”De Kazerne” –zoals het poortgebouw van de voormalige Graaf Adolf van Nassaukazerne in Zuidlaren heet– ademt rust. Af en toe passeert een automobilist de hekken van het bedrijfsverzamelgebouw. Voor een bezoek aan de fysiotherapeut, de tandartspraktijk of aan de ict-achtige ondernemingen.

Het woonwijkje Het Forum ademt rust. De speelplaats, op de plek van het ovale exercitieterrein, is verlaten; de eengezinswoningen eromheen lijken te dromen. Het echtpaar Steenhuis woont er tot z’n genoegen. „We zijn de enigen van dit rijtje die hier vanaf het begin wonen, al elf jaar.”

Het Forum had voorheen een andere bestemming. Een gedenknaaldje, opzij van het poortgebouw, herinnert eraan. Dankzij de Graaf Adolfkazerne bepaalden militairen van 1939 tot 1992 het Zuidlarense straatbeeld.

In verband met de oorlogsdreiging laat de Nederlandse regering eind jaren 30 overal kazernes bouwen; in Zuidlaren voor de infanterie.

De Duitsers maken er na hun inval dankbaar gebruik van. Duitse militairen sturen trots foto’s naar die Heimat van de fiere kazerne.

De Nederlandse infanterie neemt het complex in 1950 weer in gebruik. Het in Zuidlaren gelegerde bataljon helpt in 1977 bij de ontzetting van de gekaapte trein bij De Punt.

Door de val van de Muur in 1989 valt de dreiging van het communistische oosten weg. Veel kazernes worden gesloten. In 1992 maken de laatste Zuidlarense infanteristen plaats voor asielzoekers.

Tijd voor de gemeente om zich te beraden over de 15 hectare vrijgekomen grond, gelegen tussen het oude dorp, het gehucht Schuilingsoord en landbouwgronden. Zij krijgt 121 uitgewerkte plannen na een prijsvraag.

Stedenbouwkundig ambtenaar Rob Schreibers van de gemeente Tynaarlo is zeer tevreden met de keuze voor het plan Vizier. Tijdens een rondleiding laat hij allerlei doorkijkjes in het woongebied zien, van de esgronden in het westen naar de Hondsrug in het oosten.

Ook de verdeling van het langwerpige terrein in diverse woonwijkjes vindt hij mooi. Van de sociale woningbouwwijk Het Berkenbos met ”giraffewoningen”, hoge daken voor de ingang, tot en met de luxe villawijk, elk wijkje ademt een eigen sfeer. Gekleurde bakstenen lopen als „confetti” door de wijk. „Wij zijn trots op dit resultaat.”

Schreibers is het oneens met de kritiek van de site jeoudekarzerne.nu dat er te veel is gesloopt. „Het poortgebouw konden we herbestemmen. Dat is wel anderhalf keer duurder dan woningbouw. De andere gebouwen waren echter slecht te hergebruiken. Veel mensen weten geen onderscheid te maken tussen monumenten en alles wat oud is.”

Terug in wijk het Forum is de rust verdwenen. Vier opgeschoten jongens blazen zware wietdampen van zich af en laten hun muziek over het plein schallen. De appelplaats is veranderd in een modern plein.

„Graaf Adolf is gebleven/ in Friesland in den slag,/ zijn ziel in ’t eeuwig leven/ verwacht den jongsten dag.” Onbekende regels uit het Nederlandse volkslied bezingen het levenseinde én de eeuwigheidsverwachting van de op een na jongste broer van Willem van Oranje.

Adolf van Nassau werd op 11 juli 1540 op de Dillenburg (D) geboren. Hij vocht in 1566 tegen de Turken. Daarna bevocht hij de onafhankelijkheid van de Nederlanden, in 1568 in Brabant met Willem, later dat jaar met broer Lodewijk bij Heiligerlee. Daar sneuvelde hij op 23 mei. Zijn paard sloeg op hol. Hij belandde te midden van de Spanjaarden, die hem doodden.

Dit is het vijfde deel in een serie over kazernes die een andere bestemming kregen.