Conform het voornemen van het kabinet is er dit jaar in de begrotingen van alle ministeries een toets voor waarden en normen opgenomen. Alle beleidsterreinen zijn gescreend op onderwerpen die met het normendebat verband houden en zo mogelijk zijn actiepunten geformuleerd.

Daarbij valt op dat op sommige departementen veel directere verbanden met het normendebat zijn te leggen dan op andere. Beleidsterreinen waarop de overdracht en/of handhaving van waarden en normen sterk spelen, zijn onderwijs, veiligheid, jeugdbeleid en integratie.

Ook ziet het kabinet een direct verband met het debat over waarden en normen als het gaat om de zorgvuldigheidsnormen in de abortuswet, het gebruiken van embryo’s voor wetenschappelijk onderzoek, het gebruik van anticonceptiva voor geestelijk gehandicapten, het toetsen van de euthanasiepraktijk en prenatale screening.

„In medisch-ethische vraagstukken is een belangrijke en moeilijke rol voor de overheid weggelegd”, schrijft Balkenende. „De overheid heeft tot taak grenzen te stellen vanuit respect voor en bescherming van het leven. Het creëren van een groot draagvlak voor deze grenzen is van essentieel belang. Het kabinet besteedt de komende jaren daarom veel aandacht aan medisch-ethische vraagstukken”, aldus de premier.

Enkele min of meer concrete actiepunten:

Waarden en normen zullen een herkenbare plaats krijgen in het basisonderwijs en in de eerste jaren van het voortgezet onderwijs. In de nieuwe kerndoelen zal hieraan expliciet aandacht worden besteed. In het voortgezet onderwijs komt er een maatschappelijke stage.

Er zullen maatregelen getroffen worden die de veiligheid in en rond scholen bevorderen.

Er zal bekeken worden hoe met jongeren een discussie gestart kan worden over de risico’s die zij lopen door onoplettend of agressief rijgedrag.

Vanuit het ministerie van Verkeer en Waterstaat zal een hoge prioriteit worden gegeven aan de verbetering van sociale veiligheid in het openbaar vervoer door zwartrijden, agressie en overlast terug te dringen. Samen met gemeenten, openbaarvervoerbedrijven en andere ministeries heeft Verkeer en Waterstaat daar zelfs een Aanvalsplan Sociale Veiligheid voor ontwikkeld. Voor toezichthouders in het openbaar vervoer is structureel 18 miljoen euro per jaar vrijgemaakt.

De begrotingen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport en van Justitie bevatten maatregelen die gericht zijn op tijdige ondersteuning en adequaat ingrijpen wanneer jongeren dreigen te ontsporen.

Staatssecretaris Van der Laan van OCW zal nog dit najaar een kabinetsstandpunt naar de Tweede Kamer sturen over de schadelijkheid van sommige tv-beelden voor de jeugd.

In de begroting van Justitie staan voorstellen over de manier waarop Nederlandse waarden en normen overgedragen kunnen worden aan nieuwkomers en aan allochtonen die hier al langer wonen. Ook worden initiatieven genomen om het begrip van autochtonen voor andere culturen te vergroten.

Het kabinet zal door middel van de Rijksvoorlichtingsdienst het debat over waarden en normen onder de aandacht van de burgers brengen. Lokale en sectorale initiatieven zullen worden ondersteund, versterkt en verbreed.

Het kabinet komt op korte termijn met een standpunt over de euthanasiepraktijk.