„Het huwelijk van prins William en Kate was een geweldige oppepper voor de monarchie. Het herinnerde ons eraan dat geen ander instituut in Engeland zo veel mensen kan samenbrengen en het brandpunt kan zijn van zo veel blijmoedige vaderlandsliefde. De monarchie heeft zichzelf werkelijk herschapen. Ik denk dat de bruiloft de meest overtuigende koninklijke gebeurtenis was sinds het huwelijk van Charles en Diana in 1981”, stelt de Engelse historicus en schrijver Dominic Sandbrook.

Gouden tijden dus voor de Britse monarchie. „De gewone burger is meer gehecht aan de koninklijke familie dan ooit”, meldt Sandbrook. Nu verliepen de eerste dertig jaar van de bijna zestigjarige regering van Elizabeth ook relatief rimpelloos. Het werd pas moeilijk voor de monarchie aan het einde van de jaren tachtig en begin jaren negentig, toen haar kinderen te kampen kregen met huwelijksperikelen. Anne ging scheiden, Charles en Andrew volgden; Diana verongelukte tragisch.

Nadat prins Charles opnieuw trouwde, won Windsor weer aan glans. Dat betekent dat er een goede reden is het regeringsjubileum van koningin Elizabeth te vieren: op 6 februari is het zestig jaar geleden dat ze haar vader, George VI, opvolgde en koningin werd. En hoe je het wendt of keert: koningin Elizabeth zit dezer dagen toch maar zes decennia op de troon en reist nog als een jonge hinde de halve wereld rond. Haar laatste bezoek, in november, bracht haar naar Down Under, Australië, waar zij hartelijker dan ooit werd ontvangen.

Republikeinen

Haar zoon Charles, geboren in 1948, zit al lang in de koninklijke wachtkamer, want Elizabeth weet van geen wijken. Opiniepeilingen fluctueren en wijzen uit dat vier van de tien Britten willen dat prins Charles zijn moeder opvolgt, terwijl eenzelfde aantal de kroon liever meteen op het hoofd van prins William ziet neerdalen.

Sandbrook noemt het een „republikeinse hersenschim” te stellen dat de monarchie in Engeland heeft afgedaan. Of dat de monarchie bestemd is een langzame doch onvermijdelijke dood te sterven. „Er is niets wat erop wijst dat Engeland een republiek wordt. De meeste mensen zien de monarchie als een symbool van ons land en zijn er bijzonder aan gehecht. Natuurlijk, er zijn republikeinen, maar ze worden genegeerd. Het republikanisme in Engeland is het streven van een minderheid, beperkt tot een handvol hoogmoedige lui. Ik durf te stellen dat de republikeinse beweging haar jaarvergadering kan houden in een telefooncel.”

Erfgenaam

Koningin Elizabeth lijkt in het harnas te willen sterven. Hoewel velen erop zinspelen dat de kroon aan haar zoon Charles voorbijgaat en dat prins William koning wordt, is er volgens Sandbrook geen twijfel mogelijk over wie er koning wordt: Charles.

Want waarom zou hij het niet worden? Sandbrook: „Hij is de erfgenaam van de troon. Hij heeft nooit laten merken dat hij die wil laten passeren. Er is geen precedent in onze geschiedenis waarin een generatie werd overgeslagen. De abdicatiecrisis van 1936 was eenmalig. Als Elizabeth komt te overlijden, zal Charles automatisch erven. Zelfs al wil 99 procent van de bevolking dat William koning wordt, dan zou dat niet uitmaken. In een erfelijke monarchie is de opvolging erfelijk.”

Constantijn van Griekenland, de balling-koning die in Engeland woont, verwoordde het zo: „Het werkt van vader op zoon of van moeder op zoon en zo gaat het nu eenmaal. Ze moeten op hun beurt wachten en dat is hoe het hoort – wij zijn nu eenmaal geen politici.”

George VII

Charles is in de bijt van Europese vorstenhuizen een ietwat vreemde eend. Tussen alle jonkies is hij de senior en de langst op de troonsbestijging wachtende troonopvolger.

