In Bahrein en Saudi-Arabië zijn de heersers niet zozeer bang voor de democratische eisen van hun bevolking, maar veeleer voor de sjiieten. Hier speelt op de achtergrond in alle hevigheid het eeuwenoude zeer tussen de shia- en soenni-tak van de islam.

In Syrië wordt een soennitische meerderheidsbevolking sinds decennia gedomineerd door een regime dat sterk geassocieerd wordt met de alevitische minderheid. Alhoewel iedereen in Syrië dit met kracht tracht te ontkennen, is bij de huidige onrust in het land de oude bitterheid tussen beide geloofsrichtingen wel degelijk aanwezig.

Libië bewijst dat sektarische verdeeldheid niet altijd religieus gedefinieerd hoeft te worden. De huidige burgeroorlog is in wezen de laatste aflevering in de oude strijd tussen Tripolitanië en Cyrenaica, wat in wezen een strijd is tussen verschillende Libische stammen.

Terwijl de afgelopen weken de camera’s van de grote televisie-stations zich richtten op Libië, Jemen en Syrië bleef Jordanië merkwaardig genoeg in de luwte en relatief onderbelicht. Maar juist daar lijkt een conflict aan de oppervlakte te komen dat al jaren smeult. En ook daar is het een conflict dat is verbonden met de sektarische verdeeldheid van de samenleving en in de Jordaanse context betekent dit de sterke onderlinge afkeer tussen de Palestijnen en de bedoeïenenstammen.

Op 5 januari werd in Jordanië een brief openbaar gemaakt die het kleine koninkrijk op haar grondvesten deed schudden. Het schrijven was ondertekend door de leiders van de belangrijkste Jordaanse bedoeïenenstammen. In de brief werd de frontale aanval geopend op koningin Rania, echtgenote van de Jordaanse vorst Abdullah.

De vorstin Rania werd erin de brief van beschuldigd „centra van macht en invloed te hebben opgezet” om haar eigen familieleden te bevoordelen. Volgens de briefschrijvers zouden de activiteiten van de vorstin de monarchie in gevaar brengen.

In de brief werd koning Abdullah opgeroepen om „land en boerderijen die de koningin aan haar eigen Yasinfamilie had geschonken te confisqueren omdat deze eigendom waren van de oorspronkelijke Jordaniërs.”

Om de reikwijdte van deze brief te begrijpen, dient men zich te realiseren dat koningin Rania een in Koeweit geboren Palestijnse is en dat met „oorspronkelijke Jordaniërs” de Jordaanse bedoeïenenstammen worden bedoeld.

Op 24 maart verzamelde zich een grote menigte Jordaniërs in de hoofdstad Amman om vreedzaam te demonstreren. De betoging ontaardde echter in een gewelddadige confrontatie. Het meest verontrustende was dat de betogers openlijk racistische leuzen riepen tegen de Palestijnen: „Dood ze! Jaag ze het land uit!.” De door de Jordaanse regering gecontroleerde media begonnen vervolgens de daaropvolgende dagen een ongekende hetze tegen de Palestijnen.

De bedoeïenen vormen inderdaad de oorspronkelijke bewoners van het Jordaanse koninkrijk en zij vormden altijd de steun en toeverlaat van de monarchie. Het zijn de bedoeïenen die in Jordanië het leger en de veiligheidsdiensten vormen. Zij voelen zich echter steeds meer in het nauw gedreven door de Palestijnen, die volgens sommige schattingen 70 procent van de bevolking uitmaken in Jordanië.

De eerder geciteerde brief, die werd geschreven door vertegenwoordigers van de belangrijkste Jordaanse bedoeïenenstammen, vormt een signaal dat de loyaliteit van deze stammen aan het Jordaanse vorstenhuis begint af te brokkelen. Wat voor koning Abdullah, die zich steeds meer in het nauw gedreven voelt, een alarmerende ontwikkeling moet zijn.

Om zich van de steun van deze bedoeïenenstammen te verzekeren, is de Jordaanse vorst steeds openlijker een anti-Palestijnse politiek gaan volgen. Zo werd de afgelopen jaren vele duizenden Palestijnen in Jordanië op volstrekt onduidelijke gronden hun paspoort, en daarmee hun Jordaanse nationaliteit, afgenomen.

Zowel deze praktijk als de openlijke hetze in de media tegen hen heeft veel Palestijnen in Jordanië bang gemaakt voor wat de nabije toekomst brengen zal. Sommige Palestijnse intellectuelen vrezen dat koning Abdullah, in het nauw gedreven door de demonstraties en om de loyaliteit van de bedoeïenenstammen te behouden, bewust aanstuurt op een openlijke confrontatie of zelfs een burgeroorlog tussen deze bedoeïenenstammen en de Palestijnen.

Om op deze manier de aandacht af te leiden van zijn benarde positie en als teken van goodwill jegens de bedoeïenen, wiens steun zijn bewind zo hard nodigt heeft.