De liveblogs van de eerste twee vergaderweken zijn hier en hier te vinden. Meer artikelen zijn te vinden in het dossier rd.nl/synodecgk en in Digibron: digibron.nl/synodecgk.

18.30 uur: Liveblog synode CGK afgesloten – Het liveblog van de generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken wordt afgesloten. In de rechterbalk op deze pagina of op rd.nl/synodecgk vindt u alle artikelen over de synode.

17.30 uur: Synode wordt afgesloten – Ds. Quant sluit de generale synode „provisorisch” af. In januari komt de synode nog een keer bij elkaar. „Als blijk van broederlijke verbondenheid” geven de synodeleden elkaar de hand.

17.20 uur: Reactie preses (2) – Alle besluiten moeten „door de kracht van kruis doortrokken worden”, zegt ds. Quant. „Geestelijke winst is alleen daar, waar het kruis aanbeden worden en er uit het kruis geleefd wordt.”

16.55 uur: Reactie preses – Ds. Quant maakt bekend zich niet meer beschikbaar te willen stellen voor het moderamen vanwege zijn gezondheid en zijn leeftijd. Waarschijnlijk zal hij in 2015 met emeritaat gaan. Hij bedankt de leden voor het gekregen vertrouwen en legt uit dat hij door het synodewerk de eer aan God heeft willen geven.

16.50 uur: Ds. Buijs bedankt de preses – Assessords. P. D. J. Buijs bedankt preses ds. D. Quant. „We zijn bijzonder dankbaar dat u tot op de dag van vandaag dit hebt kunnen doen.” Hij typeert het voorzitterschap van ds. Quant als „vlot, vaardig, geestig en geestelijk”.

16.37 uur: Dankwoorden – Ds. D. Quant, preses van de synode, bedankt degenen die het gebouw van de Oenenburgkerk in orde maakten voor de synodevergaderingen.

De synode van 2016 wordt ook weer gehouden in de Oenenburgkerk. De christelijke gereformeerde kerk van Nunspeet zal dan ook de roepende kerk zijn.

16.10 uur: Pauze – De besluitvorming van de synode is ten einde. De synodeleden hebben pauze tot kwart voor vijf. Dan zal preses ds. Quant de synode „provisorisch” afsluiten. Daarna wordt er nog een maaltijd verzorgd.

16.00 uur: Synode stemt tegen afvaardiging niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers – De synode gaat akkoord met het commissierapport en het voorstel erop van ds. P. D. J. Buijs (Ede), ds. J. G. Schenau (Goes), ds. M. J. Kater (St. Jansklooster) en ds. L. A. den Butter (Culemborg). Kort gezegd komt het erop neer dat samenwerking tussen kerken alleen mogelijk is op plaatselijk vlak. Samenwerkingsgemeenten mogen alleen in gevallen van overmacht een of twee niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers afvaardigen naar de classis. Die krijgen dan de rol van lid met een adviserende stem. Samenwerking in bovengemeentelijke vergaderingen is dus alleen in noodgevallen mogelijk. De al langer bestaande zorg over de doorwerking van een federatief groeimodel van de kerken wordt hiermee gehonoreerd.

„Het is een uitermate moeilijk besluit”, zegt synodevoorzitter ds. D. Quant na afloop van de stemming. „Het is niet voor niets dat dit zo lang besproken moest worden. We hopen en bidden dat dit besluit een goede ingang zal hebben. Dat moet ik toch even kwijt.”

Tevens wordt het gesprek over eenheid met andere kerken en eenheid binnen de eigen kerk opgestart. Om de deputaten eenheid te ontlasten zal het gesprek over eenheid binnen het kerkverband ook worden verzorgd door de leden van het moderamen.

15.40 uur: Samenwerkingsgemeenten (4) – Ds. W. van ’t Spijker, voorzitter van deputaten eenheid, zegt dat het voorstel van ds. Buijs een stap terug is in vergelijking met het commissierapport. Commissierapporteur dr. Steensma gaat daar min of meer mee akkoord. „Dat zal pijn geven. Ik denk broeders, dat we dat veel te weinig beseffen. Ik vind het lastig dat pas aan het eind van de bespreking de pijn van de samenwerking genoemd wordt.”

Ds. Van ’t Spijker wil de opdracht aannemen om gesprek te voeren over eenheid binnen de CGK. „Maar zegt u dan alstublieft niet dat u „ondertussen de samenwerkingsgemeenten tegemoet” te willen komen met dit voorstel.”

15.20 uur: Samenwerkingsgemeenten (3) – De commissie heeft op een aantal punten waardering voor het voorstel van ds. Buijs en anderen, zegt commissierapporteur dr. D. J. Steensma (Veenwouden). Wel is het op gang brengen van het gesprek over eenheid een verzwaring van de taken van deputaten. Opnieuw mogen de synodeleden kort reageren op de voorstellen. Daarna mag dr. Steensma namens de synodecommissie reageren en vervolgens ook indiener van het voorstel ds. Buijs.

14.45 uur: Samenwerkingsgemeenten (2) – Ds. W. van ’t Spijker (Hilversum), voorzitter van het deputaatschap eenheid, heeft oog voor de bezwaren. Hij hoopt desondanks dat de synode akkoord gaat met het rapport om niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers uit samenwerkingsgemeenten af te vaardigen tot op het niveau van de classis. Hij legt uit dat volgens een afspraak uit 2001 vrouwelijke ambtsdragers niet in samenwerkingsgemeenten zitting mogen hebben en dus ook niet afgevaardigd kunnen worden naar de classis.

Ds. P. D. J. Buijs (Ede) en enkele anderen predikanten stellen voor om het principe van het zoeken van eenheid met andere kerken niet zonder meer in te ruilen voor het andere principe: eenheid behouden in het eigen kerkverband. In zijn voorstel mogen in gevallen van overmacht een of twee niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers worden afgevaardigd naar de classis. Ze krijgen dan de rol van lid met alleen een adviserende stem.

