VVD en PvdA spraken in het regeerakkoord af dat het kabinet eind dit jaar een besluit zou nemen over de opvolger van de F-16. Diverse media meldden donderdag dat de knoop is doorgehakt: ergens rond Prinsjesdag, maar in elk geval voor het debat in het najaar over de Defensiebegroting zal het kabinet bekendmaken dat Nederland kiest voor de JSF.

De basis voor het kabinetsbesluit is in 1996 gelegd door het eerste paarse kabinet onder leiding van premier Kok (PvdA). Dat start met de vervanging van de F-16.

Zijn tweede kabinet kiest er in februari 2002 voor om 800 miljoen dollar te steken in de ontwikkeling van de Amerikaanse straaljager. Met dat besluit committeert Nederland zich in feite al aan aanschaf van de JSF.

Hoewel er binnen de PvdA-fractie veel weerstand bestaat, heeft Kok zich laten overtuigen door het argument dat deelname aan het JSF-project Nederland veel banen en geld oplevert.

Weliswaar maken twee D66-ministers een geheime aantekening dat ze het niet eens zijn met het kabinetsbesluit, de PvdA-ministers scharen zich er gewoon achter. En fractieleider Melkert laat weten dat zijn fractie in de Tweede Kamer waarschijnlijk voor de JSF zal stemmen.

Na het desastreuze verkiezingsresultaat in 2002 belandt de PvdA echter in de oppositie en keert de fractie zich openlijk tegen het JSF-project. Dat houdt de partij vol totdat ze in 2007 toetreedt tot het vierde kabinet-Balkenende. De PvdA slikt haar standpunt dat Nederland uit het JSF-project moet stappen, weer in. Wel bedingen de sociaaldemocraten een nieuwe kandidatenvergelijking voor de opvolging van de F-16.

Onder Rutte I (2010-2012) ontpopt de partij zich in de oppositie weer als felle tegenstander van de JSF. In het regeerakkoord van Rutte II verbindt de PvdA zich echter aan voortzetting van de deelname aan het ontwikkel- en testprogramma van de JSF. De kans dat Nederland uiteindelijk níét voor de JSF zal kiezen, slinkt daarmee zienderogen.

Tijdens een geheim beraad op 3 juli, meldde Elsevier donderdag, zou de PvdA definitief akkoord zijn gegaan met aanschaf van de JSF. Dat de partij door de bocht is gegaan, past helemaal bij de traditie dat de PvdA in de regering voor de JSF is en in de oppositie tegen.

Overigens dringt zich een parallel op met de aanschaf van de F-16 in 1979. Hoewel zijn partij stevige bedenkingen had tegen dat vliegtuig, drukte PvdA-minister Vredeling (Defensie) de aankoop er toch door.

De PvdA probeert, nu ze in het kabinet zit, ondertussen wel haar jarenlange verzet in de oppositie tegen de JSF maximaal uit te buiten. „De JSF, en dat is het dan ook”, zou PvdA-leider Samsom tegen premier Rutte hebben gezegd. Of dat zo is, en of de PvdA haar poot de resterende kabinetsperiode stijf houdt, is nog onduidelijk. Maar ook dat soort soep wordt vaak heter opgediend dan uiteindelijk verorberd.