Nog geen jaar na de verovering van Curaçao stichtte de West-Indische Compagnie in 1635 de Nederduitsch Gereformeerde Kerk op het eiland. Deze kerk sloot negers en andere niet-blanken lange tijd buiten. Rooms-katholieke priesters uit Nederland roken een kans en bedreven er succesvol zending.

Vierhonderd jaar later zijn er nog talloze sporen van het protestantisme op Curaçao te vinden. De Verenigde Protestantse Gemeente (VPG) bestaat uit drie gemeenten, de Emmakerk, de Fortkerk en de Ebenezer Church, en telt zo’n 3000 leden. Curaçao heeft zo’n 150.000 inwoners.

Ds. Végh (1953) is sinds mei 2008 predikant van de Emmakerk, een gemeente met zo’n 400 ”pastorale eenheden”. Hij studeerde theologie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en diende in Nederland vier gemeenten (gereformeerd).

De Emmakerk werd in 1940 op kosten van Shell gebouwd: de multinational exploiteerde destijds op het eiland een grote raffinaderij. Er werkte vooral Surinaams personeel. Die Surinaamse invloed is vandaag de dag nog steeds terug te vinden in de Emmakerk, zegt ds. Végh. „De persoonlijke geloofsbeleving, de plaats van het gebed en het Bijbellezen thuis zijn voor Surinamers belangrijk. Ze zingen graag geestelijke liederen en gezangen, zoals van Johan de Heer.”

Surinamers zijn Nederlandstalig, in tegenstelling tot de inwoners van Curaçao, die Papiamentstalig zijn. Tegenwoordig zingt de gemeente in het Engels en in het Papiaments. Sinds deze maand belegt ze maandelijks een Papiamentstalige dienst. Ds. Végh: „De Nederlandse taal komt in onze samenleving op de tweede plaats. We kunnen er niet omheen diensten te houden in het Papiaments als we meer mensen willen bereiken.”

De Fortkerk van de VPG, de oude koloniale kerk in Fort Amsterdam, trekt voornamelijk wat men op Curaçao blanke protestanten noemt: afstammelingen van Nederlanders, soms vermengd met de lokale bevolking. Er zijn ook nazaten van hugenoten. De laatste –vrouwelijke– predikante was lid van de Protestantse Kerk in Nederland en vrijzinnig.

Dan is er nog de wijkgemeente Ebenezer Church, met Engelstalige diensten omdat veel leden afkomstig zijn van de Bovenwindse eilanden. De leden hebben veelal een methodistische achtergrond.

De Verenigde Protestantse Gemeente heeft sinds vorig jaar weer een jeugdpredikant in de persoon van ds. W. Smit, predikant in de Protestantse Kerk in Nederland. Driekwart van zijn tijd werkt hij voor de Vereniging voor Protestants Onderwijs Curaçao (VPCO): hij bewaakt er de christelijke identiteit.

De protestantse gemeenten trekken veel mensen die hun kind op een protestantse school willen krijgen. Deze scholen steken positief af bij het rooms-katholieke en het openbare onderwijs. Ds. Végh: „Kinderen die protestants gedoopt zijn en van wie ten minste één ouder lid is van de protestantse kerk worden direct geplaatst.”

Bij de doop is het een voorwaarde dat ten minste één ouder belijdend lid is. Wie belijdenis wil doen, moet zich daar goed op voorbereiden. „Al kunnen we natuurlijk niet in de harten van de mensen kijken.”

Wie niet protestants is en toch goed onderwijs wil, is aangewezen op peperdure particuliere scholen.

Ds. Végh beaamt dat het een probleem is om de jeugd bij de kerk te betrekken. „Veel jongeren gaan voor studie of werk naar Nederland en komen niet meer terug.”

Ds. Smit organiseert eens per maand een kinderdienst in de Fortkerk. Ds. Végh spreekt de kinderen in de dienst speciaal toe, een van de kinderen mag de paaskaars aansteken en tijdens de preek is er kindernevendienst. Ook organiseerde hij onlangs een gezinsdienst in de Emmakerk. „De relatie tussen gezin, school en kerk stond hier centraal.”

Sinds dit jaar organiseert de predikant een tweejarige cursus theologie, waar ook evangelischen op af komen. Hij behandelt het Oude Testament, het Nieuwe Testament, dogmatiek, liturgie, kerkrecht en kerkgeschiedenis. Ook leidt hij een Bijbelstudiekring over de Romeinenbrief. „De mensen willen weten wat ze in de dagelijkse praktijk met de Bijbel kunnen.”

