Dat zei dr. Timothy Keller, predikant van de Redeemer Presbyterian Church in New York, dinsdag op het internationale congres ”The Gospel and the City” (”Het Evangelie en de stad”) in Berlijn. Organisator daarvan is City to City Europe, een interkerkelijk netwerk van kerkplanters in Europese steden.

De afgelopen tien jaar heeft Redeemer City tot City geholpen om wereldwijd meer dan 170 kerken te stichten, waarvan 52 in Europa. Het is echter niet de bedoeling dat gemeentestichters zomaar de werkwijze van Redeemer kopiëren, aldus Keller. „Veel Europese steden lijken weliswaar op New York, maar ze hebben toch allemaal hun eigen cultuur. Er is steeds weer een andere, nieuwe benadering nodig.”

Redeemer biedt dan ook geen specifiek programma of model voor missionaire gemeenten, zei de Amerikaanse predikant. „Mensen die onze kerkdiensten bezoeken, zijn soms wat teleurgesteld. Geen videoschermen, geen videoclips, geen rockmuziek. En we dragen traditionele kleding. Dan krijgen we de vraag: „Wat is het Redeemermodel?” Dat bestaat echter niet.”

Volgens Keller kunnen nieuwe gemeenten wel het achterliggende principe van de New Yorkse kerk overnemen: de centrale plaats van het Evangelie. Vervolgens moet een gemeente een balans weten te vinden tussen relativisme („genade zonder waarheid”) aan de ene kant en wetticisme („waarheid zonder genade”) aan de andere kant.

Een „rijk” begrip van het Evangelie heeft zowel een persoonlijke als een gemeenschappelijke kant, stelde Keller. „Als het Evangelie persoonlijk wordt verstaan, dan gaat het om de vraag hoe ik als zondig mens rechtvaardig wordt voor God. Dat kan alleen door het geloof in wat Jezus Christus aan het kruis heeft volbracht. Dat is een individueel antwoord.”

Er is ook een meer gemeenschappelijk antwoord te geven op de vraag wat het Evangelie inhoudt. „Dan kijk je naar de weg die God met de wereld gaat: schepping, val, verlossing en vernieuwing. Dat laatste is begonnen, maar nog niet voltooid.”

Sommige christenen benadrukken zo sterk het „nog niet” van de vernieuwing, dat ze volgens Keller „heel pessimistisch” zijn over deze wereld en teveel gericht op hun eigen verlossing. Anderen zijn echter te optimistisch en daardoor te veel gericht op de vernieuwing van deze wereld. „Een gemeente waarin het Evangelie centraal staat, moet hierin een balans zien te vinden, hoewel dat niet eenvoudig is.”

Een belangrijke reden voor het ‘succes’ van de Redeemer Presbyterian Church in het bereiken van niet-christenen ziet Keller in het trouw zijn aan een orthodoxe, gezonde leer. Toch is dat niet voldoende. „Er zijn wel meer mensen met een gezonde leer naar New York gegaan om een kerk te stichten, terwijl dat toch mislukte. Veel christenen geloven het Evangelie en hangen de juiste leer aan, maar ze staan nooit stil bij de implicaties daarvan voor hun leven.”

Belangrijke waarden voor de Redeemer Presbyterian Church zijn het samengaan van woord en daad, missionaire gerichtheid en contextualisatie: het zoeken naar manieren van kerk-zijn die bij een bepaalde plaats past. „Predikanten moeten preken met de gedachte dat er niet-christenen in de kerkzaal zitten. Als we ons meer zouden richten op de sceptici van het christelijk geloof, dan merken we merken dat kerkleden eerder hun niet-christelijke vrienden meenemen naar een dienst.”

Om als kerk een bepaalde cultuur in te gaan is dapperheid nodig, vindt Keller. „Maar ook nederigheid en de bereidheid om te leren. Je kunt teveel opgaan in de cultuur; je kunt je ook teveel terugtrekken en er negatief over praten. Als er genoeg christenen in de stad zijn, kunnen zij de cultuur veranderen.”