Zowel met andere kerken als in het eigen kerkverband zal dan een gesprek opgestart moeten worden over de relatie tussen kerkelijke eenheid binnen en buiten de het eigen kerkverband.

De synode krijgt met een korte pauze de gelegenheid om deze en andere voorstellen door te lezen.

13.45 uur: Samenwerkingsgemeenten – De vergadering wordt heropend. De synode gaat verder met de bespreking van een rapport van deputaten voor de eenheid van de gereformeerde belijders in Nederland, over de afvaardiging ambtsdragers uit samenwerkingsgemeenten. Deputaten stellen daarin voor dat samenwerkingsgemeenten niet-christelijk-gereformeerde ambtsdragers mogen afvaardigen naar vergaderingen van de classis. De commissie die het rapport heeft bestudeerd, is het daar niet mee eens. Eerdere synodale besluiten hebben onderstreept dat samenwerking voorlopig en plaatselijk is, aldus de commissie. Kerken in een samenwerkingsgemeente blijven voluit deel uitmaken van verschillende kerkverbanden. Niet-christelijk-gereformeerde ambtsdragers kunnen daarom niet worden afgevaardigd naar de classis.

12.10 uur: Nunspeet roepende kerk 2016 – De roepende kerk van de generale synode van 2016 is Nunspeet, zo wordt bekend gemaakt. De synode gaat nog even in comité, en dan is het pauze tot 13.30 uur.

11.50 uur: Belijdenisgeschriften – De synode spreekt verder over het gebruik van verschillende uitgaven van de belijdenisgeschriften. De vraag is of de zes belijdenisgeschriften (de Apostolische Geloofsbelijdenis, de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel, de Geloofsbelijdenis genoemd naar Athanasius, de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Heidelbergse Catechismus en de Dordtse Leerregels), volgens de editie Zwanepol, kunnen worden aanvaard en vrijgegeven voor gebruik in de kerken. De synode oordeelt dat deze editie „een betrouwbare hertaling biedt van de oecumenische belijdenissen en de formulieren van eenheid” en besluit deze vrij te geven voor gebruik in de kerken.

11.40 uur: Verplichte nascholing en mentoraat – Het voorstel van ds. Droger wordt afgewezen, dat van ds. Bikker overgenomen. De synode besluit dat predikanten in de Christelijke Gereformeerde Kerken voortaan verplicht een nascholingsprogramma moeten volgen. Voor net afgestudeerde predikanten gaat deze permanente educatie pas na twee jaar in. Tot die tijd krijgen ze een mentor toegewezen. In het mentoraat wordt gewerkt aan persoonlijke groei „als mens en als professional.” Kerkenraden worden door middel van een brief „met klem” opgeroepen met hun predikanten een jaarlijks gesprek te houden over het ambtelijk werk.

11.15 uur: Voorstellen – Ds. R. Bikker (Aalten) stelt voor om de permanente educatie nauw te laten aansluiten bij de „persoonlijke vragen en leerdoelen van de predikant. Hiertoe dient hij de vrijheid te krijgen om zijn studieprogramma in overleg met zijn kerkenraad zelfstandig vorm te geven.” Ook ds. C. J. Droger (Vlaardingen) doet een voorstel. Hij adviseert de bestaande regelingen voor de professionalisering van het predikantschap opnieuw onder aandacht te brengen en aan te dringen op de naleving ervan. De vertrouwenscommissie predikanten trekt zich even terug voor overleg.

10.50 uur: Geen nieuwe regels – Ouderling C. J. Hooglander (Heerde) geeft aan dat een kerkenraad een luisterend oor kan bieden aan een beginnend predikant, bijvoorbeeld door het aanwijzen van een ouderling als mentor. Ds. R. Bikker (Aalten) vindt dat de kerken moeten doen wat afgesproken is, en niet allerlei nieuwe regels bedenken.

10.10 uur: Harnas van Saul – Ds. W. van ’t Spijker (Hilversum) beantwoordt vragen van synodeleden. Hij gaat onder meer in op de kosten van het mentoraat en de permanente educatie. Maatregelen zijn nodig, zegt hij. „Het is ingewikkeld om predikant te zijn in deze tijd.” Hoe voorkom je de therapeutisering van het ambt? „Ik begrijp de angst wel. Komen broeders niet in het harnas van Saul terecht en kunnen ze dan nog wel lopen? De bedoeling is dat mensen die al langer in het ambt staan mensen gaan helpen die nog maar net in het ambt staan. En je moet in de spiegel durven kijken.” Een predikant moet geen halve therapeut worden, vervolgt ds. van ’t Spijker. „Maar als we van een huisarts vragen om zijn „punten” te blijven halen, want anders verliest hij zijn baan, zouden de kerken dat dan op zijn minst niet moeten vragen aan haar dienaren van het Woord? Dan kan het beste niet goed genoeg zijn.” Bestaande regelingen voldoen vaak niet, aldus de predikant uit Hilversum. „Ze worden niet nageleefd. We maken er vaak een spelletje van.”

10.05 uur: Professionalisering – Ds. A. Th. van Olst (Utrecht-West) zegt blij te zijn dat mentoraat geprofessionaliseerd wordt. „Daar vragen de omstandigheden om. Maar ik heb wel een beetje het idee dat het nu alles of niets is. We kijken naar wat andere kerkverbanden doen en hoe het daar is geregeld. Ik ben bang dat als de plannen zó worden ingevoerd, dat die op weerstand stuiten. Waarom kiezen we er niet voor om hier wat langzamer naar toe te werken?”

10.00 uur: Therapeutisering ambt – Dr. M. J. Kater zegt bang te zijn voor een „therapeutisering” van het ambt. „Er bestaan zoveel instellingen met een zelfscheppend vermogen dat ik er soms huiverig van word. Ik signaleer een soort vermoeidheid bij mensen die allerlei formulieren moeten invullen voor hun persoonlijke ontwikkeling. Laat de adviseur gewoon een mens zijn, iemand met een hart, geen therapeut of professional die gaat zeggen hoe het volgens het papier moet. Iemand die kan meegaan in de geestelijke worsteling die aan het ambt eigen is.”