De prins van Wales heeft duidelijke voorkeuren voor de invulling van het ambt. Zo wil hij het liefst zijn moeder opvolgen als George VII en niet als Charles III. Hij zou dat doen uit gevoelens van eer voor zijn grootvader George VI. De naam Charles, Karel, roept te veel negatieve associaties op. Karel I werd onthoofd en Karel II was een parvenu – en prins Charles heeft te veel zelfrespect om de suggestie te wekken dat de geschiedenis zich herhaalt.

De prins zelf is na roerige jaren in rustiger vaarwater gekomen. Sinds zijn huwelijk met Camilla Parker Bowles luwden de sensatieverhalen en verdampten de roddels. De ogen van de Britse tabloids richtten zich op de jonge generatie: prins William en zijn Catherine, en op de onstuimige prins Harry.

Groene ambities

„Hij is absoluut klaar voor de troon”, zegt Sandbrook over Charles. „Geen koning in onze geschiedenis heeft een langere voorbereidingstijd gehad en hij neemt al heel wat taken van de koningin over. Ik vermoed dat hij een betere koning zal zijn dan het volk verwacht. Niet zo populair als zijn moeder wellicht, maar dat kan niemand. Zijn groene ambities en enthousiasme voor het platteland passen perfect in het huidige tijdsgewricht. Na jaren het mikpunt van spot te zijn geweest, loopt hij nu het risico bijna te modieus te worden...”

De prins staat bekend om zijn liefdadigheidswerk. Zeer uitgesproken is hij met betrekking tot architectuur en het behoud van nationaal erfgoed. Over dat onderwerp schreef hij het boek ”A vision of Britain” (1989). Verder bevorderde hij het gebruik van kruiden en alternatieve geneeskunde en is hij betrokken bij tal van stichtingen. De prins schuwt de controverse niet. Ook bemoeit hij zich inhoudelijk en actief met kwetsbare groepen in de samenleving.

Athos

Als hij koning wordt, is hij meteen hoofd van de Kerk van Engeland. Een uniek detail van de inzegening van het huwelijk van Charles en Camilla was de verklaring uit het Book of Common Prayer: „Wij erkennen en betreuren onze vele zonden en boosheid, die wij van tijd tot tijd hebben gepleegd door woorden, gedachten en daden tegen Uwe goddelijke Majesteit, waarmee wij terecht Uw toorn en boosheid verdienen.”

Het is een publiek geheim dat prins Charles jaarlijks afreist naar de berg Athos om zich daar terug te trekken in een orthodox klooster. Dat is overigens niet zo verwonderlijk, want zijn vader groeide op in een Grieks-orthodox milieu.

Dit is het derde artikel over prinselijke paren die wachten op een troonswisseling. Over twee weken: Liechtenstein.

Jubileumreizen

De Britse koninklijke familie gaat dit jaar flink wat reizen maken ter ere van het 60-jarig jubileum van koningin Elizabeth, meldde Buckingham Palace afgelopen maand.

De 85-jarige koningin en haar 90-jarige echtgenoot willen zo veel mogelijk locaties in Groot-Brittannië bezoeken. Prins Charles reist met zijn vrouw Camilla naar Australië, Nieuw-Zeeland, Canada en Papoea-Nieuw-Guinea.

Prins William en zijn vrouw Catherine nemen Maleisië, Singapore, de Salomonseilanden en Tuvalu voor hun rekening. Prins Harry mag naar Belize, Jamaica en de Bahama’s. Andere leden van het koninklijk huis doen onder meer Mozambique, Zambia, Malta en Uganda aan.

Al met al kunnen in elk geval alle landen waar koningin Elizabeth staatshoofd is, volgend jaar bezoek verwachten.

Charles

Kroonprins: Charles Philip Arthur George, prins van Wales, geboren op 14 november 1948. Getrouwd met Camilla Parker Bowles. Twee kinderen uit huwelijk met lady Diana Spencer. Militaire loopbaan, studeerde af met een bachelor of arts. Voorkeur voor: antropologie, archeologie en geschiedenis.

Ouders: koningin Elizabeth II van het Verenigd Koninkrijk en het Gemenebest en prins Philip.

Zus en broers: Anne, gescheiden van Mark Phillips, gehuwd met Timothy Lawrence, twee kinderen. Andrew, gescheiden van Sarah Ferguson, twee kinderen. Edward, getrouwd met Sophie Rhys-Jones, twee kinderen.

Opvolging: eerste in de orde van de troonopvolging, neemt al taken van zijn moeder over.