Een soortgelijke indruk maakte de groep journalisten die deze week niet was weg te slaan bij de hekken van het Catshuis. Veel informatie hadden zij niet. Het enige waar zij hun lezers en kijkers op konden trakteren, waren foto’s en filmbeelden, van grote afstand genomen. Onderhandelaars namen plaats op tuinstoelen, rookten een sigaret en keken afwisselend somber en ontspannen. Maar geluid en ondertiteling ontbraken.

Natuurlijk gaven de journalisten analyses ten beste. Controleerbaar waren die voor buitenstaanders echter nauwelijks. Zelfs niet als de burger zelf even door de telescoop mocht turen. Want wat betekent het als je Rutte vriendschappelijk zijn arm om Wilders heen ziet slaan? „Jongen, we gaan nu uit elkaar, maar we blijven altijd vrienden”? Of: „Fijn dat je daarnet inbond, Geert. Nu zijn we bijna bij een oplossing”?

Formaties en tussenformaties zijn in het politieke leven altijd schimmige episoden. Maar dit keer is dat in nog versterkte mate het geval. In de eerste plaats omdat deze drie coalitiepartners de kunst van het zwijgen bijzonder goed beheersen. Als er een radiostilte is afgesproken, dan blíjft het in die periode ook stil. Tussentijds mag er dan even een „moeilijke fase” aanbreken waarin betrokkenen tijdelijk iets loslippiger zijn, meteen daarna worden de rijen weer gesloten. Poppetje gezien? Kastje dicht.

Wat de huidige tussenformatie voor buitenstaanders in de tweede plaats extra ongrijpbaar maakt, is de door Rutte gekozen methode van onderhandelen. Die bestaat hierin dat er geen akkoord is voordat over álles een akkoord is bereikt. Dat leidt ertoe dat er in de media tegelijkertijd berichten circuleren dat men het hier of daar over eens is, én dat de onderhandelingen stroef verlopen. Beide berichten zijn waar. Men heeft een principeakkoord over deelthema’s, maar dat geeft nog geen enkele garantie op het bereiken van een eindovereenstemming.

Valt er dan helemaal niets te zeggen over de vraag of dat eindakkoord er al dan niet komt? Toch wel. Dat men deze week door een „moeilijke fase” is heengekomen, vergroot ongetwijfeld de kans op slagen. Maar behalve dat blijft een belangrijke succesgarantie de wetenschap dat geen van de drie partijen momenteel baat heeft bij nieuwe verkiezingen.

Dat is het duidelijkst voor het CDA. Een partij die anderhalf jaar geleden bij de Kamerverkiezingen halveerde en dat –als de huidige peilingen werkelijkheid worden– opnieuw dreigt te doen, heeft geen enkel belang bij een kiezersuitspraak.

Iets minder duidelijk ligt dit voor de VVD. Zij heeft zich het achterliggende jaar in de kiezersgunst goed weten te handhaven. Voor de liberalen speelt echter een rol dat zij één ding zeker weten: nú hebben zij de premier – en nog een succesvolle ook. Of zij die beeldbepalende post in een volgende coalitie ook bekleden, is koffiedik kijken. Daarom geldt voor de VVD: houden wat je hebt.

Of nieuwe verkiezingen gunstig zijn voor de PVV is lastig te beantwoorden. Duidelijk is dat zij de laatste maanden, als het om de kiezersgunst gaat, een geduchte concurrent heeft gekregen in de SP. Een relevante vraag is verder of de partij momenteel wel over voldoende geschikte verkiezingsthema’s beschikt. Scoren met een anti-islamstandpunt is niet gemakkelijk in een tijd dat alles draait om Europa en de economie.

Nu de coalitie opblazen bergt bovendien het grote gevaar in zich dat de PVV na de verkiezingen geheel aan de kant komt te staan. Wie wil dan nog regeren met Wilders, de man die bewezen heeft geen verantwoordelijkheid te kunnen dragen voor een streng bezuinigingsbeleid? Zo zou Wilders’ droom –zelf premier worden– in rook opgaan.

Maar, zegt misschien iemand, als Wilders wél akkoord gaat met ingrijpende hervormingen, verliest hij dan niet een groot deel van zijn kiezers? Dat zou wel eens erg mee kunnen vallen. Niet alleen omdat de PVV-leider er een meester in is om verliezen als winst te presenteren, maar ook omdat onder zijn kiezers heel wat oud-VVD- en oud-CDA-stemmers zitten. Díé groep kiezers beseft terdege dat effectief bezuinigen niet kan zonder hervormingen.