09.45 uur: Vertrouwenscommissie predikanten – Dan staat een rapport van de vertrouwenscommissie predikanten op de agenda. Daarin wordt voorgesteld een verplicht mentoraat van 2 jaar in te stellen. De vertrouwenscommissie adviseert ook de permanente educatie voor predikanten verplicht te stellen.

09.40 uur: – Synode – De synode wordt voortaan geopend in juni. Het aantal afgevaardigden blijft gelijk. Een voorstel om de synode niet een keer per drie jaar maar per vier jaar te houden, krijgt geen meerderheid. Ook het voorstel van ds. Van ’t Spijker (Hilversum) om de vergaderingen van de generale synode op de vrijdag en zaterdag te clusteren, wordt afgewezen.

09.30 uur: Werkwijze generale synode – De synode gaat verder met de bespreking van een rapport over de werkwijze van de landelijke kerkvergadering. Daarin gaat het onder meer over de vergaderfrequentie en het aantal afgevaardigden per particuliere synode. Zo stelt ds. W. van ’t Spijker (Hilversum) voor om de vergaderingen van de generale synode (bij wijze van proef) in 2016 per twee dagen te clusteren: op de vrijdag en zaterdag.

09.15 uur: Opening – De twaalfde zitting van de generale synode wordt geopend. De landelijke kerkvergadering komt vandaag voor het laatst bijeen, zo is de verwachting. De generale synode wordt dat „provisorisch” gesloten. Op een later moment komen de synodeleden dan nog een keer bijeen om over de toekomstplannen van de Theologische Universteit Apeldoorn te spreken.

20.55 uur: Sluiting – De kwestie over de afvaardiging wordt doorgeschoven naar donderdag. De synode wordt afgesloten.

20.50 uur: Afvaardiging niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers – De synode bespreekt opnieuw de mogelijkheid om als samenwerkingsgemeenten niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers af te vaardigen. In het rapport wordt gesteld dat de afvaardiging tot aan de classis mogelijk is. De bezwaarden hebben zich niet laten overtuigen door de synodecommissie en het deputaatschap. Ze vinden dat dit voorstel de eenheid binnen de CGK schaadt. Zo zijn er zorgen hoe in kerken met de vrouw in het ambt de afvaardiging naar classes van de CGK vorm zal krijgen.

20.25 uur: Commissie en fonds krijgen groen licht – De synode gaat akkoord met het instellen van een commissie partners in zending. Deze commissie, samengesteld uit de vier deputaten evangelisatie, buitenlandse zending, diaconaat en onderling bijstand en advies, beheert het steunfonds voor financieel minder draagkrachtige zendingsgemeenten. De commissie krijgt een startkapitaal van 150.000 euro.

Voor de volgende synode moet een meer uitgewerkt plan klaar zijn aangaande de mogelijkheden en criteria voor steunverlening aan gemeenten. Ook komt er een onderzoek naar de financiële levensvatbaarheid van zendingsgemeenten.

20.05 uur: Steunfonds voor zendingsgemeenten – De synode bespreekt hoe minder draagkrachtige zendingsgemeenten financieel ondersteund kunnen worden. Het geld is hard nodig. De synodecommissie stelt de oprichting van een steunfonds voor om geldbronnen buiten de kerk aan te boren. Het geld is dan niet afkomstig van alle leden van de CGK door verhoging van de kerkelijke omslag. Een commissie helpt zendingsgemeenten met fondsenwerving als ze dat willen. Tegelijk kunnen door „jumelages”, betrekkingen of partnerschappen met andere kerken, de kosten worden gedeeld.

Dat is voor ds. A. J. van den Toorn (Haarlem) en ds. A. Th. van Olst (Utrecht) te onduidelijk. Ds. Van Olst vindt dat het rapport te veel „open eindjes” heeft. De kerken binnen de CGK hebben verantwoordelijkheid voor de zorg van de zendingsgemeenten, vinden beiden. Desnoods moet de kerkelijke omslag omhoog. Ds. Van Olst: „Als deze zorg werkelijk een taak is voor de kerken, dan moeten we toch over de omslag nadenken. Hoe kun je anders verdedigen dat deze missionaire gemeenten er werkelijk bijhoren en niet op het tweede plan staan?”

Rapporteur ds. J. W. van Pelt reageert dat het steunfonds moet worden gezien als een extra middel boven de middelen die er al zijn. De predikant zegt van de fondsenwerving niet zo’n principe te willen maken als ds. Van Olst. „De gemeenten worden principieel ondersteund. Met het steunfonds willen we echter praktische steun geven.”

19.20 uur: Afvaardiging van samenwerkingsgemeenten – De synode bespreekt opnieuw de afvaardiging van niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers van samenwerkingsgemeenten op bovenplaatselijke vergaderingen zoals van de classis. Na de bespreking van een klein uur wordt het gesprek vanwege tijdnood opnieuw uitgesteld.

18.30 uur: Synode wordt hervat – De synode wordt na de maaltijd hervat. Er wordt bekendgemaakt dat donderdagmiddag de synode „provisorisch” wordt gesloten, zoals het er nu naar uitziet. Als vergadermomenten vervallen vrijdag en een vergaderweek in december. Wel komt de synode op 28 en 29 januari volgend jaar bijeen.

16.15 uur: In comité – Na een aangenomen commissierapport over de WOZ-waarde van pastorieën, gaat de synode in comité. Vanmorgen boog de synode zich over de bemensing van de deputaatschappen, nu over die van de commissies. Om 17.00 uur volgt een persconferentie over het thema homoseksualiteit.

