De pogingen van Israël en Hamas om een wapenstilstand te sluiten hebben vooralsnog geen resultaat opgeleverd. Herhaaldelijk kwamen er de afgelopen dagen uit Caïro berichten over een ophanden zijnde overeenkomst, maar inmiddels heeft Egypte laten weten dat het nog geen bestand kan aankondigen.

Zoals vaak voor het sluiten van een bestand, proberen beide partijen vóór het zwijgen van de wapens nog een fors militair succes te boeken. Hamas deed dat onder andere door opnieuw raketten op Jeruzalem en Tel Aviv af te vuren. Israël voerde op zijn beurt de aanvallen op de Gazastrook extra op en doodde een leider van de terreurbeweging Islamitische Jihad.

De neiging bestaat al snel om deze confrontatie op zichzelf te beschouwen. In dat licht hebben beide partijen redenen om successen te claimen. Hamas heeft laten zien dat het in staat is steden zoals Tel Aviv en Jeruzalem te treffen en het dagelijks leven van honderdduizenden Israëliërs te ontregelen.

Israël heeft op zijn beurt getoond dat het over een superieur inlichtingenapparaat beschikt, waardoor het land zeer doelgericht kon toeslaan – zoals bleek bij de liquidatie van de militaire commandant van Hamas, Jabari. De combinatie van een slagvaardige luchtmacht en het zeer effectieve antiraketsysteem Iron Drome heeft ervoor gezorgd dat het aantal slachtoffers aan Israëlische zijde relatief beperkt is gebleven.

Het effect van luchtaanvallen is echter eindig, zeker als Hamas zijn wapenvoorraden in ziekenhuizen en wooncomplexen verbergt. Het toch al slechte imago van Israël zou nog meer schade oplopen als het dit soort doelen zou treffen, met mogelijk veel burgerslachtoffers als gevolg.

Intussen gaan de raketbeschietingen op Israël nog altijd door. Op de korte termijn heeft Israël dus zijn belangrijkste doelstelling van dit offensief niet behaald, namelijk het laten ophouden van de beschietingen.

In dat opzicht kan Israël op dit moment (nog) geen overwinning claimen. Los daarvan is het maar de vraag of er in dit conflict überhaupt ooit van een overwinning kan worden gesproken. De bekende Israëlische oorlogsdeskundige prof. Martin van Creveld betitelt het winnen van een oorlog –in navolging van Von Clausewitz– als „het breken van de wil van je tegenstander.” Het valt nauwelijks te verwachten dat de religieus geïnspireerde motivatie van Hamas om de Joodse staat te vernietigen zal kunnen worden gebroken.

Op de lange termijn past deze geweldsuitbarsting bovendien in een 120 jaar oud conflict dat Joden en Palestijnen met elkaar hebben. Daarin verschillen slechts de namen van de talloze oorlogen en militaire operaties die inmiddels hebben plaatsgehad. Maar de fundamentele tegenstellingen zijn altijd hetzelfde gebleven – en daarmee de bijna statistische zekerheid dat het om de paar jaar een grootschalige geweldsuitbarsting komt, afgewisseld met kleinere confrontaties.

De vraag blijft natuurlijk waarom beide partijen juist nu elkaar in de haren moesten vliegen. Met de Israëlische verkiezingen in het vooruitzicht hadden veel analisten niet verwacht dat Netanyahu Israël een oorlog in zou voeren.

De simpele lezing in veel media luidt dat de Israëlische liquidatie van Hamascommandant Jabari de huidige escalatie in de hand heeft gewerkt. Jabari zou op het punt hebben gestaan om een langdurig bestand met Israël te sluiten, en dus was zijn uitschakeling een strategische blunder.

De geschiedenis heeft ruimschoots bewezen dat bestanden doorgaans geen lang leven is beschoren. Bovendien was het Hamas slechts om een wijziging van tactiek te doen, waarbij het strategische doel –de vernietiging van de Joodse staat– onveranderd in stand bleef.

De dieper liggende aanleiding voor de huidige gevechtsronde is echter van een heel andere aard. Die ligt in het feit dat Hamas in toenemende mate extremistische –veelal salafistische– splintergroeperingen, die zowel in Gaza als vanuit Egypte opereren, nauwelijks meer in de hand heeft.

Israël houdt Hamas verantwoordelijk voor de reeks aanvallen die deze groeperingen in 2011 en in dit jaar uitvoerden. Daar hoorden ook de raketbeschietingen bij die Israël voorafgaand aan de liquidatie van Jabari troffen.