BRUSSEL – In een 24 uur durend overleg smeedden regeringsleiders vrijdag een compromis over de EU-meerjarenbegroting. Pech voor hen is dat dit jaar voor het eerst óók het Europees Parlement zijn oordeel mag vellen. Dat belooft een lastige horde te worden.
Na urenlang beraad, uitstel en vooral veel politieke onderonsjes, twitterde EU-voorzitter Herman Van Rompuy vrijdagmiddag even voor halfvijf de verlossende woorden: „Deal rond!”
Het zwaar bevochten akkoord, waarmee overeenstemming werd bereikt over de EU-begroting voor de rest van het decennium, kent enkele aanpassingen vergeleken met het voorstel dat gisterochtend al circuleerde. Onder meer Nederland was daarmee nog niet geheel tevreden.
Vrijdagmiddag kon premier Rutte naar huis in de wetenschap dat de jaarlijkse korting van 1 miljard euro die Nederland krijgt op de EU-afdracht weliswaar is geslonken (naar 695 miljard), maar dat daar een lagere btw-afdracht tegenover staat. Per saldo lijkt de premier daarmee dus quitte te spelen.
Instemming van de regeringsleiders met het voorstel –waarin voor het eerst in de EU-geschiedenis een begroting niet stijgt, maar daalt– is echter niet afdoende. In 2009 is bepaald dat meerjarenbegrotingen geaccordeerd moeten worden door (behalve nationale parlementen) óók het Europees Parlement. En dat het akkoord van de regeringsleiders dáár niet als een hamerstuk zal worden beschouwd, bleek de afgelopen dagen al. Zo dreigde parlementsvoorzitter Martin Schulz donderdagavond al ieder voorstel te zullen vetoën dat niet tegemoetkomt aan zijn eisen. Vrijdag nam hij ook direct afstand van het akkoord, gesteund door de vier grootste fracties (christendemocraten, socialisten, liberalen en groenen) in het Europees Parlement.
De kritiek van de Europarlementariërs op het akkoord is breed. Om tegemoet te kunnen komen aan de belangrijkste bezwaren van nettobetalers zoals Nederland en Groot-Brittannië heeft Van Rompuy niet alleen in het meerjarenbudget voor de Unie gesnoeid (dat gaat van ruim 1 biljoen naar 959 miljard euro), ook de daadwerkelijke betalingen die de EU-landen moeten doen is ingeperkt. Daarvoor staat nu 908 miljard in de boeken. Deels verschillen die grootheden altijd wel (het aangaan van een verplichtingen en de betaling ervan kunnen in de tijd uiteenlopen), maar het gat tussen de twee wordt volgens Schulz wél steeds groter. Gisteren gaf hij aan niet opnieuw voor een „oplopend begrotingstekort” te zullen tekenen.
Om behalve aan de noordelijke landen (die een lager EU-budget eisten), ook tegemoet te komen aan de zuidelijke landen, is er in het voorstel van Van Rompuy nagenoeg niet gesneden in landbouwsubsidies en regionale steunfondsen, maar wel in zaken als energie en transport, en gaat er minder geld dan gepland naar posten zoals kennis en innovatie. Juist dát zijn echter zaken die volgens veel Europarlementariërs hard nodig zijn om op langere termijn de Europese economie weer wat aan de praat te kunnen krijgen.
Om regeringsleiders te bewegen de onderhandelingen te heropenen, dreigen parlementsleden nu zelfs de stemming over het akkoord (waarschijnlijk pas over enkele maanden) in het diepste geheim te zullen gehouden, zodat kan worden voorkomen dat regeringsleiders de druk op ‘hun’ parlementsleden al te zeer kunnen opvoeren.
Hoewel Merkel „geen verrassingen verwacht” en Van Rompuy meent dat het Parlement „zijn verantwoordelijkheid zal nemen”, lijkt evenwel helder dat de horde die de regeringsleiders vrijdag namen, pas de eerste was.
