Mooi groen gras, dat was wat de delegatie van het Internationaal Olympisch Comité (IOC) te zien kreeg toen ze begin 2001 op inspectie kwam in de Chinese hoofdstad. De kandidaat voor de zomerspelen profileerde zich als ideaal oord voor een groene olympiade. Groen was het gras zeker, maar wel geverfd. Om niets aan het toeval over te laten, had de organisatie besloten de bruine sprietjes bij te werken.

Toen dat naar buiten kwam, gaf Jiang Xiaoyu, de vicepresident van het comité dat Peking de Spelen moest bezorgen, toe dat er inderdaad geverfd was. Maar hij zei erbij dat er geen milieuschade was ontstaan. De verf van het merk Ever Green kwam uit de Verenigde Staten en daar was het veilig verklaard.

De gevolgen van het bezoek zijn bekend. Over anderhalve week beginnen de zomerspelen in Peking. Het geverfde gras, of het nu geholpen heeft of niet, is tekenend voor de tomeloze ambitie om milieuvriendelijke, groene Spelen te organiseren. Niets is te gek om Peking er groen uit te laten zien. Honderdduizenden volwassen bomen zijn de afgelopen maanden in de stad geplant. Waar geen bomen geplant kunnen worden, is de groene verfkwast gehanteerd. Ook enorme schermen met blauwe luchten en palmbomen blijken een uitkomst om de grauwheid op te fleuren.

Niet alle maatregelen zijn oppervlakkig. Bij het ontwerp van de stadions, het olympisch dorp en de andere olympische faciliteiten zijn kosten noch moeite gespaard om nieuwe milieuvriendelijke technieken te gebruiken. Een uitgekiend systeem zorgt ervoor dat regenwater kan worden opgevangen en hergebruikt. Ook voor het leidingwater is een recyclesysteem gemaakt. Normaliter wordt het drinken van leidingwater in China afgeraden, maar voor het olympisch dorp is een speciaal bassin. De atleten, coaches en media die in dat dorp verblijven, krijgen een belangrijk deel van hun elektriciteit van zonnepanelen. Al het bouwmateriaal is milieuvriendelijk, allemaal ecologisch bewust, zo verzekerde Tan Xuxiang, onderdirecteur van de Pekingse Planningscommissie, onlangs. „Maar liefst 26 innovaties zijn gerealiseerd”, aldus Tan.

Maar naarmate de openingsceremonie dichterbij komt, raakt de Chinese organisatie bedolven onder kritische vragen, scepsis en zelfs cynisme over het groene karakter van de Spelen. De eerste buitenlandse equipe die arriveerde, belandde in de dikke, klamme smogdeken die de afgelopen jaren zo typerend is geworden voor de stad. Jammer van de rigoureuze maatregelen, waarbij automobilisten om de dag hun auto moeten laten staan, en honderden fabrieken zijn gesloten. Vooralsnog hebben ze weinig effect. En dat terwijl niet alleen in Peking, maar ook in omringende provincies veel fabrieken dicht zijn gegaan. Ook komen grote vrachtwagens de stad niet meer in en liggen de talloze bouwplaatsen stil. Zelfs de CCTV-toren, het nieuwe prestigieuze project van de Nederlandse architect Rem Koolhaas dat voor de Spelen klaar had moeten zijn, ontkomt er niet aan.

„De luchtkwaliteit zal in augustus goed zijn,” verzekerde Du Shaozhong gisteren. De net gearriveerde buitenlandse verslaggevers zaagden de onderdirecteur van het Pekings gemeentelijk milieubureau flink door over de luchtvervuiling. Volgens Du lag de smog niet aan de genomen maatregelen, maar aan mist en een gebrek aan wind. De luchtvervuiling was nu 20 procent lager dan in dezelfde periode vorig jaar. Voor alle duidelijkheid: daarmee valt het vervuilingniveau volgens alle internationale normen nog steeds in de categorie ”gevaarlijk voor de volksgezondheid”. De organisatie overweegt momenteel om 90 procent van alle auto’s aan het verkeer te onttrekken.

Ook de watervoorziening tijdens de Spelen riep kritiek op. De Chinese hoofdstad kampt met een structureel watertekort. Om al het nieuwe groen te voorzien van water en om voldoende voorraden te hebben voor de verwachte 500.000 tot 1 miljoen bezoekers, zou er via nieuw aangelegde kanalen water worden aangevoerd uit de provincie Hebei. Dat water zou ten koste gaan van de akkers van de boeren, die al jaren klagen over de droogte. Na een reeks van rapporten en reportages in buitenlandse media over de overvloed aan water in Peking en de schaarste in de provincie, ontkende Bi Xiaogang van het waterschap van Peking afgelopen weekend dat er ooit olympische reservoirs zijn geweest. Dat kwam weinig geloofwaardig over, omdat bij de reservoirs in manshoge karakters staat dat het om olympische watervoorziening gaat.

Alles draait nu om de Spelen en het groene imago. Westerse milieuorganisaties zoals Greenpeace en plaatselijke milieuactivisten zijn echter somber gestemd over de duurzaamheid van alle milieumaatregelen. In een vandaag gepresenteerd rapport stelt Greenpeace dat Peking in sommige gevallen zichzelf overtroffen heeft bij het halen van de milieudoelen, maar dat de stad ook veel kansen heeft laten liggen om het milieu op de lange termijn ervan te laten profiteren. Daarnaast vindt Greenpeace dat de geloofwaardigheid beperkt is vanwege het gebrek aan transparantie van meetgegevens en meetmethodes en de onmogelijkheid om de officiële gegevens onafhankelijk te toetsen.