Maarten Luther sloeg 492 jaar geleden zijn stellingen op de deur van de slotkapel te Wittenberg. Zijn invloed ging de wereld over. Hoewel de Europese en de Amerikaanse wortels overduidelijk in de Reformatie liggen, zal in beide continenten echter niet zo veel te merken zijn van het gedenkwaardige keerpunt in de geschiedenis. Halloween krijgt meer aandacht dan Hervormingsdag.

De dag voor Allerheiligen (All Hallows Eve) is in Amerika een niet weg te denken feestdag. De katholieke herdenkingsdag is verworden tot een familiefeest voor iedereen, gevoed uit een heidense bodem van hekserij, spoken en contact met de doden.

Ook in Nederland raakt Halloween steeds meer ingeburgerd. Volgens Kees van Helden van de Vereniging Bijbel & Onderwijs is het van belang dat christenen zich er gezien de duistere afkomst verre van houden (RD van 24 oktober). In Amerika hebben christenen al langere tijd ervaring in de omgang met het feest. Kunnen die ervaringen de Nederlandse gereformeerde gezindte dienstbaar zijn?

Halloween is in de eerste plaats een commerciële aangelegenheid. In de afgelopen weken werd, op de kerstuitgaven na, het jaarlijkse verkoophoogtepunt bereikt. Veel snoep in de eerste plaats. Maar ook uitgebreide maaltijden en allerlei snuisterijen om het huis mee te ‘versieren’: naast de bekende pompoenen een veelheid aan herfstige slingers, gekleurde lampjes en ”Happy Halloween”-poppetjes. Wie het H-woord intikt op Google krijgt maar liefst 169 miljoen hits. In Nederland verandert blanke vla vanaf december in ”kerstvla”, hier staat deze weken ”halloweenvla” in het koelvak.

Gezelligheid

Veel van de uitingen hebben te maken met geesten en het dodenrijk. De voortuinen van huizen vertonen wonderlijke taferelen. Sta niet verbaasd te kijken als er in de boom van een keurig aangeharkt herfstperkje een geraamte hangt. Of als het tuinpad aan beide zijden is aangekleed met doodshoofdjes waarin lichtjes branden. Rondom het raam is spinnenrag gesponnen, op vergelijkbare wijze als in Nederlandse huizen met kerst soms sneeuw of lampjes zijn aangebracht. Bij de ingang van ons appartementencomplex hangt een kooi met een geraamte, voorbijgevlogen door een heks.

Halloween een gezellig feest? Ik tref weinig gezelligheid aan in plastic geraamtes of bloeddoorlopen ogen. En van de pompoenen doet alleen de kleur me een beetje aan gezelligheid denken. De meeste Amerikanen die ik heb gesproken moeten ook niets hebben van al dat duistere gedoe, maar vinden het vooral een onschuldig gebeuren.

Halloween wordt door de meesten gevierd door een dag in speciale (zelfgemaakte) kostuums te lopen. Zelfs in het ziekenhuis waar ik werk is het gisteren en vandaag voor medewerkers toegestaan verkleed te komen, mits er wordt voldaan aan de reguliere eisen voor hygiëne en fatsoen. Verder is Halloween vooral een familiegebeuren. Families zoeken elkaar op. Er worden spelletjes gespeeld. De kinderen verkleden zich en gaan langs de deuren om snoep op te halen, terwijl de volwassenen zich thuis te goed doen aan lekkernijen.

Sinterklaas

Amerikaanse christenen gaan verschillend om met Halloween. Een deel wijst het geheel af en houdt zich er verre van. De deur blijft dicht voor aanbellende kinderen. Anderen geven een eigen invulling en weten vrijwel niets over de oorspronkelijke betekenis. Verkleden is prima, als het maar in verantwoorde kostuums is. Men is blij dat er in het drukke bestaan een aanleiding is voor een gezellige familieavond. Een beetje vergelijkbaar met de manier waarop veel protestanten in Nederland Sinterklaas vieren.

In New Jersey is een strenge baptistengemeente die een ”Halloween Book Burning” houdt. Zij zijn zo overtuigd van het alleenrecht van de King Jamesvertaling van de Bijbel dat ze oproepen alle andere vertalingen in het vuur te werpen (zie amazinggracebaptistchurchkjv.com). Naast foute boeken en muziek wordt een lijst van „onverantwoorde theologen” opgesomd. Spurgeon en Corrie ten Boom worden aangeprezen, maar Bill Hybels en John Piper mogen in vlammen opgaan. Bel even als de boeken opgehaald moeten worden. Gefrituurde kip is rijkelijk verkrijgbaar. Ja, ook dit is Amerika. Bijbels in andere talen dan het Engels die ook gebaseerd zijn op de oorspronkelijke Texus Receptus komen overigens niet in aanmerking voor verbranding.

Assertiviteit

De Zuidelijke Baptisten keren meer en meer terug naar hun reformatorische wortels (RD van 29 oktober). Volgens een van hun predikanten biedt Halloween een uitgelezen mogelijkheid aan de kerk op zich te presenteren in de wereld. Niet Halloween maar ”Hallow Him” (heilig Hem). Er worden speciale bijeenkomsten gehouden worden waarin de christelijke boodschap wordt gedeeld. De deur gaat open om kinderen een evangelisatiefolder mee te geven of mensen gaan er zelf op uit en nemen de gelegenheid te baat om gesprekken aan te gaan.

De gereformeerde gezindte in Nederland beraadt zich op mogelijkheden om het christelijke geluid in de samenleving te versterken (RD van 23 oktober). Meer assertiviteit is gewenst. Het aangrijpen van nationale feestdagen –of Halloween, nu dit feest meer naar Nederland komt– om het tot in eeuwigheid standvastige Woord te delen is één van die mogelijkheden.

De auteur woont, werkt en kerkt een half jaar in de Amerikaanse stad Baltimore, Maryland.