De 65-jarige Vos, die voor zijn functie bij de VGS als financieel manager bij een transportbedrijf werkte, houdt van openheid. „Ik heb me de eerste paar maanden bij de VGS verbaasd over wat ik zag en hoorde”, biecht hij op. „Vaak zei ik tegen mezelf: Dit kan niet waar zijn. Maar het was wel waar.”

Wat dan?

„Ik trof stapels achterstallig werk aan. Het was normaal om te zeggen: Wat vandaag niet af komt, doen we morgen. Maar als je de klant tevreden wilt hebben én houden, moet je soms overwerken. En ik verbaas me nog steeds over het principe: jaartje ouder, periodiek erbij. Het maakt niet uit of je niets hebt gedaan of supergoed bezig bent geweest. Ik ben gewend aan loon naar werken.”

Hoe bent u aan de slag gegaan?

„Niet als een boeman, dat werkt niet. Maar er moest wel gereorganiseerd worden bij de VGS. Dat betekent: knelpunten inventariseren, analyseren en draagvlak creëren voor verbeteringen. Ik heb dat gedaan door een paar weken letterlijk naast m’n collega’s te gaan zitten. Door te kijken hoe ze werken, waar ze tegenaan lopen, wat hun ideeën zijn. Ze hebben me veel verteld over het onderwijs. Dat was hard nodig, want ik had er geen verstand van toen ik hier binnenkwam.”

Wat veranderde er onder uw leiding?

„We hebben geïnvesteerd in het opleidingsniveau van de medewerkers, in slim en efficiënt werken, in automatisering, in de organisatiestructuur. Een voorbeeld. We hadden elf jaar geleden twee poten: de besturenorganisatie VGS en het administratiekantoor AGS. Er werd over en weer veel gefactureerd. Maar eigen geld rondpompen in je bedrijf heeft geen zin. Alleen geld dat je buiten de deur verdient, levert wat op.”

Hoe reageerden uw collega’s?

„Ze moesten wennen, maar ik heb hun vertrouwen gekregen. Daar ben ik dankbaar voor. De resultaten bleven niet uit. De stapels achterstallig werk werden kleiner, om maar iets te noemen.”

U wilde het laatste deel van uw loopbaan eigenlijk de zorg in.

„Ik heb diverse gesprekken met zorginstellingen gevoerd, maar ze liepen niet. Ik kreeg geen klik met de sector. Min of meer toevallig zag ik de advertentie waarin een algemeen directeur voor de VGS werd gevraagd. Toen ik belde, was de sollicitatietermijn al verstreken, maar ik mocht toch een brief sturen. Er volgden gesprekken die wel liepen, vanaf het eerste moment.”

U houdt van uitdagingen. Bood de VGS die genoeg?

„Ja, omdat ik een antenne heb voor zaken die niet goed lopen. Dan komen de uitdagingen vanzelf. De eerste tijd werd er vaak tegen mij gezegd: De VGS is een nonprofitorganisatie. Dan reageerde ik: Nee, we zijn ”not for profit”. Dat lijkt een klein verschil, maar is wezenlijk iets anders. We werken niet voor de winst, maar van verlies kunnen we niet leven. Ook bij de VGS moet geld verdiend worden.”

Hoe waardeerde men uw openheid in de refo-onderwijswereld?

„Ik heb er nooit negatieve reacties op gehad. Soms moest ik lastige gesprekken voeren met schoolbesturen, met kerkenraden, over principieel gevoelige onderwerpen. Je komt verder met elkaar door zaken eerlijk te benoemen. Je moet dat natuurlijk wel tactvol doen, niet plompverloren. De achterban van de VGS is breed: van Gereformeerde Gemeenten in Nederland tot PKN. Niet iedereen kan evengoed communiceren, dat is wel een feit.”

Eind deze week vertrekt u. Hoe staat de VGS erbij?

„Als een gezonde organisatie, gericht op het realiseren van concrete doelen. We moeten wel. Er zijn concurrerende aanbieders op de markt met dezelfde soort dienstverlening en producten.”

Wat heeft u niet voor elkaar gekregen?

Vos veert op. „Dat zal ik vertellen: de invoering van het Dunamis-concept. Het is een soort ISO-certificaat met kwaliteitseisen die aangeven hoe je school erbij staat. Er was geen draagvlak voor. Waarom niet? Het kost een paar centen, de opbrengst is niet direct meetbaar en scholen vreesden dat ze iets van hun zelfstandigheid zouden kwijtraken. We hebben het concept samen met Driestar Educatief uitgedacht. Het is mijn grote frustratie dat het niet is gelukt om de achterban hiervoor te interesseren.”

Wat is de grootste uitdaging voor het reformatorisch onderwijs?

„Hoe handhaven we onze identiteit? Hoe blijven we ons onderscheiden? Ik kom gelukkig veel betrokken ouders tegen. Ze zijn wel mondiger dan vroeger, daardoor hebben we meer discussies. Mijn advies: Blijf dicht bij de Bijbel. Laat zien dat we Gods geboden hebben als leidraad. Doe geen water bij de wijn in hoofdzaken. We zullen moeten leren om met minder geld goed onderwijs te blijven geven. Ook krijgen reformatorische scholen met krimp te maken. En: houden we voldoende leraren? Het is op dit moment lastig om een baan te vinden in het onderwijs, maar over vijf, zes jaar gaat een grote groep leraren met pensioen. Dan kan er een tekort ontstaan.”

Artikel 23, de vrijheid van onderwijs, ligt geregeld onder vuur. Maakt u zich zorgen?

„Homoseksualiteit is een van de beladen thema’s. Daarover verscheen bij de VGS een visienota waarin we Bijbels spreken over seksualiteit, tegelijk blijven we binnen de juridische kaders. Het was een langdurig, moeizaam traject, maar het is gelukt de juiste toon te treffen. Zo zullen meer onderwerpen die artikel 23 raken, vragen om diepgaande principiële doordenking. Daarbij moeten we ons niet gek laten maken. Drie jaar geleden was segregatie, het ontstaan van witte en zwarte scholen, een hot item in het onderwijs. Je hoort er niemand meer over.”

Lees meer in Digibron

Vraaggestuurde dienstverlening – interview met Henk Vos (DRS magazine, 01-09-2002)

Een Vos als koetsier op de VGS-bok – interview met Henk Vos (Reformatorisch Dagblad, 29-03-2002)

Vos nieuwe directeur VGS/AGS Ridderkerk (Reformatorisch Dagblad, 29-03-2002)