveau talloze zwarten mishandeld door blanke agenten, die vervolgens werden vrijgesproken. In Ferguson denkt niemand van de zwarte bevolking ook maar een seconde dat die jury misschien weleens gelijk kan hebben. Zeker, die agent heeft twaalf keer op een ongewapende jongen geschoten terwijl een schot in het dijbeen hem ook had kunnen tegenhouden. Maar het punt is dat elke nuance weg is, omdat dit soort dingen al zo vaak is voorgekomen.”

Superieur

Tegen deze achtergrond is het interessant om te weten dat tot de Tweede Wereldoorlog iedere blanke Amerikaan er volgens Quispel nog van overtuigd was dat het witte ras superieur was. Tijdens de olympische overwinning van de zwarte atleet Jesse Owens in het Berlijn van Hitler waren er in het vaderland van de sprinter aparte sportcompetities voor blanken en zwarten.

Sindsdien is de relatie tussen blanke en zwarte Amerikanen weliswaar verbeterd, maar het wantrouwen tussen beide groepen is daarmee niet weggenomen. „Er zijn geen gelijke kansen. Als je zwart bent, word je per definitie behandeld als iemand die tot de onderlaag behoort”, zegt Quispel. „Je moet eerst bewijzen dat je tot de bovenlaag behoort en dan pas is ”the sky the limit”. Dat is diverse zwarten gelukt, maar vele miljoenen behoren nog altijd tot de onderklasse.”

Volgens Quispel heeft de zwarte bevolking het nog moeilijker gekregen door de aanslagen van 11 september op de Twin Towers in New York. De Amerikaanse geheime dienst heeft sindsdien toestemming om de eigen bevolking te bespioneren en vooral zwarten staan in de belangstelling van politie en FBI. Dat is overigens ook onder normale omstandigheden al het geval, want veel zwarte automobilisten worden geregeld zonder duidelijke reden aangehouden, gecontroleerd en gefouilleerd. Quispel: „Zwart boezemt angst in, en dat is een vorm van racisme.”

Wilson: Zou het niet anders doen

FERGUSON (ANP). Agent Darren Wilson zou niets anders doen, als hij terug kon naar het moment waarop hij de 18-jarige Michael Brown doodschoot. Dat liet hij dinsdag tegenover de nieuwszender ABC weten.

In een andere verklaring zegt Wilson dat hij werd aangevallen door Brown toen hij hem aansprak vanuit zijn politiewagen. Brown beledigde hem en sloeg hem herhaaldelijk. Wilson had geen taser, vandaar dat hij zijn wapen trok. Maar Brown drukte dat weg en zei dat hij „te laf was om hem neer te schieten. „Stap achteruit of ik schiet”, zei Wilson. Toen Brown niet luisterde, schoot hij Wilson. Brown deinsde terug. Wilson stapte uit en zag hoe Brown vluchtte, maar toen weer op hem afkwam. Hij riep dat Brown op de grond moest gaan liggen, en schoot diverse keren toen hij dat niet deed.