„Niet wij beheersen het klimaat”
MONTREAL - De wereldtop vergadert deze week in het Canadese Montreal op de elfde klimaatconferentie van de Verenigde Naties. De Eskimojager Jamese Mike (77) vertelt hoe hij het noordpoolgebied in de loop der jaren heeft zien veranderen.
„Ik woon al mijn hele leven in het arctische gebied.” Van zijn ouders leerde Mike alles wat hij moest weten om in het ijzig koude gebied te overleven. Kennis die hij weer overdraagt aan zijn twaalf kinderen en meer dan zestig kleinkinderen. „Wij leren iglo’s te bouwen, ijscondities in te schatten, zodat we weten wanneer het gevaarlijk is. We maken zelf onze kleding en gereedschappen, zoals harpoenen. Moderne zaken, zoals sneeuwscooters gebruiken we inmiddels ook, maar de manier van leven is nog steeds dezelfde. De traditionele kennis krijgen onze kinderen met de paplepel ingegoten.”Mike, voorheen kunstenaar en beeldhouwer, vult zijn pensioen aan met het geven van lezingen over het leven in het noordpoolgebied. Vooral voor jongeren, want hij wil hun duidelijk maken dat hij het klimaat in die omgeving de afgelopen decennia drastisch heeft zien veranderen.
Zo is de huidige poolwinter nauwelijks te vergelijken met die van een halve eeuw geleden. „Vroeger waren winterse temperaturen van min 60 heel gewoon. In 1950 was het zo koud dat zelfs kerosine en diesel niet meer wilden ontvlammen. Het fornuis kregen we pas aan de praat als we de brandstof voorverwarmden.”
Vooral sinds de jaren zeventig is het rond de Noordpool warmer geworden. „’s Winters is het niet meer zo koud. Begin december was het nog maar 7 graden onder 0.” Die minder koude winters hebben tot gevolg dat het zeewater later bevriest, waardoor het ijs minder dik wordt. „De tijd dat we kunnen jagen, is tegenwoordig veel korter.”
Die hogere winterse temperaturen hebben ook gevolgen voor de gletsjers rond Baffin Island, het woongebied van Mike. „Tegenwoordig smelt ’s zomers vrijwel alle sneeuw op de Auyuittuq -gletsjers; ”Auyuittuq” is Inuit voor ”plaats die nooit smelt”. Het ijs ziet er nu grijs en grauw uit en in lager gelegen gebieden komt zelfs de stenen ondergrond tevoorschijn.”
Dat de natuurlijke omgeving verandert, heeft ook zichtbare gevolgen voor de dieren. „In de lever van kariboes -een rendiersoort- zitten regelmatig slijmerige, ontstoken plekjes. Dat zagen we voorheen nooit.” Infecties zien ze ook vaker bij jonge zeehonden. „Was het in het verleden een uitzondering om een dier te vinden met droge, witte plekken op de huid, inmiddels gebeurt dat vrij vaak.”
Mike is er diep van overtuigd dat het niet de mens is die de aarde beheerst en bestuurt. „Wij zijn niet degenen die deze wereld en het klimaat hebben geschapen. Net zo min hebben we iets te zeggen over de toekomst en hoe processen dan zullen verlopen.”
De klimaatconferentie draagt Mike een warm hart toe. „Die samenwerking is hard nodig. Er moeten wetten komen en dat vergt een grote inspanning. Maar ieder land moet zijn bijdrage leveren om de natuur te behouden.”
Dit is de tweede aflevering in een vijfdelige serie met mensen die de VN-klimaattop in Montreal bijwonen en betrokken zijn bij het Kyotoproces.