De onsterfelijke ziel, de ziel die naar de hemel gaat, het zielenleven. Dat heeft voor mij altijd naar een middeleeuwse mystificatie gesmaakt. De essentie van een persoon. Een soort destillaat. Ga ik dan niet in mijn geheel naar de hemel?Individu

De dikke Van Dale omschrijft ziel en geest. Ziel: het wezen van het niet-stoffelijke van de mens; menselijk individu. Geest: datgene in de mens wat denkt, voelt en wil; onstoffelijk wezen; psyche, gevoelsleven.

Ik zie tussen beide omschrijvingen geen wezenlijk verschil in betekenis. Zonder mijn geloof, mijn liefde en mijn bezieling mis ik iets wezenlijks. Waar loopt de grens tussen mijn ziel en mijn geest?

En toch, ouder wordende houd je het voortschrijdend inzicht niet geheel buiten de deur. Ik ben gaan snappen dat we niet alleen lichaam en geest, maar ook de ziel al eeuwen lang op een doelgerichte manier verzorgen.

Het lichaam blijft niet uit zichzelf gezond, maar vraagt de nodige aandacht. Als samenleving investeren we daarin kapitalen. Deskundige verzorging bij ziekte, goede voeding. We hebben een lange traditie op dit gebied. En na de uitvinding van zittend werk hebben we ontdekt dat beweging ons gezond houdt. Dus sporten en trainen we.

Ook de geest trainen en voeden we al vanaf de kleuterschoolleeftijd. Voeden met kennis en opgedane ervaring van eerdere generaties. We bekostigen een compleet onderwijssysteem om het denken goed te trainen en te kunnen benutten.

Maar hoe trainen we dan de ziel? Daarvoor ga ik naar onze emotionele kant. We proberen gelukkig te zijn. En iedereen klungelt voor zichzelf maar wat aan. Niks geen oefeningen om het geluksgevoel te trainen. Geen wetenschappelijke kennisontwikkeling of hulpmiddelen. Hierin is ieder aan zijn eigen lot overgelaten. Of toch niet?

Een oud indiaans spreekwoord zegt: De mens heeft in zijn hart twee paarden, geluk en haat. Het paard dat hij het meest voedt, wordt het sterkst. Dat spreekwoord gaat over gevoelens. Door je positieve gevoelens en emoties te oefenen, worden die sterker en kun je die beter en vaker ervaren.

Traditie

En daarin hebben we wel degelijk een eeuwenoude traditie. We hebben instrumenten ontwikkeld om onze positieve gevoelens en emoties te trainen. Sterker nog, die gebruiken we allemaal ook heel regelmatig. Namelijk als we genieten van muziek en van kunst. Kunstenaars worden ernstig onderbetaald want wat ze maken is eigenlijk onbetaalbaar.

Muziek draagt gevoelens over, beeldende kunst roept emoties bij ons op. Het kan je raken tot in je diepste wezen. We worden er blij van of raken diep ontroerd. Je knapt ervan op, raakt erdoor verfrist, komt tot rust. De schone kunsten als balsem voor de ziel.

Kijk, hier geeft onze ziel zich bloot. Ik blijk er toch één te hebben.

De auteur is senior beleidsmedewerker bij de rijksoverheid. Hij schrijft deze bijdrage op persoonlijke titel.

Reageren aan scribent? nietbijbroodalleen@refdag.nl.