16.10 uur: Gebruik hertaalde liturgische formulieren – De synode bespreekt een instructie over de hertaling van liturgische formulieren. Het gaat om een hertaling van liturgische formulieren van de evangelisch-lutherse hoogleraar prof. K. Zwanepol. Tevens staat achterin de Herziene Statenvertaling (HSV) een hertaling van formulieren van de Gereformeerde Bond binnen de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). De HSV wordt in sommige gemeenten van de CGK gebruikt.

In beide hertalingen zijn de formulieren in een aantal gevallen toegesneden op de situatie binnen de PKN. Tevens kunnen niet alle hertalingen vrij worden gegeven, „ten einde wildgroei te voorkomen”, aldus het commissierapport. De synode besluit dat „de hertaling van de klassieke formulieren, zoals die door de Gereformeerde Bond is uitgegeven, te aanvaarden voor gebruik in de kerken, met uitzondering van het formulier voor de openbare geloofsbelijdenis en met verwijzing naar een voetnoot ten aanzien van de in overweging 5 genoemde zaken.” Deze overweging gaat over een passage in het bevestigingsformulier voor ouderlingen en diakenen. De naam ouderling-kerkrentmeester in dit formulier is niet van toepassing op de CGK.

16.00 uur: Stemming (2) – Het werk van de deputaten eenheid op de synode is voorlopig afgerond met het aannemen van een rapport waarin onder andere wordt bevestigd dat „predikanten gerechtigd voor te gaan in een gemeente van gereformeerd belijden binnen de Protestantse Kerk in Nederland wanneer een kerkenraad hen daartoe uitnodigt.”

15.50 uur: Stemming – De deputaten eenheid wordt opgedragen de gesprekken met de Nederlands Gereformeerde Kerken (NGK) voort te zetten. Zoals dinsdag is besproken worden geschilpunten in dat interkerkelijk gesprek meegenomen. Dat zijn: ambtsdragers binnen de NGK moeten aanspreekbaar zijn op de belijdenis. De binding met het Akkoord Kerkelijk Samenleven (AKS; de kerkorde van de NGK) en landelijke afspraken moet blijven. Verder hebben beide kerken verschillende visies op de mogelijkheid om kinderen aan het Heilig Avondmaal toe te laten, op de kwestie over homoseksualiteit en de vrouw in het ambt.

De bevoegdheid om voor te gaan in christelijke gereformeerde kerken blijft beperkt tot mannelijke predikanten van de NGK.

15.35 uur: Reactie deputaten eenheid – Ds. W. van ’t Spijker reageert als voorzitter van de deputaten eenheid. Hij legt uit dat het deputaatschap niet wil denken in de kerkelijke achtergronden van de ambtsdragers. „Ambtsdragers zitten niet in de kerkenraad namens het smaldeel van de CGK of NGK, maar ze zijn ambtsdragers van de samenwerkingsgemeente als geheel.” Hij benadrukt om de afvaardiging van niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers volledig door te voeren tot op het niveau van de classis.

Op een vraag van ds. H. K. Sok (Opperdoes) of er ook christelijke gereformeerde kerken zijn die geen cgk-ambtsdragers kunnen afvaardigen, antwoordt ds. Van ’t Spijker ontkennend. „Maar uit de instructie uit 2010 van de particuliere synode van het westen blijkt wel dat het steeds lastiger wordt.”

15.00 uur: Pauze – Het voorstel van de commissie tot wijziging van bijlage 8 van de kerkorde is als volgt: „Indien een samenwerkingsgemeente op enig moment niet in staat is voldoende christelijk-gereformeerde ambtsdragers af te vaardigen naar de classicale vergadering, is zij voor die vergadering gerechtigd niet-christelijk-gereformeerde ambtsdragers af te vaardigen. Deze ambtsdragers kunnen niet worden afgevaardigd naar een particuliere of generale synode.”

Het probleem zit er voor een aantal synodeleden in dat de eenheid met de kerken zo een bovenplaatselijk niveau krijgt. De commissie krijgt gelegenheid zich te bezinnen op een antwoord op de vragen. Intussen is het pauze.

14.40 uur: Afvaardiging ambtsdragers samenwerkingsgemeenten – De synode bespreekt opnieuw het rapport van de deputaten eenheid over de afvaardiging van niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers binnen christelijke gereformeerde classes. Dat kan voorkomen bij de afvaardiging van ambtsdragers in samenwerkingsgemeenten.

14.32 uur: Rapport deputaten eredienst – De commissie behandelt een rapport van de deputaten eredienst. Formulieren voor „de doop van volwassenen, voor de openbare geloofsbelijdenis, voor de bevestiging van predikanten, voor de bevestiging van ouderlingen en diakenen, voor de bevestiging van een evangelist, voor de ban of uitsluiting uit de gemeente en voor de wederopneming in de gemeente, geamendeerd volgens de voorstellen in rapport 9 van commissie 3” worden vastgesteld en vrijgegeven voor beproeving door de kerken.

Het deputaatschap krijgt de opdracht om te zoeken naar een manier van het citeren van Schriftplaatsen in de formulieren. Ook wordt voor de synode van 2016 een voorstel aangeboden voor een algehele uitgave van de liturgische formulieren. Verder krijgt het deputaatschap de opdracht om te onderzoeken of het formulier voor de ban in huidige vorm gehandhaafd kan blijven of dat een herziening nodig is. Dit komt dan eveneens te staan op de agenda van de volgende synode.

14.20 uur: Stemming – Het voorstel van ds. Kieviet, ds. Huijgen en ds. Den Butter wordt met 24 stemmen niet aangenomen. Het artikel over Israël gaat als volgt luiden:

Art. 21. Aan de roeping om het evangelie bekend te maken, willen de kerken als volgt gestalte geven:
a. Zij zoeken de ontmoeting met Israël waarin zij met vrijmoedigheid getuigen en verantwoording afleggen van de hoop die in hen is (Hand. 28: 20,31; 1 Petr. 3:15); 
b. Zij richten zich met de verkondiging van het evangelie tot hen die van het evangelie vervreemd zijn; 
c. Zij richten zich met de verkondiging van het evangelie tot hen die nog niet voor het christelijk geloof zijn gewonnen. 
De bepalingen hiervoor worden door de generale synode vastgesteld.

