OnbelangrijkU hoort mij niet zeggen dat natuur onbelangrijk is. Het is een stuk van Gods goede schepping en dus van waarde. Ik moet wel eerlijk zeggen dat ik niet altijd weet wat met natuur wordt bedoeld. Een open landschap, met hier en daar bomen, een dooradering met sloten, grazende koeien in de wei en een strakblauwe lucht erboven, dat vind ik ook natuur. Prachtig!

Mijn vermoeden is dat het natuurbeleid eigenlijk veel te ver afstaat van het gewone burgerdenken over natuur. Wat wil die burger eigenlijk voor natuur? Het is lastig, maar niet onmogelijk dat te meten. In Nederland zijn er echter weinig van zulke waarderingsstudies.

Wie bepaalt dan wat wij willen? De politiek natuurlijk. Maar als je kijkt naar de drijvende kracht lijkt het een wat elitair-technocratisch gilde dat hierin eigen lijnen trekt. Wie of wat in de weg staat, moet aanpassen of vertrekken.

Het vlaggenschip van het Nederlandse natuurbeleid is ongetwijfeld de Ecologische Hoofdstructuur (EHS), een netwerk van aan elkaar verknoopte natuurgebieden. Volgens dit in 1990 gelanceerde plan moet er in Nederland ruim 270.000 hectare nieuwe natuur worden gerealiseerd, om in 2018 op een areaal van 728.000 hectare te komen. Onderdeel van dat plan is dat de overheid 130.000 hectare grond aankoopt en omzet in puur natuur.

Rib

Er is sinds 1990 al behoorlijk wat aangekocht. Veel van de aangekochte gronden liggen echter op de verkeerde plek. Een ruwe schatting is dat ongeveer de helft van deze grond buiten de EHS ligt. De overheid hoopt misschien via ruilen wat op te lossen. Maar als de zaken zich volgens de huidige trend blijven ontwikkelen, gaat dit niet lukken.

Is het erg als het EHS-plan niet volledig wordt gehaald? Volgens het gilde waarschijnlijk wel en het zal druk uitoefenen om de aankooptargets alsnog te halen. Dat zal dan omvangrijke onteigeningsprocedures gaan vergen en een rib uit het lijf van minister Bos.

Slimmer

Wie er wat op afstand naar kijkt zal denken dat het behalve de kwantiteit toch juist ook de kwaliteit is die telt. Nu komt daar gelukkig wel meer oog voor. Met de al in 2000 verschenen beleidsnota ”Natuur voor mensen, mensen voor natuur” koos de regering al voor een „vermaatschappelijking” van het natuurbeleid waarin de mens en zijn wensen meer meetellen. Het vergroten van de EHS, de hectaredoelstelling, stond daarin echter niet ter discussie. Integendeel zelfs.

Er is tijdens drie kabinetten (Kok II, Balkenende I en Balkenende II) gemorreld aan de aankoopdoelstelling. Het probleem laat zich raden: geld. Ook nu is het weer crisis met het geld. Dat is extra reden om te kijken of je je geld niet slimmer kunt besteden. De overheid heeft een commissie ingesteld die dat ook moet doen. Laat die ook eens kijken naar een slimmer natuur­beleid.

De auteur is universitair docent bij Wageningen Universiteit.

Reageren aan scribent? nietbijbroodalleen@refdag.nl.