L. J. van Valen: Huntington ontdekte verborgen schuilhoeken van het hart
Zonder buidel en zonder male werd hij uitgezonden in de wijngaard. William Huntington, door sommigen beschouwd als „een der grootste leraren sinds Petrus en Paulus.” Voor anderen bleef hij wat hij eens was: een kolensjouwer.
”Van kolendrager tot predikant”. Zo heet de biografie die L. J. van Valen in 1996 schreef over het leven van Huntington. Nu, in Huntingtons 200e sterfjaar, staat de ”coal heaver” uit Zuid-Engeland opnieuw in de belangstelling.
Sinds wanneer bent u geboeid door William Huntington?
„Op mijn zestien jaar stond ik voor de boekenkast van mijn grootvader. Daar stond ”God, de kassier der armen”, Huntingtons levensbeschrijving. Toen ik dat boek las, voelde ik dat hij een man Gods was, een knecht des Heeren, die in de grootste armoede God aan zijn zijde had.”
Van Valen maakt onderscheid tussen de genade die Huntington ontving en zijn karakter. „Je moet Huntington echt zien in de context van zijn cultuur. Op zijn eigen vaak wat ruwe manier streed hij tegen de dwalingen van die tijd. Niet altijd deed hij dat even verheven. Hij kon onbarmhartig zijn in zijn oordeel over anderen, over Wesley en Alleine bijvoorbeeld, terwijl hij van Luther en Bunyan weer geen kwaad woord kon horen. Hij roeide niet alleen het kaf uit, soms ook wel het koren.”
Hoe waardeert u hem theologisch?
„Hij was ongeschoold, maar toch heel evenwichtig in de verhouding wet en Evangelie. Hij ontdekt verborgen schuilhoeken van het hart en confronteert de zondaar met de eisen van de wet en met de beloften van het Evangelie. Via zijn preken en geschriften bereikte hij vooral de eenvoudige vromen, die elders niet vonden wat zij zochten. Het waren vaak mensen die worstelden met de juiste verhouding van wet en genade en die hunkerden naar heilszekerheid. Pastoraal was Huntington erg gunnend.”
U vindt hem soms ook wat eenzijdig.
„Huntington had, net zoals iemand als Philpot, niet echt een woord voor een onbekeerd mens. Ik vind ook dat hij onevenredig veel aandacht had voor de uitverkiezing, als de enige grondslag van het heil, waaruit alle weldaden voortvloeien. De menselijke verantwoordelijkheid zou daardoor uit het oog kunnen worden verloren.”
Hoe kwam de biografie in 1996 tot stand?
„Dat was op verzoek van uitgeverij Den Hertog. Ik gebruikte daar Huntingtons eigen levensbeschrijving voor, en het boek over hem van Thomas Wright. Maar Wright vond ik op meerdere punten niet echt betrouwbaar. Ik las ook wat tijdgenoten over Huntington zeiden, en nog nooit eerder gepubliceerde geschriften en brieven die hij schreef.”