Net als in de rest van Latijns-Amerika schieten charismatische gemeenten op Curaçao als paddenstoelen uit de grond: momenteel bevinden er zich 9 evangelische gemeenten en 27 pinkstergroepen op het eiland. „Ze sluiten goed aan bij de Antilliaanse volksaard. Daar past eenvoudige prediking bij en veel muziek. Men danst in de kerk, mensen zijn erg expressief”, aldus ds. Végh.

Ook de rooms-katholieke kerken zitten vol. „Daar is ook niet alles bij het oude gebleven. Er zijn populaire pastoors die met uitbundige diensten, ondersteund door beamerpresentaties, volle kerken trekken. De Rooms-Katholieke Kerk is hier een echte volkskerk.”

Wat is nu het verschil met de leden van de wijkgemeente Emmakerk en –bijvoorbeeld– zijn vorige gemeente Bunschoten-Spakenburg? Ds. Végh: „Het persoonlijke geloofsleven is hier groot. In de gemeente leeft een heel sterk Godsvertrouwen. Misschien is de Bijbelkennis wat minder, hoewel dat erg varieert. Ik vergelijk Curaçao met Amsterdam. Hier vind je armoede, drugsverslaving, criminaliteit en werkloosheid, al moet ik zeggen dat ik daar in mijn gemeente niet veel mee te maken heb.”

Ds. Végh is vanuit de VPG ook consulent voor de Protestantse Kerk op het buureiland Bonaire. De afgelopen twee jaar reisde hij één keer per maand naar deze gemeente, vanwege het feit dat ze vacant was. Deze maand wordt de vrijzinnige ds. W. J. de Groot-van der Linden tijdelijk predikant van de protestantse gemeente te Bonaire.

Ds. Végh is blij met zijn predikantschap op Curaçao. „Het is heel interessant om hier te zijn. De kerk is arm, men neemt genoegen met minder, maar er is veel geloofsvertrouwen. Ik geniet van het praktische geloof van de mensen. Men is niet intellectueel of hoogdravend met het christen-zijn bezig.”

In zijn vrije tijd verkent hij het eiland. „De geschiedenis boeit me enorm. Ik geniet van de oude landhuizen. Ik schrijf erover in ons kerkblad, ook over hoe het christendom hier kwam. Van nabij maak ik hier verschillende culturen in één kerk mee. Die Caraïbische geloofsbeleving vind ik erg boeiend.”

Van Nederduitsch gereformeerd tot evangelisch

De Nederduitsch Gereformeerde Kerk, die onder koning Willem I in 1816 als staatskerk de naam Nederlandse Hervormde Kerk kreeg, betaalde ook de predikantstraktementen in de koloniën.

In 1825 drukte Willem I op Curaçao een fusie door van de Hervormde en de Lutherse Kerk. Zo ontstond de Verenigde Protestantse Gemeente (VPG). In 1984 ging ook de Gereformeerde Kerk (synodaal) op in de VPG. Predikanten worden op Curaçao nog steeds betaald als ambtenaar.

De VPG is een zelfstandig kerkgenootschap onder een centrale kerkenraad. Er zijn geen officiële relaties met kerken in Nederland, wel is er een band met de Protestantse kerk van Bonaire.

Er zijn drie wijkgemeenten: de Fortkerk, de Emmakerk en de Ebenezerkerk.

Curaçao heeft verder een actieve Gereformeerde Kerk (vrijgemaakt), met zo’n honderd overwegend Nederlandse kerkgangers, en een aparte kleinere Antilliaanse zendingsgemeente die vanuit het Nederlandse kerkverband betaald wordt.

De Nederlandstalige gemeente moet de eigen broek ophouden, maar dat lukt niet. Een anonieme weldoener vult het salaris van ds. C. S. Alderliesten aan tot 100 procent. Leden van deze gemeente zijn ook afkomstig uit andere (gereformeerde) kerkgenootschappen in Nederland. Zij vinden de VPG vaak te vrijzinnig.

Bij de Koninklijke Marine op Curaçao is een van de twee geestelijke verzorgers van protestantse signatuur: ds. H. Hortensius (PKN). Defensie betaalt zijn kosten.

Los van de VPG is er op Curaçao ook nog een Nederlandstalige Evangelische Broedergemeente (EBG), met Surinaamse wortels. Jaarlijks is er één gezamenlijke dienst in de Emmakerk. Verder zijn er nog een tot de protestantse traditie gerekende methodistische en een anglicaanse kerk. De voorgangers van de traditionele protestantse kerken zijn meestal afkomstig uit het buitenland, voorgangers van de vele evangelische en pinkstergemeenten komen vaak van het eiland zelf.