In artikel 6.h. wordt met 26 stemmen, de kleinst mogelijke meerderheid, wel aangepast. Dit artikel handelt over de Israëlconsulent van het Centrum voor Israëlstudies (CIS). De woorden „ontmoeting met” worden vervangen door „getuigenis van het Evangelie aan”. Artikel 6.h. wordt dan: „De uitzending van een dienaar van het Woord voor de getuigenis van het Evangelie aan Israël geschiedt door de plaatselijke kerk, hetzij met hetzij zonder medewerking van andere plaatselijke kerken.

Verder krijgen de deputaten de opdracht onderzoek te doen naar de vraag „Wat betekent

de term ‘Israël’ in kerk en theologie?” Ook moet voor de volgende synode van 2016 een onderzoek zijn afgerond of er voldoende draagvlak in de kerken is voor een Israëlzondag.

14.10 uur: Gesprek over artikel 21 over Israël – Ds. Kieviet: „Natuurlijk moeten we ons gevoelig verklaren voor de geschiedenis van het gesprek met joden. Maar het getuigenis van Jezus Christus moet toch blijven klinken. Bescheiden, maar toch ook doortastend en helder. Het ergste wat we kunnen doen, is het volk dit getuigenis te onthouden. Dat moet de opdracht zijn.”

13.55 uur: Gesprek over artikel 21 over Israël – Ds. J. M. J. Kieviet (Dordrecht) verantwoordt waarom hij zijn voorstel aangaande artikel 21 van de kerkorde handhaaft. In het voorstel met ds. L. A. den Butter (Culemborg) en ds. A. Huijgen (Genemuiden), geeft hij aan dat de verkondiging van Christus belangrijk moet zijn in de ontmoeting met Israël. Of, zoals in het voorstel staat: „Zij zoeken de ontmoeting met Israël om aan de roeping, Jezus als de Christus te verkondingen, inhoud te geven.”

Commissierapporteur ds. J. W. van Pelt zegt dat de commissie zich meer heeft gericht op het preadvies van prof. dr. H. G. L. Peels, wiens voorstel brede instemming kreeg. Hij stelde een vorige vergaderweek het volgende voor: „Zij zoeken de ontmoeting met Israël waarin zij met vrijmoedigheid verantwoording afleggen van de hoop die in hen is (Hand. 28: 20,31; 1 Petr. 3:15).” Dit voorstel heeft volgens hem voldoende draagkracht bij de synodeleden. De rapporteur wijst er verder op dat het voorstel moet gaan functioneren in de ontmoeting met joodse gesprekspartners.

Dr. M. J. Kater (St. Jansklooster) probeert beide kanten te verbinden en geeft in een toelichting aan dat de woorden „getuigenis van het Evangelie” opgenomen kunnen worden in het kerkordeartikel.

13.30 uur: Kerk en Israël – De vergadering wordt heropend. Op de agenda staat nu het onderwerp kerk en Israël, waar al eerder over gesproken is. Er ligt een voorstel om deputaten een opdracht tot studie te geven ten aanzien van de vraag: ”Wat betekent de term Israël in kerk en theologie?”

12.55 uur: Homoseksualiteit – Het moderamen van de synode zegt desgevraagd dat het besluit openbaar mag worden gemaakt. De generale synode doet de volgende uitspraak:

1. De generale synode erkent dat in de Christelijke Gereformeerde Kerken in het verleden in het algemeen te weinig specifieke aandacht is geweest voor een pastoraal spreken en handelen inzake homoseksualiteit en homoseksuele relaties;

2. Gemeenteleden met een homoseksuele gerichtheid hebben binnen de gemeente van Christus dezelfde positie als andere leden van de gemeente. Hun gerichtheid doet daaraan niets af. Zij zijn volwaardig en gelijkwaardig lid van de gemeente, delen in de onderlinge zorg en worden met hun eigen gaven ingeschakeld tot opbouw van het geheel;

3. Seksuele omgang tussen mensen van gelijk geslacht en relaties waarin die omgang gestalte krijgt, zijn niet in overeenstemming met het Woord van God en moeten derhalve zonde worden genoemd. Hierbij heeft de kerk in haar pastorale verantwoordelijkheid de weg van kerkelijke vermaning te gaan in overeenstemming met Schrift, belijdenis en kerkorde;

4. De hantering van dit Bijbelse spreken ten aanzien van homoseksualiteit en homoseksuele relaties in prediking, catechese en pastoraat dient in de gezindheid van Christus te geschieden.

Meer leest u in dit artikel.

12.20 uur: Pauze – De synodeleden hebben pauze. De vergadering begint weer om 13.30 uur. Vanmiddag gaat het onder meer over de onderwerpen ”kerk en Israël” en ”eredienst”.

11.45 uur: Benoemingen – De synode vergadert nog even verder achter gesloten deuren. Het gaat dan over benoemingen in deputaatschappen, aldus ds. Buijs.

11.40 uur: Groen licht voor rapport homoseksualiteit – Tweede voorzitter ds. P. D. J. Buijs verlaat de vergaderzaal en meldt dat de bespreking over homoseksualiteit is afgerond. Aan het begin van de middag krijgt de pers een samenvatting van het rapport, dat vooralsnog geheim blijft. Na een persconferentie aan het einde van de middag mag bekend worden gemaakt wat de synode heeft besloten.

09.15 uur: Opening – De vergadering wordt geopend. De synode vergadert achter gesloten deuren (in comité) over een rapport over homoseksualiteit en homorelaties. De synode besloot in 2007 een studiecommissie in te stellen om een „Bijbels verantwoorde visie” te ontwikkelen. Het was de bedoeling dat de synode van 2010 dan een kerkelijke uitspraak zou doen, maar zover kwam het niet. De meningen bleken zozeer verdeeld, dat het onderwerp werd doorgeschoven naar de landelijke kerkvergadering van 2013.

