„Richard Dawkins verliest debat van Rowan Williams” (video)
CAMBRIDGE – De atheïstische evolutiebioloog Richard Dawkins verloor vorige week een tv-debat van Rowan Williams, oud-aartsbisschop van Canterbury.
„Toen ik een kind was, sprak ik als een kind (…), maar nu ik een man ben geworden, heb ik tenietgedaan hetgeen eens kinds was.” Met deze woorden uit de oude King Jamesbijbel ging de bekende Britse atheïst Richard Dawkins donderdag aan de universiteit van Cambridge in debat met dr. Rowan Williams, die op 31 december aftrad als aartsbisschop van Canterbury. De stelling: ”Religie kan geen plaats hebben in de 21e eeuw”.
Uiteindelijk won Dawkins het debat met zo’n 800 aanwezigen –onder wie veel studenten– niet. Na afloop kon men stemmen welke spreker het meest overtuigend overkwam. Met 324 stemmen tegenover 136 kreeg Williams het wetenschappelijk publiek aan zijn kant. Dit leverde hem de afgelopen dagen veel aandacht in de media op. De 62-jarige voormalige leider van de Church of England was tijdens het debat de rust zelve en had regelmatig de lachers op zijn hand. „Ik zal jullie uitleggen waarom ik geloof dat verbondenheid aan een religie van groot belang is voor de 21e eeuw en de tijd erna”, aldus Williams. Stilte. „Ik heb er in mijn functie natuurlijk wel belang bij om hierin te geloven”, aldus de theoloog, die sinds januari doceert aan de universiteit in Cambridge. Gelach en applaus volgden.
Het debat bracht in Engeland de nodige pennen in beroering. Zo schreef de islamitische denker Tariq Ramadan er gisteren nog over op zijn weblog. Twee jaar geleden verliet Ramadan Nederland, nadat hij als integratieadviseur van de gemeente Rotterdam was ontslagen, toen bleek dat hij een programma maakte voor een Iraanse tv-zender. „De benadering van Dawkins was agressief”, aldus Ramadan op zijn blog. „Religie is volgens hem gevaarlijk. We moeten dus kritisch zijn ten aanzien van haar wilde beweringen en hopen dat ze gewoon verdwijnt”, aldus Ramadan, die ook deelnam aan het debat.
Van een echt debat was trouwens geen sprake. Afzonderlijk van elkaar hielden Williams en Dawkins een betoog, waarna zij vragen beantwoordden.
Williams benadrukte in zijn toespraak het belang van religie in de samenleving, „omdat zij mensen aan elkaar verbindt. Ze kan nooit louter een privé-aangelegenheid zijn, zo blijkt uit de geschiedenis. Religie is een zaak van de gemeenschap en gaat over het opbouwen van relaties, van mededogen.” Ook stelde Williams dat religie noodzakelijk is voor de opbouw van een samenleving, die anders zou bestaan uit onafhankelijke individuen.
Mensenrechten
De mensenrechten, zo hield Williams zijn wetenschappelijk publiek voor, zijn gegrond op verschillende religies. „Zonder de geschiedenis van het filosofisch-religieuze debat zouden de mensenrechten zoals ze nu zijn vastgesteld, niet hebben bestaan.”
„Zijn we religie dan nu niet ontgroeid? Nee”, aldus de vroegere aartsbisschop, en hij citeerde daarbij de Duitse filosoof en socioloog Jürgen Habermas (1929). Deze stelde dat religie juist kan bijdragen aan de morele discussies over menselijke waardigheid vandaag de dag. „Religie die buiten het politieke en maatschappelijk debat gehouden wordt, staat op zichzelf en verwordt tot de karikatuur die hier vanavond al eerder geschetst is. Ik dank God daarom dat er mensen zijn als professor Dawkins, als u begrijpt wat ik bedoel.” Opnieuw gelach. Serieus: „Het hoort bij de verdediging van het geloof. Daarom heeft mijn eigen kerk altijd zo’n belangrijke rol gespeeld in dit land. Het feit dat er christelijke scholen zijn in dit land, is geen gevolg van overheidssancties, maar het gevolg van betrokkenheid van de kerk op de samenleving. De scholen sluiten mensen niet uit, maar juist in. Er is ook ruimte voor hen die niet willen meedoen in het raamwerk van de kerk.”
Religie mag volgens Williams’ tegenstander, Richard Dawkins, echter „zo snel mogelijk uit de samenleving verdwijnen.” De christelijk opgevoede Dawkins haalde 1 Korinthe 13:11 aan om zijn woorden kracht bij te zetten. „Toen ik een kind was, sprak ik als een kind (…), maar nu ik een man ben geworden, heb ik tenietgedaan hetgeen eens kinds was.”
Het is niet voor het eerst dat een vooraanstaande kerkelijke figuur in Engeland in discussie gaat met Dawkins. In 2006 debatteerde hij met de Britse theoloog Alister McGrath, die een boek schreef dat tegen Dawkins’ opvattingen ingaat. Tegenover Williams noemde Dawkins godsdienst „het verraad van het intellect, een verraad van al het beste in onze menselijkheid.”
Dawkins en Williams gingen vorige maand twee keer met elkaar in debat. Bekijk rechtsboven op de pagina het laatste debat tussen Williams (vanaf 13.20 minuten) en Dawkins (vanaf 29.30 minuten).
