Tussen alle sombere berichten over bezuinigingen, toenemende werkloosheid en een nog steeds laag consumentenvertrouwen viel het nieuws van de Nederlandse Vereniging van Inkoopmanagers vorige week extra op. Volgens de NEVI herstelt de Nederlandse industrie zich stevig van de klappen van de crisis.

De NEVI publiceert maandelijks een zogenoemde inkoopmanagersindex, die de bedrijvigheid in de industrie weerspiegelt. Die steeg van 50,8 punten in juli naar 53,5 in augustus. Dat was de sterkste toename sinds april 2011. Een stand boven 50 duidt op groei, daaronder is sprake van krimp.

Een stroom aan nieuwe orders deed de productie in augustus fors stijgen, meldde de NEVI. Volgens de organisatie profiteert de industrie niet alleen van een „niet-aflatende groei” van de export, maar ook van een sterke groei van de binnenlandse vraag.

Een week eerder signaleerde bestuursvoorzitter Piet Moerland van Rabobank Nederland bij de presentatie van zijn halfjaarcijfers ook al gunstige ontwikkelingen. Hij noemde specifiek de voedingsindustrie en de scheepsbouw. Vooral de laatste staat internationaal in hoog aanzien, zei Moerland onder verwijzing naar twee recente grote opdrachten voor Damen van de Vietnamese marine en voor IHC Merwede van de Braziliaanse olie-industrie.

Die twee orders spraken bij het grote publiek tot de verbeelding, maar zijn zeker niet de enige. Zo trok ’s werelds grootste hijskraan, te bouwen door Huisman Equipment in Schiedam, de nodige aandacht. De kolos gaat straks in het Engelse deel van de Noordzee enorme windturbines in elkaar zetten. En de afgelopen weken werd het lijstje orders steeds langer (zie kader).

Belangrijk was bijvoorbeeld ook het nieuws dat DAF en Scania honderden extra mensen nodig hebben om aan de hausse op de markt voor vrachtwagens te kunnen voldoen. Weliswaar is die voor een belangrijk deel het gevolg van nieuwe Europese emissie-eisen, maar het is toch een opsteker. Deze week noemde het Centraal Bureau voor de Statistiek de vrachtwagenbranche een lichtpuntje in de noodlijdende autobranche: de omzet nam in het tweede kwartaal met 2 procent toe.

Specialisten van de Rabobank hebben de stroom orders voor de Nederlandse indus­trie natuurlijk opgemerkt. Volgens een woordvoerster van de bank levert vooral de olie-industrie opdrachten op. Daarnaast sluiten Nederlandse bedrijven in Afrika en het Midden-Oosten belangrijke nieuwe contracten af in andere sectoren.

Tim Legierse, senior econoom bij Rabobank Nederland, noemt het jongste NEVI-cijfer over de inkoopmanagers een belangrijk positief signaal. Nederland met zijn open economie, die in hoge mate afhankelijk is van de export, profiteert volgens hem van het herstel in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. „Dat zie je het eerst in de nieuwe orders die binnenkomen.”

De twee landen staan respectievelijk op de tweede en de derde plek in het lijstje van onze belangrijkste handelspartners. Zowel in de VS als in Groot-Brittannië groeit de economie weer. En ook in Duitsland –dat met stip op nummer 1 staat– is het economisch sentiment verbeterd (zie grafiek). „Dat geeft hoop dat Nederland door een groei van de export de recessie achter zich kan laten”, aldus Legierse.

Volgens Jos Brocken, bestuurder van vakbond FNV Metaal, heeft de zogenoemde maakindustie sowieso minder last van de crisis. Deze bedrijven opereren op internationale markten en zijn daardoor minder afhankelijk van Nederland en het consumentenvertrouwen hier.

„Bij alle problemen in de Nederlandse economie springt de industrie er al vijf jaar positief uit. Het onderstreept hoe ontzettend belangrijk deze sector is voor onze welvaart. We moeten af van het idee dat we het wel redden met financiële dienstverlening”, zegt Brocken.