20.30 uur: Afsluiting synodevergadering – Morgen gaat de bespreking over de kwestie afgevaardigden verder, aldus synodepreses ds. Quant. Dr. D. J. Steensma (Veenwouden) sluit de synodevergadering af.

20.20 uur: Synode vergadert over afvaardiging ambtsdragers – De aangenomen voorstellen van ds. J. W. van Pelt (Oud-Beijerland), ds. P. D. J. Buijs (Ede) en ds. L. A. den Butter (Culemborg) worden teruggekoppeld. Er is nog geen besluit genomen.

De synode gaat verder met de afvaardiging van niet-christelijke gereformeerde ambtsdragers. Volgens het rapport is dat volgens het kerkrecht mogelijk maar er leven nog vragen bij synodeleden over de status van niet-christelijke gereformeerde afgevaardigden.

20.05 uur: Reactie ds. W. van ’t Spijker – Ds. W. van ’t Spijker, voorzitter van het deputaatschap eenheid, reageert. Hij zegt onder andere dat het gesprek over hete hangijzers breder gevoerd moet worden. „De vragen over de vrouw in het ambt leven ook in de Gereformeerde Bond en in de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Is dan het standpunt dat we in 1998 hebben geformuleerd, in beton gegoten? Dat is maar de vraag. Of moeten we maar alvast vrouwelijke ambtsdragers invoeren? Natuurlijk niet. Maar met de gesprekken zijn we nog niet klaar.”

19.35 uur: Hete hangijzers – Een aantal synodeleden vraagt spreektijd over de reikwijdte van de voorwaarden om predikanten van de NGK voor te laten gaan op CGK-kansels. Daarbij wordt, net als bij het overleg over samenwerking met de GKv, een aantal vragen gesteld over hete hangijzers in de interkerkelijke relaties, zoals de opvattingen van de zusterkerken over de vrouw in het ambt, over homoseksualiteit of over opvattingen over de belijdenis.

19.15 uur: Samenwerking NGK – Ds. J. G. Schenau (Goes) begint het overleg over samenwerking met de Nederlands Gereformeerde Kerken met een persoonlijke ontboezeming. Volgens hem is een beeld ontstaan van twijfel aangaande de NGK en de GKv over de trouw aan het belijden. „De teneur is te waken voor wat genoemd wordt „het goud van de Christelijke Gereformeerde Kerken”.”

De predikant haalt met voorbeelden aan dat ook in deze twee andere kerken „onderscheidend wordt gepreekt”. Hij roept synodeleden op na te denken over het goud van de eigen kerk. „Als we zo bang zijn dat we dat goud kwijtraken, is het dan niet dat we er misschien minder van hebben dan we denken? Goud krijgen we niet om te bewaren maar om te delen. Goud, dat niet van hand tot hand gaat, verdoft en verstoft. Ik hoop wel dat we goed zullen omgaan met het goud dat wij ontvingen: meer mededeelzaam, meer dienstbaar en vooral meer dankbaar. In het besef dat ons goud niet meer is dan genade.”

19.00 uur: Samenwerking GKV – De synodeleden buigen zich over de samenwerking met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt. Ouderling J. C. Westeneng (Soest), ds. C. Westerink (Rijnsburg) en ds. K. Hoefnagel (Meerkerk) hebben bezwaren. Hun voorstellen worden behandeld maar krijgen geen meerderheid.

18.30 uur: Hervatting synodevergadering – Na de maaltijd wordt de vergadering geopend met het zingen van Psalm 122 en het lezen uit Spreuken 8 en met gebed.

17.20 uur: Pauze – Het is pauze tot 18.30 uur. Dan vergadert de synode verder over de samenwerking met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken.

17.10 uur: Besluit dans en drama – De synode wijst het voorstel van ouderling J. den Dekker (Papendrecht) om het onderwerp aan de plaatselijke kerkenraden over te laten, af. Ook de voorstellen van ds. J. W. van Pelt (Oud-Beijerland) en ds. J. W. Schoonderwoerd (Sliedrecht) worden afgewezen. De synode schaart zich achter het voorstel van de commissie: dat het geheel van de kerken gediend zal zijn met een goede bezinning op de vraag of bij het gebruik van dans en/of drama het karakter van de gereformeerde eredienst in het geding is. De kerken worden dringend gevraagd zich te onthouden van dans en drama in de eredienst zolang de generale synode geen uitspraak heeft gedaan.

17.00 uur: Dans en drama in de eredienst – De synode buigt zich opnieuw over een instructie over dans en drama in de eredienst. Het gaat daarbij om een voorstel dat door een plaatselijke kerkenraad op de classis (Zwolle) is gebracht en vervolgens via de particuliere synode op de generale synode is terechtgekomen. In deze instructie worden deputaten eredienst gevraagd een studie naar het gebruik van dans en drama te doen. Een commissie heeft de afgelopen weken vier voorstellen van synodeleden bestudeerd. Ds. J. W. van Pelt (Oud-Beijerland) stelde voor de instructie af te wijzen en onder meer uit te spreken dat „in de gereformeerde confessie de bediening van het Woord centraal staat.” Als dit voorstel wordt afgewezen, wil ds. J. M. J. Kieviet (Dordrecht) dat de kerken tot de volgende synode in 2016 geen dans en drama in de eredienst gebruiken. Ds. J. W. Schoonderwoerd (Sliedrecht) wil de instructie terugverwijzen naar de particuliere synode van het Noorden. Een vierde voorstel (ouderling J. den Dekker, Papendrecht) voorziet in een afwijzing van de instructie. De plaatselijke kerkenraden zouden zelf verantwoordelijk zijn voor de invulling van de eredienst, niet de landelijke kerkvergadering.

