KOOTWIJKERBROEK. Wekelijks gaan ze door heel wat handen heen: de collectezakken. Zwart fluweel vaak, met een gouden D erop, of een K, een E. Niet elke kerkganger zal in de gaten hebben dat er bij het vervaardigen ervan nogal wat komt kijken.
„Zo duur?!” krijgt Henk Donkersteeg (37) wel te horen als hij antwoord geeft op de vraag hoeveel een zak kost. „Ik begrijp die reactie ook wel”, zegt de mededirecteur van Van Manen Timmerbedrijf in Kootwijkerbroek. „Maar een collectezak bestaat uit heel wat onderdelen – en die bepalen toch de prijs.”
Op een tafel in de ontvangstruimte bij de werkplaats heeft hij de onderdelen uitgestald. Dat zijn er inderdaad heel wat. „Om te beginnen de verchroomde ring, waarin de zak dus hangt. Eerst wordt de ring gemaakt, bij een ander bedrijf overigens. Bij weer een ander bedrijf wordt die verchroomd.”
Dan de –houten– handgrepen: twee, soms drie, soms ook wel één. „Zakken met twee handgrepen zijn het gebruikelijkst.”
Om die te bevestigen, zijn een ringetje en een schroefje nodig. „Halen we bij weer een ander bedrijf en moeten ook verchroomd worden. Wij maken de bevestiging.”
Vervolgens worden de handgrepen gelakt. „Dat doen we zelf. Standaard in lichteiken of mahonie. Maar we leveren elke kleur die de klant wenst.”
Dan is er nog de veerbeugel boven in de zak, waarmee deze in de ring komt te hangen. „En natuurlijk nog de zak op zich. Die laten we maken bij ons atelier. Je hebt ze van 24 centimeter diep, dat is standaard. Maar ook van 18 centimeter én van 28 centimeter – dat is de diepste. Grote gemeenten kiezen daar wel voor.”
De doorsnee collectezak is gemaakt van zwart fluweel. „Maar we leveren ook gekleurde zakken. Laatst nog, aan een gemeente in Vianen.” Ook de kleur van de letter wil wel verschillen. „Standaard is die goud, maar ook zilver zie je, of nog een andere kleur, vaak afhankelijk van de kleur van het kerkinterieur.”
Wat de letter betreft: gebruikelijk zijn de D (diaconie), K (kerk) en E (extra). „Ook de P komt voor, van predikant. Je komt die tegen in gemeenten waar nog op de zak wordt gepreekt. Verder heb je de blanco zakken nog, zonder letter erop. En een poosje terug moesten we zakken leveren voor een gemeente in Canada. Daarop stonden een C, van church, en een B, van benevolence: diaconie.”
Maakt zijn timmerfabriek ook collectezakken met lange stokken, zoals ze hier en daar nog wel gebruikt worden? „Juist begin deze maand nog, voor een museum in Barneveld. Wilde zo’n echt ouderwetse collectezak met lange stok.” Donkersteeg geniet. „Mooi werk. Stok met modder een beetje oud gemaakt...”
Loopt het verder nog een beetje in de kerkinterieurbouw? Donkersteeg, terwijl hij langs rijen kerkbanken in de werkplaats loopt: „We zijn nu bezig met het interieur van de nieuwe kerk van de hersteld hervormde gemeente in Gameren, daarna starten we met een opdracht voor kerkbanken en kerkstoelen voor een gemeente in Rijssen. Misschien verbazend, maar we kunnen echt nog wel even vooruit.”
Om niet al te afhankelijk te zijn van ‘schommelingen’ is het bedrijf –dat hij sinds 2009 samen met compagnon Marinus van Manen (28) runt– zich de laatste jaren meer gaan richten op interieurbouw in het algemeen. „We maken bijvoorbeeld trappen voor particulieren of aannemers. Maar ook orgelfronten voor Hauptwerkorgels. Nee, we hebben op dit moment zeker niet te klagen.”
zomerserie In en om de kerk
Dit is de derde aflevering in een achtdelige serie over de manier waarop materiaal ”in en om de kerk” wordt vervaardigd. Volgende week donderdag deel 4.
