Een raadsmeerderheid van christelijke partijen is ook in de komende raadsperiode van belang. Met name rond het discussiepunt van het toelaten van koopzondagen kan dit van doorslaggevende betekenis zijn.

In drie gemeenten ging de christelijke raadsmeerderheid verloren: in Hardinxveld-Giessendam, Nijkerk en Woudenberg.

In Hardinxveld kwam dat door het verlies van elk 1 zetel door ChristenUnie (CU) en CDA, tegenover de winst van de SGP van 1 zetel. In Nijkerk won de combinatie CU/SGP ook 1 zetel, maar het CDA verloor er 1, terwijl het aantal raadszetels vanwege de groei van het inwonersaantal met 2 steeg naar 27. In Woudenberg ging de christelijke majoriteit verloren door zetelverlies van SGP en CDA, ondanks zetelwinst van de CU.

De Woudenbergse SGP-lijsttrekker Molenaar weet de uitslag donderdag aan een sterk hogere opkomst. Mede daardoor vormden het aantal kiezers op christelijke partijen in Woudenberg een minderheid. Hardinxveld-Giessendam en Nijkerk hadden daarentegen een meerderheid van deze stemmers. Daar speelde een ongunstige zetelverdeling een rol.

Tegenover drie verloren confessionele raadsmeerderheden staat echter een winst van zes: in Alblasserdam, Borsele, Ermelo, Giessenlanden, Scherpenzeel en Tubbergen heroverden de christelijke partijen de meerderheid.

In vier van de zes gemeenten kwam dat (uitsluitend of mede) door een comeback van het veerkrachtig gebleken CDA. In het Gelderse en protestantse Ermelo en Scherpenzeel, het Zuid-Hollandse en protestantse Giessenlanden, alsook in het Overijsselse, rooms-katholieke Tubbergen kreeg deze partij er 2 zetels bij.

In de laatste gemeente haalden de christendemocraten zelfs, als vanouds, weer de absolute meerderheid, met 10 van de 19 zetels. In Scherpenzeel won ook de CU 1 zetel erbij.

In Alblasserdam was de nieuwe christenmeerderheid mogelijk met dank aan de SGP, in Borsele dankzij de combinatie CU/SGP. Overigens stemde in deze gemeenten, net als in Kampen en Sliedrecht, een minderheid van de kiezers op de christelijke drie. De raadsmeerderheid kwam tot stand via een gunstige restzetelverdeling.

Geen meerderheid

In enkele andere plaatsen haalden de christelijke partijen opnieuw (net) geen meerderheid (Ede, Korendijk, Veenendaal, Veere, Wierden) of raakten daar verder van verwijderd (Hendrik-Ido-Ambacht, verlies CDA-zetel).

Hoe is aan een christelijke meerderheid te komen? Over het algemeen kan worden gezegd dat versplintering slecht is. Verder kan ook het ontbreken van een zogenaamde horizontale lijstverbinding helpen. Daarbij worden reststemmen aan elkaar gegeven.

Dat blijkt onder meer in Hardinxveld-Giessendam. Daar ging woensdag de confessionele meerderheid verloren, ondanks dat 52,1 procent van de kiezers op SGP, CU of CDA stemde.

De oude raad beslist zaterdagmorgen of de gemeente gaat hertellen. De CU heeft dat aangevraagd, omdat zij voor het behouden van haar vierde zetel twee stemmen tekortkwam. Deze restzetel ging volgens de voorlopig definitieve uitslag naar de plaatselijke Transparante Partij voor Algemeen Belang (T@B).

Geen hertelling

De CU had echter met deze uitslag geen hertelling hoeven aanvragen als zij, SGP én CDA een lijstverbinding waren aangegaan. Daardoor was de zetel automatisch aan het christelijke kamp toegevallen. Een lijstverbinding SGP/CU had dit effect overigens niet gehad.

Een lijstverbinding helpt trouwens lang niet altijd. Er moet meestal een fors deel van de stemmen over zijn, wil de ene partij een zusterpartij kunnen helpen aan een restzetel. Berekeningen tonen aan dat de lijstverbindingen in Veenendaal (CU/SGP), Ede en Gouda (CDA/CU/SGP) en het ontbreken van zo’n band in Wierden (CDA/CU) geen extra restzetels heeft of zou hebben opgeleverd.

Een lijstverbinding geeft vaak wel meer de zekerheid dat restzetels daadwerkelijk in de wacht worden gesleept. Misschien dat de deze verkiezingen ingezette trend –het ontstaan van lijstverbindingen tussen de drie christelijke partijen, CDA, CU en SGP– bij de volgende verkiezingen kan worden voortgezet.