16.55 uur: Belijdenisgeschriften – De volgende instructie die wordt besproken, gaat over het gebruik van verschillende uitgaven van de belijdenisgeschriften. De vraag is of de zes belijdenisgeschriften (de Apostolische Geloofsbelijdenis, de Geloofsbelijdenis van Nicea-Constantinopel, de Geloofsbelijdenis genoemd naar Athanasius, de Nederlandse Geloofsbelijdenis, de Heidelbergse Catechismus en de Dordtse Leerregels), volgens de editie Zwanepol, kunnen worden aanvaard en vrijgegeven voor gebruik in de kerken. De synode komt er op een later moment weer op terug.

16.35 uur: Doop pleegkinderen – Op de synodetafel ligt een zogeheten instructie over de doop van pleegkinderen. Het gaat dan over een voorstel dat door een plaatselijke kerkenraad (in dit geval Urk-Maranatha) op de classis is gebracht en vervolgens via de particuliere synode op de generale synode is terechtgekomen. De synode besluit het dopen van pleegkinderen onder bepaalde voorwaarden toe te staan. Zo moet er bijvoorbeeld sprake zijn van een „langdurige plaatsing”, zodat er een „waarborg is dat de pleegouders de opvoeding naar de eis van het verbond van God kunnen bieden.” Verder dienen de pleegouders te „verlangen” naar de doop van hun pleegkind; het kind mag niet tegen zijn zin wordt gedoopt. Ook is er schriftelijke toestemming nodig van onder meer de biologische ouders.

16.05 uur: Klachtencommissie – De synode spreekt over de klachtencommissie seksueel misbruik.

16.00 uur: Israël – De synode besluit onder meer dat er „structureel meer aandacht” moet komen voor het werk van deputaten kerk en Israël. Daar zijn ook gelden voor vrijgesteld.

15.10 uur: Pauze – Het is koffiepauze. Daarna vergadert de synode verder over het onderwerp doelmatigheid. Het gaat onder meer over de „zichtbaarheid” van deputaatschappen.

14.45 uur: Besluit kerkorde – Weer terug naar het rapport van deputaten kerkorde en kerkrecht. De notitie ”Integrale regeling voor de appelprocedure” wordt, met enkele wijzigingen, vastgesteld.

14.40 uur: Besluit afdrachten – De afdracht of omslag per kerklid wordt aangepast en uiteindelijk vastgesteld op 34,45 euro. Dat is 1,05 euro meer dan afgelopen jaren. De bijdrage aan de emeritikas wordt verhoogd van 29,50 euro naar 30,00 euro.

14.35 uur: Afdrachten – De synode spreekt verder over de afdrachten. Het voorstel van deputaten is om de afdrachten per kerklid vanaf volgend jaar te verhogen van 33,40 euro naar 38,33 euro, een stijging van 14,7 procent. Vooral de afdrachten aan buitenlandse zending, Kerk en Israël en de Theologische Universiteit Apeldoorn nemen toe.

14.30 uur: Vergoedingen – De synode gaat akkoord met een aantal voorstellen van deputaten financiële zaken. Dat betekent onder meer dat de zogeheten emolumenten van predikanten worden aangepast. De vergoeding voor preek-, trouw- en rouwdiensten wordt verhoogd van 80 euro naar 90 euro per dienst – hetzelfde tarief dat binnen de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken wordt gehanteerd. Ook de vergoedingen voor het afleggen van pastorale bezoeken en het geven van catecheselessen worden verhoogd: van 37,50 per uur naar 40 euro per uur.

14.20 uur: Voorstel – Ds. W. van ’t Spijker (Hilversum) stelt voor na te gaan of de heffing van afdrachten anders kan worden verdeeld.

14.00 uur: Afdracht – Aan de orde is nu een rapport van deputaten financiële zaken. Daaruit blijkt dat de wijze van berekening van de afdracht aan de emeritikas en de kerkelijke kassen (naar rato van de som van doopleden en leden) „in toenemende mate voor problemen te zorgen.” De verhouding tussen doopleden en leden kan behoorlijk verschillen. Op de begroting van de gemeente met relatief veel doopleden kunnen de kerkelijke omslagen „onevenredig zwaar” drukken. Deputaten stellen voor hiernaar onderzoek te doen om op de volgende synode daarover te rapporteren.

13.50 uur: Kerkorde – Dan buigt de synode zich weer over het rapport van deputaten kerkorde en kerkrecht. Verschillende synodeleden hebben voorstellen gedaan om de tekst van de appelprocedure, die deputaten hebben opgesteld, aan te passen. Het gaat om een regeling voor kerkleden die bezwaar hebben tegen bepaalde besluiten. Het zogenoemde besluitvoorstel wordt aangepast; de synode komt op een later moment op het onderwerp terug.

13.45 uur: Besluit diaconaat – De synode besluit deputaten op te dragen het beleids- en werkplan ”De ander de naaste, over betrouwbaar present zijn” zo aan te passen, „dat meer accent krijgt dat de diaken de gemeente moet stimuleren en toerusten tot en voorgaan in dienstbetoon.” Dat betekent dat de meerderheid van de synode zich achter het voorstel van dr. Van Pelt schaart.

13.40 uur: Diaconaat – De vergadering wordt heropend. Op tafel ligt opnieuw het rapport van deputaten diaconaat. Het gaat onder meer over een voorstel van dr. J. W. van Pelt (Oud-Beijerland), die de formulering „voorgaan in dienstbetoon” (van diakenen) te passief vindt. Hij stelt voor de woorden „stimuleren en toerusten” toe te voegen. Ds. L. den Butter zegt, namens de commissie die in de pauze over het voorstel heeft nagedacht, dat hij daarin geen toegevoegde waarde ziet. Stimuleren en toerusten zijn al begrepen in woord „voorgaan”, aldus de predikant uit Culemborg.

12.10 uur: Pauze – Het is pauze. De generale synode vergadert vanaf 13.15 uur verder: eerst nog even over kerkorde en diaconaat, dan over financiën.

