Minister Verhagen van Buitenlandse Zaken stelde dinsdag in een brief aan de Kamer dat de mensenrechten in de afgelopen maanden niet zijn verbeterd en op sommige punten zelfs zijn verslechterd, zoals Amnesty International vorige week ook al vaststelde in een rapport.

Verhagen uit in de brief zijn „onverminderde” zorgen om met name de positie van mensenrechtenverdedigers en etnische minderheden, de vrijheid van meningsuiting, de vrijheid van godsdienst en de doodstraf.

Desondanks meent Verhagen dat de Nederlandse bewindslieden vrijdag naar de opening van de Olympische Spelen in Peking kunnen. Hij wil op die manier in gesprek blijven met het Aziatische land. „Ik ben van mening dat de weg van dialoog de enige is die op de lange termijn vruchten kan afwerpen”, aldus de minister. ChristenUnie-Kamerlid Voordewind noemt het „dubbel” dat de premier afreist naar China voor de opening, terwijl Verhagen uiterst kritisch is over de mensenrechten aldaar. Volgens Voordewind vormt Nederland internationaal gezien een uitzondering, omdat veruit de meeste regeringsleiders van de Europese Unie de openingsceremonie niet zullen bijwonen.

De kleinste regeringsfractie is al maandenlang kritisch over de aanwezigheid van met name Balkenende bij de opening van het vierjaarlijkse sportfestijn. De partij ziet liever dat er een vertegenwoordiger op een lager niveau naar Peking afreist.

De twee grotere regeringspartijen CDA en PvdA denken hier juist heel anders over. Volgens Kamerlid Knops (CDA) is de dialoog zoeken de beste manier om te proberen de situatie in het land op de langere termijn te verbeteren. Hij noemt het weliswaar „heel teleurstellend” dat China in de aanloop naar de Olympische Spelen de mensenrechtensituatie niet heeft verbeterd, maar hij ziet „een lichtpuntje” in het feit dat Chinese mensenrechtenorganisaties zeggen blij te zijn met de dialoog die Nederland telkens zoekt.

PvdA-Kamerlid Blom meent dat Verhagen met zijn brief bewijst „er bovenop” te zitten de mensenrechtensituatie in China aan te kaarten. Hij verwacht „ferme taal” van Balkenende en Bussemaker als zij bij de opening van de Spelen aanwezig zijn.

VVD-Kamerlid Hans van Baalen wil Balkenende niet verbieden te gaan, al zou hij dat zelf niet doen. Volgens de VVD’er toont de brief van Verhagen aan dat het Internationaal Olympisch Comité (IOC) zijn ambitie niet heeft waargemaakt. Met de Spelen wilde het IOC een bijdrage leveren aan de mensenrechten in China.

Tegelijk met de opening van de Olympische Spelen in Peking vindt vrijdagmiddag op de Dam in Amsterdam een manifestatie plaats door mensenrechtenactivisten. Zij willen hiermee Europese regeringsleiders oproepen om tijdens hun aanwezigheid bij de Spelen de Chinese autoriteiten aan te sporen de schendingen van mensenrechten uit de wereld te helpen. Donderdagavond zullen Tibetanen in Nederland bidden voor culturele en religieuze vrijheid in Tibet.