Het fundament onder Wilders’ film ”Fitna” wordt gevormd door vijf Koranteksten die hij in zijn geheel in beeld brengt. Zij moeten het „fascistoïde” karakter van het islamitische boek aantonen. Maar hoe lezen orthodoxe moslims zélf deze omstreden teksten?
Opvallend is dat alle vijf teksten die Wilders gebruikt, uit de zogeheten medinische periode komen. Ze zijn ontstaan tussen ongeveer 622 en 633. In die periode week de profeet Mohammed uit naar Medina, nadat hij in Mekka -waar eerder het andere deel van de Koran aan hem werd ’geopenbaard’- niet langer welkom was. Het medinische gedeelte wordt wel aangeduid als het Nieuwe Testament van de Koran, maar met een tegenovergestelde strekking: de in die periode verzamelde teksten hebben in zijn algemeenheid juist een gewelddadiger karakter dan de mekkaanse.
„Het Medinagedeelte gaat inderdaad veel meer over oorlog en strijd”, weet arabist prof. Hans Jansen van de Universiteit Utrecht. „Dat was in Mekka nog niet aan de orde. Het is zelfs zo dat vredelievende mekkaanse passages worden opgeheven door latere teksten uit Medina.”
Ook Korankenner en -vertaler prof. Fred Leemhuis van de Rijksuniversiteit Groningen erkent de verschillen tussen beide periodes. „Hoe harder de strijd was, hoe harder de teksten waren.”
Soera 4 vers 56 - Eén van de meest orthodoxe imams in Nederland die tevens gedegen theologische opleidingen genoot in onder meer Syrië, is Fawaz Jneid van de Haagse as-Soennahmoskee. In een gesprek zegt hij dat Wilders zonder uitzondering de teksten die hij gebruikt in zijn film, uit zijn verband heeft gerukt. „Soera 4 vers 56 gaat over de dag des oordeels. Dat heeft te maken met het hiernamaals.”
Onzin, zegt arabist Jansen. „Dat is een typisch moslimse manier om mensen zand in de ogen te strooien. Die teksten staan in de Koran. Ze kúnnen niet alleen gebruikt worden als license to kill, ze wórden ook daadwerkelijk als een jachtvergunning gebruikt.”
Soera 4 vers 89 - Imam Fawaz legt de tekst zó uit dat deze bedoeld is voor een regering. Maar is het niet wat makkelijk gezegd dat onwelgevallige teksten uitsluitend voor de staat bedoeld zouden zijn? „Je hebt een context nodig om dat te begrijpen”, aldus imam Fawaz. „De Koran kent een methodologie voor de exegese. En de geschiedenis getuigt van het feit dat de meeste moslims dit vers goed hebben begrepen. In landen die zij veroverden, zoals Syrië, zijn zij immers nooit binnengevallen met de intentie om iedere niet-moslim te doden. Als dat wel de bedoeling was, kunt u er zeker van zijn dat ze dat allang hadden gedaan.”
Arabist Jansen erkent dat het in dit soort teksten „in principe” gaat om een opdracht aan de overheid, „maar als de overheid het laat afweten, kunnen particuliere organisaties als al-Qaida, ngo’s zou ik haast zeggen, in dat gat stappen. En dat gebeurt ook.”
Soera 8 vers 39 - Vreemd genoeg heeft Wilders in dit vers gekozen voor het woord ”bezoeking”. Dat is opmerkelijk, omdat diverse vertalingen juist kiezen voor het moeilijk vertaalbare ”fitna”, de titel van Wilders’ film. „Die fitna slaat hier heel duidelijk op de veelgodenaanbidders die moslims dwongen hun geloof te verlaten”, zo verklaart imam Fawaz het omstreden vers.
Soera 8 vers 60 - De in de film gebruikte vertaling van vers 60 valt op door het gebruik van het woord terroriseren. Volgens Jansen is er niets mis mee dat Wilders hiervoor heeft gekozen. „In het Arabisch staat er ”toerhibotna” - jullie terroriseren.”
Jansen vergeet daarbij dat het woord terrorisme in de zevende eeuw nog niet bestond, zegt Korankenner Leemhuis. „Dat woord is pas uitgevonden kort voor de Tweede Wereldoorlog. Daarom moet je iets als schrik aanjagen gebruiken. Terroriseren heeft een heel andere lading.”
De tekst is tot stand gekomen in de tijd van een oorlog rond 624. Mohammed boekte een overwinning. Imam Fawaz vindt het dan ook „een mooi vers, het vervult ons met trots.”
Zijn uitleg maakt evenwel pijnlijk duidelijk waar een van de grootste knelpunten tussen islam en christendom ligt. „De waarheid behoeft altijd een aardse macht die haar volgelingen verdedigt”, meent imam Fawaz. „Christenen werden vervolgd; Nero heeft zo’n beetje heel Rome verlicht met christenen die als toortsen werden gebruikt. Daarom klinkt in dit vers de opdracht aan de islamitische staat om de vijand af te schrikken.”
Soera 47 vers 4 - Een veelgehoorde exegese van dit vers is het feit dat het op de praktijken op het slagveld zou wijzen. „Glashelder”, vindt imam Fawaz.
Arabist Jansen lacht schamper. „Een slagveld? Konden ze niks beters bedenken? Natuurlijk heeft iedere tekst zijn ontstaansgeschiedenis, maar moslims erkennen zelf dat de tekst in de Koran staat. En hij wordt gebruikt, daar gaat het om.”