12.05 uur: Besluiten diaconaat – De synode neemt wel besluiten over een aantal andere punten. Zo krijgen deputaten de opdracht „ervoor zorg te dragen dat in classes waar geen Classicale Diaconale Vergadering is of waar deze onvoldoende functioneert, er opnieuw initiatieven worden ontplooid en de classes te wijzen op hun verantwoordelijkheid en het belang van structurele toerusting.” De Christelijke Gereformeerde Kerken gaan ook kijken naar de mogelijkheid tot samenwerking met de diaconale organen van de Hersteld Hervormde Kerk en de Gereformeerde Gemeenten. Op verzoek van ouderling A. Huijgen (Bunschoten) wordt ook contact gezocht met de Gereformeerde Bond in de Protestantse Kerk in Nederland. De CGK werken al samen met de diaconale organen van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken. De synode geeft ook groen licht aan de participatie die deputaten aangegaan zijn met Micha Nederland „voor zover de werkzaamheden van deze stichting samenvallen met de taken van deputaten.”

12.00 uur: Overleg – De commissie die het rapport van deputaten diaconaat heeft bestudeerd, geeft aan wat tijd nodig te hebben om zich over het voorstel te buigen. Dat kan tijdens de etenspauze, zegt preses ds. Quant.

11.50 uur: Te passief – Dr. J. W. van Pelt (Oud-Beijerland) vindt de formulering „voorgaan in dienstbetoon” te passief. Hij stelt voor de woorden „stimuleren en toerusten” toe te voegen.

11.20 uur: Geen wissel om – Ds. K. T. de Jonge zegt namens deputaten diaconaat dat een nieuwe invulling van het diakenambt niet betekent dat er een wissel wordt omgezet. „We leggen een ander accent, maar er gaat niets gebeuren wat nooit eerder is gebeurd. Als een diaken alleen doener is, komt hij niet toe aan andere taken. Behalve doener moet hij ook toeruster zijn.” Deputaten willen de gemeente tot diaconaat brengen, aldus ds. De Jonge.

11.10 uur: Diakenen – Dan gaat het over een beleidsplan dat deputaten diaconaat hebben opgesteld: ”De andere de naaste – over betrouwbaar present zijn”. Daarin gaat het onder meer over de positie van de diaken. „Het is niet voor het eerst dat we moeten constateren dat het diakenambt onder druk staat”, schrijven deputaten. „De specifieke gaven voor dit ambt worden slechts in beperkte mate onderkend in de kerken.” Het diakenambt is geen opstapje tot het ambt van ouderling. Deputaten stellen voor dat diakenen meer een toerustende dan een uitvoerende rol krijgen. „Dit werk van voorlichting, toerusting, vorming en facilitering is meer dan ooit nodig.” De commissie die het rapport heeft bestudeerd, vindt echter dat daarmee „een wissel wordt omgezet”. De diaken moet de gemeente „voorgaan” in dienstbetoon, zegt ds. L. A. den Butter (Culemborg). „Dat is zelf doen én gemeenteleden toerusten. Anders raak je de balans kwijt.”

10.50 uur: Diaconaat – De synode gaat zich nu buigen over een rapport van deputaten diaconaat. Er is bijvoorbeeld een concept-reglement opgesteld voor een Classicale Diaconale Vergadering (CDV). De synodeleden stellen vragen over het rapport.

10.45 uur: Opschorting – Een commissie die het rapport van deputaten kerkorde en kerkrecht heeft bestudeerd, gaat zich over een aantal voorstellen van synoleden buigen. De bespreking wordt opgeschort tot vanmiddag.

10.15 uur: Kerkorde en kerkrecht – Op tafel ligt een rapport van deputaten kerkorde en kerkrecht. Ruim een derde van het rapport betreft de tekst van de appelprocedure die deputaten in opdracht van de generale synode van 2010 hebben opgesteld. Daarin gaat het om een regeling voor kerkleden die bezwaar willen maken (in appel gaan) tegen bepaalde besluiten van bijvoorbeeld een kerkenraad.

10.00 uur: Opening synode – Voorzitter ds. D. Quant opent de derde vergaderweek van de generale synode van de Christelijke Gereformeerde Kerken. Op de agenda staan vandaag onder meer de volgende onderwerpen: kerkorde en kerkrecht, diaconaat, financiële zaken en de samenwerking met de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt en de Nederlands Gereformeerde Kerken.

Lees ook:

Liveblog: Synode CGK bespreekt rapport homoseksualiteit

Synode CGK spreekt verder over homoseksualiteit

Henk, Harrie en Corn Sok: drie broers op de CGK-synode

Boek Belijden in zevenvoud gepresenteerd op synode CGK

CGK zeggen kandidaat-lidmaatschap Raad van Kerken op

Positieve reacties op idee voor orthodox-protestantse universiteit

Synode CGK besluit tot vorming brede orthodox-protestantse universiteit

Synode CGK spreekt over dans en drama CGK overwegen zending in Europa

Synode CGK bezorgd over contact met NGK

Liveblog: Synode CGK vergadert over Theologische Universiteit

Dr. Huijgen en dr. Kater benoemd tot hoofddocent TUA

Geen deelname CGK aan Evangelische Alliantie

Synode CGK verleent prof. Baars emeritaat

TUA: Niet direct nieuwe hoogleraar benoemen

Predikanten CGK bezorgd over nieuwe pensioensregeling

Synodeleden CGK bespreken relatie kerk en Israel

CGK stellen kansels open voor predikanten PKN

Ds. Mensink: Voorkom herdenking twee eeuwen Afscheiding in 2034

Synode CGK kiest ds. Quant als preses

Ds. Buijs blikt vooruit op generale synode CGK

CGK houden bidstond voor generale synode

Ds. C. J. Droger: Synodewerk is een roeping

Kerkleden krijgen folder over synode CGK

Onderzoek: Grote bereidheid tot samenwerking CGK en Gereformeerde Bond

De schouders eronder bij de voorbereidingen van de CGK-synode

Generale synode Christelijke Gereformeerde Kerken