Keller houdt van de stad. Maar het was een liefde die moest groeien, zegt hij. „Hoewel ik vrij onervaren was, werd ik in 1989 gevraagd in Manhattan een nieuwe gemeente te stichten. Dat groeide uit tot Redeemer Presbyterian Church, een kerk die aantrekkelijk en relevant wil zijn voor zowel christenen als niet-christenen. Dat is het doel dat ik steeds in gedachten hou, ook als ik preek. Gemeente­leden moeten hun sceptische vrienden kunnen meenemen naar de dienst.”

Ruim twintig jaar later bezoeken wekelijks meer dan 5000 mensen een van de vijf diensten die Redeemer op drie verschillende locaties in New York belegt. Tim Keller is een bekende Amerikaan geworden, mede door bestsellers als ”In alle redelijkheid” en ”Namaakgoden”. Wat doet hem dat? „In vergelijking met een aantal jaar geleden is er wel het een en ander veranderd. Vroeger kon ik na de dienst met kerkleden blijven praten of tijdens de lunch vragen van niet-christenen beantwoorden. Nu word ik gevraagd handtekeningen uit te delen. Dat is jammer. Mensen moeten niet naar Redeemer komen om Keller te zien. Ze leren Redeemer kennen door met kerkleden te praten.”

Het is volgens Keller een slechte zaak als predikanten van mega­kerken in de schijnwerpers staan en zich de status van popster aanmeten. „Dat is niet goed voor het christelijk geloof. Als Redeemer een soort Disneyland zou worden, zou dat de kerk ruïneren.”

Schrijven

Keller gaat zich de komende jaren meer op schrijven richten. Tot nu toe verscheen er ieder jaar een boek, nu moeten dat er twee worden. Volgende week verschijnt ”The Meaning of Marriage”, waarin hij nagaat wat de Bijbel over 
het huwelijk zegt. In maart 
volgt het boek ”Center Church.” Daarin wil Keller predikanten handvatten bieden om hun 
theologische visie te vertalen 
in een „vruchtbare bediening” 
op de plaatsen waar zij werken.

Keller was deze week voor het eerst van zijn leven in Duitsland, het land van zijn voorouders. Die trokken aan het begin van de achttiende eeuw naar Pennsylvania, in een lange stroom van lutherse migranten. Nu is Keller in het groten­deels geseculariseerde Europa om op het congres ”The Gospel and the City” in Berlijn kerkplanters toe te rusten.

Zijn eerste indruk van de Duitse hoofdstad is dat die veel op New York lijkt, maar dan zoals vijftien jaar geleden. Terwijl grote hijs­kranen nieuwe bebouwing aankondigen, raken andere delen van de stad in verval. De kerk staat aan de rand van de samenleving.

In Nederland is de situatie niet veel anders, weet Keller. „De steden worden steeds meer seculier. Het is daarom belangrijk dat christenen vanuit de biblebelt naar de stad trekken, zich inleven in de cultuur en kerken stichten. Nieuwe gemeenten met veel jonge mensen zijn onmisbaar voor de toekomst. Van deze jongeren zal 10 procent later heel succesvol worden. Dan heb je over tien, twintig jaar christenen op belangrijke posities in de maatschappij. Als christenen uit de steden wegblijven, zich opsluiten in hun eigen cultuur, zal de kerk uit­eindelijk verdwijnen.”

Westerse christenen moeten zich ervan bewust worden dat ze zich opnieuw op een „zendingsveld” bevinden, vindt hij. „De meeste mensen om hen heen hebben een fundamenteel andere wereld­beschouwing dan die van de Bijbel. In een christelijk land hoefden predikers niet zo na te denken over contextualisatie, de aansluiting bij de leefwereld van niet-christenen; nu dienen zij hun taal te spreken, kennis te hebben van hun leefwereld en relevant voor hen te zijn. Het is daarom jammer dat veel kerken die orthodox zijn, niet goed weten hoe zij die boodschap moeten vertalen naar de wereld van niet-christenen.”

Volgens Keller is het van groot belang dat er in de steden gemeenten worden gesticht, ook al zijn er al veel kerken in Nederland. „Het stichten van gemeenten is nodig voor de groei van het aantal christenen in een stad. In de praktijk blijkt dat nieuwe kerken het beste nieuwe generaties en nieuwe mensen in de stad kunnen bereiken.”

Jaloezie

De Amerikaanse predikant wijst op verschillende onderzoeken waaruit blijkt dat een nieuwe kerk gemiddeld 70 procent van haar leden wint onder mensen die niet naar een kerk gingen. Kerken die langer dan vijftien jaar bestaan, winnen 80 tot 90 procent van hun leden door overgang uit andere kerken. Dat betekent dat er naar een nieuwe gemeente gemiddeld zes tot acht keer zo veel nieuwe mensen komen als naar een oude gemeente.

Dat oudere gemeenten minder buitenkerkelijken trekken, komt volgens Keller mede doordat ze het grootste deel van hun midde­len en energie gebruiken voor de noden van hun leden. Dat is een natuurlijk en ook wel een wenselijk proces, vindt hij. „Veel mensen vinden vastheid in de oude kerken.”

Gevestigde kerken die een nieuwe gemeente stichten, moeten volgens Keller niet bang zijn leden te verliezen. „De nieuwe gemeente zal uiteindelijk meer leden winnen onder mensen die nooit naar de kerk gingen. De oude kerk moet waken voor jaloezie, de nieuwe voor arrogantie. Uit­eindelijk zullen beide gemeenten de vruchten plukken.”

Keller

Timothy J. Keller (1950) groeide op in Lehigh Valley, Pennsylvania (Verenigde Staten). Hij studeerde theologie aan Bucknell University en Gordon-Conwell Theo­logical Seminary en promoveerde in 1981 aan Westminster Theological Seminary. Keller was predikant in Hopewell (Virginia) en hoogleraar praktische theologie aan Westminster Theological Seminary. In 1989 stichtte hij in Manhattan, hartje New York, de Redeemer Presbyterian Church. Een aantal boeken van Keller is in het Nederlands vertaald, zoals ”In alle redelijkheid”, ”De vrijgevige God”, ”Namaakgoden” en ”Ruim baan voor gerechtigheid”. Keller is getrouwd en heeft drie zoons.