Mijn herinneringen gingen terug naar de tijd waarin ik mijn leervicariaat vervulde in de hervormde gemeente van Benthuizen. Het was een periode waarin ik veel van hem heb mogen leren. Zowel door de aanwijzingen die hij gaf voor het pastorale gesprek als door de theologische kennis die hij aan de dag legde in de uitvoerige gesprekken die we met elkaar voerden.

Ds. Exalto was een man van weinig woorden. Maar met een onvoorstelbaar opsluitingsvermogen. In de theologische confrontatie kon hij hoekig en scherp overkomen. Als hij in de geschriften van collegae dwalingen meende te ontdekken, deinsde hij er niet voor terug die in het openbaar aan de kaak te stellen. Daarbij ging hij zonder meer uit van de openbaring Gods in de Heilige Schrift. En van de belijdenissen van de kerk uit de eerste eeuwen van de kerkgeschiedenis en de tijd van de Reformatie.

Soms heeft de theologische polemiek met bepaalde personen verwijdering gegeven. Alleen: hij werd niet altijd begrepen in zijn verdediging van wat de Bijbel en de belijdenisgeschriften ons voorhouden. Het ging hem er niet om mensen te kwetsen, maar om onbijbelse opvattingen te bestrijden.

Hij onderkende dat ook in de gereformeerde gezindte de vervreemding van het gedachtegoed van de Reformatie doorging. Mensen die hem leerden kennen, wisten evenwel dat hij menselijk warm en bewogen kon zijn. Dat hij ook bij teleurstellingen in het leven kon meeleven met anderen op een ongekende wijze.

Ds. Exalto heeft in de Nederlandse Hervormde Kerk een belangrijke plaats ingenomen. Hij is afgevaardigde geweest naar de synode en heeft in verschillende commissies van de kerk zitting gehad. Jarenlang maakte hij deel uit van het hoofdbestuur van de Gereformeerde Bond. Tal van kerkelijke werkers hebben onderwijs van hem ontvangen in het kader van de catechetenopleiding.

Over de ontwikkelingen in het huidige kerkelijke leven had hij grote zorgen. Het deed hem verdriet dat de belijdenisgeschriften, waarin de vaderen hun geloof hebben vertolkt, zo gemakkelijk terzijde werden geschoven.

Met het oog op Samen op Weg meende hij dat de grondslag van de nieuw te vormen kerk niet deugdelijk was. Het was voor hem onbegrijpelijk dat een geschrift als de Leuenberger Concordie van de lutheranen aanvankelijk in één adem werd genoemd met bijvoorbeeld de Dordtse Leerregels.

Ds. Exalto kan in één adem worden genoemd met ds. G. Boer en ds. W. L. Tukker. Deze mannen hebben zichzelf verloochend om de kerk te dienen. Zij hebben hun kruis geduldig gedragen en tegen de stroom van de tijd in getuigenis afgelegd van de hoop die in hen was.

De Heere gedenke mevrouw Exalto en de kinderen en kleinkinderen in Zijn ontferming. Die hoop is nu voor haar man en hun vader in vervulling gegaan.