Dat zei prof. dr. Stefan Paas woensdag in Berlijn tijdens het congres ”The Gospel and the city” (”Het Evangelie en de stad”). Organisator daarvan is City to City Europe, een interkerkelijk netwerk van kerkplanters in Europese steden.

Paas, bijzonder hoogleraar kerkplanting en kerkvernieuwing aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en universitair docent missiologie aan de Theologische Universiteit Kampen, noemde Europa een uniek continent. „We kunnen vrij het Evangelie verkondigen en wie genoeg geld heeft kan een kerk bouwen. Helaas zien we weinig mensen tot bekering komen.”

Volgens Paas kijken de meeste kerkplanters teveel naar groeicijfers. Dat is hun belangrijkste criterium voor succes. „Daar heb ik moeite mee. Als kerkgroei het doel is, dan is kerkplanting het middel. Alles wat men doet wordt dan bepaald door de vraag: trekken we er meer mensen mee? Dit reduceert de kerk tot een van haar functies, evangelisatie. Op lange termijn leidt dit tot secularisatie.”

Hij vraagt zich af of het Gods wil is dat de wereld „één grote kerk” wordt. „Wanneer de Bijbel over de kerk spreekt, dan gaat het over een minderheid. Het is geen probleem als de kerk in de stad klein is. Het is in feite een Bijbels gegeven. Christenen zijn het zout der aarde, vreemdelingen en bijwoners. Hun burgerschap is in de hemelen. De grote meerderheid zal niet naar hen willen luisteren.”

Het doel van de kerk is niet om groter te worden, aldus Paas, maar om God te eren en de naaste in woord en daad te dienen. „Kerkplanting is niet bedoeld om een marktaandeel te vergroten. De vraag moet niet zijn hoeveel kerken we nodig hebben, maar welke. Welk soort kerk zal Hem het meest verheerlijken in een bepaalde plaats?”

Paas noemde secularisatie is typisch Europees fenomeen. „De kerk is niet meer aantrekkelijk voor veel mensen.” Maar vanuit historisch perspectief is de huidige situatie in Europa heel „normaal”, aldus de christelijke gereformeerde hoogleraar. „In de vroege kerk waren er niet meer kerken en christenen dan nu. Luther en Calvijn klaagden er in de zestiende eeuw al over dat maar een heel klein deel van de mensen serieus christen is. En aan het einde van de negentiende eeuw zei Abraham Kuyper dat niet meer dan tien procent van de mensen interesse zou kunnen hebben in de gereformeerde leer. Het christendom in West-Europa was aan het begin van de 20e eeuw op zijn hoogtepunt. Wij gaan ervan uit dat dit de normale situatie is. Historisch gezien was die tijd echter een uitzondering.”

Paas pleitte ervoor de status van minderheid te accepteren. „Onze zwakheid biedt juist openingen. Dank God dat we klein en zwak zijn en de weg van het kruis mogen gaan. Daardoor staan we dichter bij de profeten in de Bijbel, die wisten wat het betekende om alleen te staan, dan de kerken in een dominante christelijke samenleving.”

Dr. Timothy Keller, predikant van de Redeemer Presbyterian Church in New York, stelde dat christenen het karakter van een stad moeten begrijpen voordat ze er een kerk stichten. Gemeenteleden moeten van de stad houden. „In New York kwam ik orthodoxe kerken en christenen tegen die de stad haatten. Ze hadden het warm bij elkaar, midden in een koude stad. Als christenen mopperen over de stad, zal de kerk geen mensen van buiten trekken.”

Er is veel fout in de stad, aldus Keller, maar ook veel moois. „In de stad komt het beste en het slechtste van de mensheid samen: de mens, geschapen naar het beeld van God, en de mens, verdorven door de zonde. Bewonder in de stad wat goed is, maar wees tegelijk niet naïef. Er is veel geweld, misdaad en zonde.”

Stadskerken moeten de omgeving kennen. „Het is niet voldoende als christenen even door de wijk lopen. Ze moeten de omgeving exegetiseren, leren begrijpen. Ze moeten de reputatie hebben dat ze zorgen voor veiligheid en een goed leefklimaat. Laat mensen merken dat je van hen houdt.”