Met de publicatie van duizenden geheime diplomatieke stukken haalde Julian Assange eind november 2010 nog alle voorpagina’s. Nu verkeren zowel zijn geesteskind WikiLeaks als hijzelf in forse problemen. Dit najaar verscheen Assanges autobiografie.
Zoals alles waarbij Assange is betrokken door controverse omgeven lijkt te zijn, zo gaat ook de uitgave van zijn autobiografie gepaard met het nodige rumoer. Na het lezen van de eerste versie wil Assange onder zijn contract uit. „All memoirs is prostitution”, laat hij weten. Ofwel: memoires zijn prostitutie.
Uitgever Canongate legt de bezwaren van de geboren Australiër naast zich neer en brengt het werk van ghostwriter Andrew O’Hagan gewoon op de markt, onder de titel ”Julian Assange. De ongeautoriseerde autobiografie” Assange is boos, want het boek is nog niet af en niet (door hemzelf) gecorrigeerd.
Na lezing vraag je je af waarom al die ophef nodig was. Zo veel nieuws bevat de autobiografie namelijk niet. Als Assange in december 2010 aankondigt zijn levensverhaal op te schrijven, schept hij hoge verwachtingen. Een hoogst persoonlijk verhaal zal het worden. Een uniek document. Dat valt dus tegen.
Zijn levensverhaal is in de afgelopen jaren al meermaals en uitvoerig beschreven. Van zijn jeugd in Australië, zijn hackersverleden tot zijn jaren met WikiLeaks; het is allemaal bekend. Assange voegt er in de autobiografie –ondanks ruim vijftig uur aan interviews– maar weinig persoonlijks aan toe.
Twee zaken springen wel in het oog. Dat is allereerst de ongemeen felle toon waarmee Assange afrekent met zijn vroegere mediapartners The New York Times en The Guardian. Beide kranten dragen in stevige mate bij aan het succesvolle mediaoffensief van WikiLeaks rondom verschillende lekken. Maar de verhoudingen raken ernstig verstoord.
Waar dat volgens de kranten ligt aan het autoritaire en onvoorspelbare gedrag van Assange, wijt deze het op zijn beurt aan de onbetrouwbaarheid van zijn partners. Helaas komt de WikiLeaksbaas nauwelijks verder dan een ordinaire scheldpartij. Daarbij moet vooral Bill Keller, voormalig hoofdredacteur van The New York Times, het ontgelden.
Het zit Assange duidelijk hoog dat Keller en zijn krant zich langzaam maar zeker distantiëren van WikiLeaks. Nadat Keller Assange niet langer als partner maar als bron aanduidt en vervolgens een weinig vleiend profiel van hem publiceert, is de Australiër voorgoed klaar met de krant uit New York. Keller is een „lafaard, een morele dwerg, bang voor het Pentagon en de zwakste hoofdredacteur ooit.”
En dan is er nog de Zweedse affaire. Twee vrouwen beschuldigen Assange van seksueel misbruik. Assange staat daardoor al meer dan een jaar onder huisarrest in Engeland, in afwachting van een hoger beroep over zijn uitlevering aan Zweden.
Ook hierover geeft Assange weer zijn eigen lezing. Het zal best dat hij zich tegenover de vrouwen weinig hoffelijk heeft gedragen. Maar de seks was vrijwillig. „Ik ben misschien verwaand, maar geen verkrachter.” Nee, heel de Zweedse affaire moet wel een complot zijn.
Het typeert Assange dat hij bij al de conflicten –met zijn vroegere WikiLeaksmedewerkers, zijn mediapartners en de Zweedse vrouwen– op geen enkele wijze de schuld bij zichzelf zoekt. Daarmee bevestigt hij toch het algemeen heersende beeld van de weliswaar zeer intelligente en gedreven, maar tegelijkertijd hautaine en paranoïde einzelgänger.
”Julian Assange. De ongeautoriseerde autobiografie” beklijft niet; het is vlot geschreven en voor WikiLeaksvolgers ongetwijfeld aardige kost, maar het verhaal is niet af. Dat valt Assange niet direct aan te rekenen, zijn uitgever wel. Het boek stopt abrupt na een kort hoofdstuk over Cablegate, de publicatie van duizenden geheime diplomatieke berichten. De bijna honderd pagina’s tellende appendix met bekendste lekken is louter bladvulling.
Veel sterker was het geweest te besluiten met een hoofdstuk over de toekomst van WikiLeaks en Assanges rol daarin. Want dat het met de organisatie niet goed gaat, is evident. Geldgebrek, ruzie en technische problemen dreigen het fenomeen de das om te doen. Het aanvankelijke succes van WikiLeaks lijkt te zijn ondergesneeuwd door de verwikkelingen rondom diens oprichter en leidsman. Dat is jammer, want de transparantie waar de onthullingensite voor zegt te strijden is in zichzelf niet verkeerd.
Assange zou zijn huisarrest moeten gebruiken om eens goed na te denken over zijn rol.
Boekgegevens
”Julian Assange. De ongeautoriseerde autobiografie”, door Julian Assange; uitg. De Geus, Breda, 2011; ISBN 978 90 4451 918 1; 335 blz.; € 19,95.