Het behoud van autofabriek NedCar in Born –die Mini’s gaat maken voor BMW– is volgens hem een mooi voorbeeld. „Daar gaat een enorme impuls van uit voor de economie. Niet alleen NedCar zelf maar ook de toeleveranciers profiteren”, aldus Brocken.

Gaat de industrie dan eindelijk de Nederlandse economie uit het slop trekken? De Nederlandsche Bank (DNB) is in ieder geval positief. De industriële productie is deze zomer aangetrokken en dat leidt tot een lichte verbetering van het conjunctuurbeeld, meldde DNB woensdag. Volgens de centrale bank is zelfs sprake van „een omslag.”

Een dag later waarschuwde het economisch bureau van de Rabobank echter dat we er nog niet zijn. De recessie zal nog zeker tot halverwege volgend jaar voortduren. Weliswaar zijn de vooruitzichten voor de export beter, maar in haar geheel groeit de Nederlandse economie voorlopig niet, stellen de economen van de bank. Reden daarvoor is dat de economie voor 70 procent drijft op de binnenlandse bestedingen.

Legierse bevestigt dat we nuchter moeten blijven. „De maakindustrie draagt slechts 15 procent bij aan de Nederlandse economie en is daarbij ook nog voor een deel afhankelijk van de binnenlandse vraag. Die is nog steeds zwak.”

Het economisch bureau formuleert het nog wat stelliger: „Krachtig economisch herstel op basis van alleen exportgroei is niet mogelijk en zal uitblijven zolang het beschikbare inkomen van huishoudens niet toeneemt.” Voorlopig zullen nog veel bedrijven failliet gaan en zal de werkloosheid verder oplopen, voorspelt de bank.

Legierse zegt dat het herstel verder door moet zetten, wil de werkgelegenheid echt profiteren. „Bedrijven nemen niet gelijk mensen aan. Vaak kan bestaand personeel de toenemende vraag voorlopig opvangen.”

Vakmensen

Intussen kampt de metaalindustrie, hoe gek het ook klinkt, met een tekort aan vakmensen. IHC Merwede liet al weten dat de recente mega-order vooral werk zal opleveren voor technici uit Polen en Roemenië. Ook de banen die door de order bij toeleveranciers ontstaan, zullen voor een groot deel niet worden ingevuld door Nederlanders. „De scheepsbouwspecialisten die wij nodig hebben, zijn hier gewoon niet”, zei directeur personeelszaken Bert van der Sluis onlangs in het AD.

Vakbond FNV Metaal reageert als door een wesp gestoken. „Een tekort aan mensen en geen prijs betalen voor de schaarste? Dat is volstrekt ongeloofwaardig”, stelt bestuurder Brocken.

De onderhandelingen over een nieuwe cao in de metaalindustrie zijn in juni vastgelopen. De bonden eisen onder meer een loonsverhoging van 2,5 procent, inspraak van werknemers bij de verdeling tussen werk en vrije tijd en meer perspectief voor jongeren die in de metaal aan slag willen. De bonden hebben nu naar het stakingswapen gegrepen. In juli werd er al een dag gestaakt en vanaf 20 september zal dat opnieuw gebeuren.

Juist vanwege het belang van de industrie voor onze economie, vindt Brocken dat werkgevers hun sector aantrekkelijker moeten maken om in te werken. Ook de politiek zou volgens hem meer oog moeten hebben voor de industrie. „De energieprijzen in Nederland zijn veel te hoog, zeker een kwart hoger dan in België en Duitsland. Bedrijven hebben daardoor een concurrentienadeel.”

Een voorbeeld van een bedrijf dat daarvan de dupe dreigt te worden, is volgens hem aluminiumsmelter Aldel in Delfzijl. „Die dreigt om te vallen, terwijl de onderneming bij eenzelfde energieprijs als in Duitsland goed kan concurreren.”

