Minister Plasterk van Binnenlandse Zaken zei dat dinsdag in de Eerste Kamer. De Senaat debatteerde over het initiatiefwetsvoorstel van de D66-Tweede Kamerleden Dijkstra en Schouw om gemeenten te verbieden trouwambtenaren in dienst te nemen met gewetens­bezwaren tegen het sluiten van huwelijken tussen mensen van gelijk geslacht. Deze wet krijgt de steun van de Eerste Kamer. Alleen CDA, CU en SGP zijn tegen.

Dinsdag kwam er wel meer ruimte voor de trouwambtenaar-voor-één-dag. Minister Plasterk zal een circulaire naar alle gemeenten sturen waarin hij gemeenten erop wijst dat het niet nodig is om de vraag te stellen of trouwambtenaren-voor-één-dag alle huwelijken willen sluiten. Immers, zij sluiten een specifiek huwelijk. „Die verklaring is zinloos”, aldus de bewindsman. Als voorbeeld noemde hij de gemeente Amsterdam, die met de trouwambtenaar een overeenkomst sluit waarbij specifiek de namen van degenen staan van wie hij of zij het huwelijk sluit. Op dit moment vragen enkele gemeenten wel een dergelijke verklaring. Overigens bieden niet alle gemeenten de mogelijkheid van trouwambtenaren-voor-één-dag.

Vrijwel alle fracties in de Senaat namen het dinsdag op voor de trouwambtenaar die door familie of vrienden wordt gevraagd hun huwelijk te sluiten. Niet alleen CDA, ChristenUnie en SGP, maar ook de VVD en PvdA vinden het niet proportioneel en niet functioneel om aan een trouwambtenaar-voor-één-dag te vragen of hij bereid is homohuwelijken te sluiten. Senator Schouwenaar (VVD): „We hebben het hier over een familielid of een vriend die op verzoek van het bruidspaar toezegt juist dit bruidspaar in de echt te verbinden. De vraag of hij alle soorten huwelijken wil sluiten, doet dan niet ter zake.”

Verder had de Senaat graag gezien dat er meer rechtsbescherming zou komen voor zittende trouwambtenaren. In het initiatiefwetsvoorstel staat dat gemeenten mogen besluiten over hun positie. Het initiatief bepaalt ook dat de trouwambtenaren die door gemeenten worden ontslagen, bij de rechter geen beroep mogen doen op de vrijheid van godsdienst. Vooral deze laatste bepaling stak de meeste fracties als een graat in de keel. Ze vinden dat de wetgever de rechterlijke macht op dit punt geen beperkingen mag opleggen.

D66-Kamerlid Schouw hield vast aan de noodzaak van de bepaling. Die is volgens hem onder meer nodig om ambtenaren die van mening van veranderen en alsnog geen homohuwelijken willen sluiten, aan te kunnen pakken. Minister Plasterk beloofde dat hij bij de evaluatie van de wet gaat bekijken of hij deze bepaling schrapt. Dat was voor VVD en PvdA voldoende.

„Initiatiefwet D66 tast positie christenen aan”

DEN HAAG. „Opnieuw heeft het doorgeschoten gelijkheidsdenken gezegevierd. Alles en iedereen moet voor deze ‘afgod’ buigen. Er is in de toekomst geen ruimte meer voor gewetensbezwaarde ambtenaren van de burgerlijke stand. Dat komt neer op een beroepsverbod.”

De raad van bestuur van de Reformatorisch Maatschappelijke Unie, Peter Schalk, reageert geschokt op de ruime steun die D66 in de Eerste Kamer krijgt voor de initiatiefwet die op termijn een eind maakt aan trouwambtenaren met gewetensbezwaren tegen homohuwelijken. Bij de RMU heeft zich een groep van ruim tachtig ambtenaren gemeld die op den duur het veld moeten ruimen. „Er zijn er nog meer. Niet iedereen heeft zich gemeld.”

Is het niet logisch dat de overheid van ambtenaren vraagt om alle huwelijken te sluiten?

„Geenszins. Het is heel vreemd dat de Eerste Kamer dit laat gebeuren. De spanning tussen grondrechten en dit wetsvoorstel is gewoon voelbaar. Twee grondrechten staan tegenover elkaar: de vrijheid van godsdienst tegenover het antidiscriminatiebeginsel. De wetgever zet de vrijheid van godsdienst opzij. Terwijl het in dit geval prima mogelijk is beide te laten staan. Gemeenten blijken uitstekend overweg te kunnen met de toedeling van huwelijken. Er is niemand die wilde trouwen een strobreed in de weg gelegd. De Raad van State heeft ook op deze mogelijkheid gewezen. Er is geen probleem.”

De indieners stelden dinsdag dat de betrokken trouwambtenaren sinds de invoering van het homohuwelijk in 2001 konden weten dat ze geen ruimte meer zouden krijgen.

„Dat is geschiedvervalsing. Tijdens de behandeling van deze wet in 2000 heeft de toenmalige staatssecretaris van Justitie, Cohen, gezegd dat er ruimte moest blijven voor trouwambtenaren met gewetensbezwaren. SGP-senator Holdijk ontmaskerde dat.”

Trouwambtenaren-voor-één-dag hoeven geen verklaring te ondertekenen dat ze alle huwelijken willen sluiten. Blij met die toezegging?

„Zeker. Heel bijzonder dat er ruimte is ontstaan om iemand uit je achterban te vragen. Maar ik blijf wel zitten met een ontzettend dubbel gevoel: Deze wet tast de positie van christenen aan.”