Deze week riep het gemeentebestuur van Delfzijl minister Kamp (Economische Zaken) ertoe op er alles aan te doen om Aldel te behouden. In de regio staan 800 banen op het spel.

Stroom aan nieuwe orders

De zomer van 2013 brengt de Nederlandse industrie een stroom aan grote en kleinere nieuwe orders. Een willekeurige greep uit de maanden juli, augustus en september.

Juli

• Machinebouwer VDL Steelweld gaat productiesystemen leveren aan de autofabrikanten Ford, Jaguar Land Rover en Volvo. De orders zijn samen goed voor ruim 200 miljoen euro.

• Het maritieme bedrijf Atlantic Marine and Offshore uit Rotterdam gaat voor Somalië een nieuwe kustwacht ontwikkelen. De opdracht betreft de organisatie, het materieel, training en management. Met het meerjarige contract zijn enkele honderden euro’s gemoeid.

Augustus

• Bouwbedrijf BAM en baggeraar Van Oord gaan een nieuwe containerhaven bouwen in de Britse stad Liverpool. Met de opdracht is een totaalbedrag van ruim 85 miljoen euro gemoeid.

• Spoorbouwer Strukton Rail, dochteronderneming van ingenieursbureau Oranjewoud, gaat in Zweden in de komende vijf jaar een 680 kilometer lang stuk spoorweg tussen Stockholm en Malmö onderhouden. De opdracht heeft een waarde van 80 miljoen euro.

• Fabrikant van vliegtuigonderdelen Fokker Aerostructures gaat vleugelonderdelen ontwerpen en produceren voor de Airbus A350-1000. De opdracht levert werk op voor vijftig gespecialiseerde technici.

• Maritiem concern IHC Merwede in Sliedrecht haalt zijn grootste order ooit binnen. Het bedrijf gaat zes schepen (pijpenleggers) bouwen voor de Braziliaanse olie-industrie met een totale waarde van ruim 1 miljard euro.

• Scheepsbouwer Damen Shipyards gaat zeker twee patrouilleschepen bouwen voor de Vietnamese marine. Elk schip is goed voor 120 miljoen euro.

• Het Schiedamse bedrijf Huisman gaat de grootste kraan ter wereld maken voor het nieuwe windparkinstallatieschip Scylla. De order heeft een waarde van enkele tientallen miljoenen euro’s.

September

• Bouwconcern BAM heeft via zijn Duitse dochter vier opdrachten in de Duitse utiliteitsbouw in de wacht gesleept. Met de opdrachten is 110 miljoen euro gemoeid.

• Shell en Vopak zijn betrokken bij een Europees project voor de ontwikkeling van robots voor de inspectie van schepen en opslagtanks die gebruikt worden in de olie-industrie. Het project is geraamd op 6,2 miljoen euro.

• Ingenieursbureau Arcadis te Amsterdam haalt een opdracht binnen voor werkzaamheden aan de metro in Parijs. De overeenkomst heeft een looptijd van zestien jaar. De totale waarde is 40 miljoen euro.

• TenCate Advanced Armour, een dochter van textieltechnologieconcern Koninklijke Ten Cate in Almelo, gaat voor een scheepsbouwer in Singapore de komende drie jaar lichtgewicht ballistische bescherming ontwerpen en leveren voor bemanning en apparatuur op een aantal grote zeeschepen voor een eindgebruiker in het Midden-Oosten.

• Vrachtwagenfabrikant DAF in Eindhoven laat weten dat de productie eind september wordt verhoogd van 184 naar 202 vrachtwagens per dag. Begin juli werd de productie ook al verhoogd, van 164 naar 184 stuks. Beide verhogingen leveren een tijdelijke baan op voor 450 nieuwe medewerkers. De vraag naar trucks stijgt omdat volgend jaar nieuwe Europese milieuregels van kracht worden.