Het aantal betalingen dat met briefjes en munten wordt gedaan is al enkele jaren stabiel in Nederland. Zo’n 20 procent van alle betalingen aan de toonbank gebeurt nog steeds met contant geld.

Makkelijk is het zeker, afrekenen met je telefoon, je horloge of draadloos met je bankpasje. Veel Nederlanders krijgen zelden nog een briefje van pakweg 50 euro te zien. Maar contant geld mag niet verdwijnen, vindt de overheid. Het kunnen betalen met briefjes en munten heeft een „belangrijke maatschappelijke functie” en daarom moet er een wet komen die de toekomst van contant geld garandeert.

Minister Heinen (VVD, Financiën): „Voor een grote groep mensen is contant betalen belangrijk omdat ze moeite hebben om de weg te vinden in het digitale betalingsverkeer of omdat ze om andere redenen liever contant betalen. Ook bij een pinstoring is het belangrijk om contant geld te hebben. Daarom moet contant geld toegankelijk blijven. Met deze wet wordt dit geregeld.”

Bescherming

„De bescherming van cashgeld is in Nederland al best goed geregeld”, zegt directeur Gijs Boudewijn van Betaalvereniging Nederland. „Partijen als de consumentenbond, ondernemers, Geldmaat en De Nederlandsche Bank hebben hiervoor vijf jaar geleden een convenant opgesteld dat loopt tot 2027. Wat de minister nu voorstelt, is in feite een wettelijke verankering van wat al is afgesproken.”

De bedoeling van de nieuwe wet is onder meer dat banken voortaan verplicht zijn om een landelijk dekkend netwerk van geldautomaten in stand te houden. Dit betekent dat er in heel Nederland binnen een straal van 5 kilometer een werkende geldautomaat te vinden moet zijn. Op dit moment gelden daarvoor vrijwillige afspraken.

Veruit de meeste flappentappers die in Nederland staan of hangen zijn de bekende gele machines van Geldmaat. Die zijn in 2019 in het leven geroepen omdat er behoefte was aan een universeel, herkenbaar en veilig netwerk van geldautomaten.

En die geldautomaten zijn eigenlijk al vrijwel overal in het land te bereiken binnen een straal van 5 kilometer, zegt een woordvoerder van Geldmaat. „Op een enkele uitzondering na, zoals in Flevoland en bijvoorbeeld in grensgebieden. Maar die 5 kilometernorm hanteren wij al. Er zijn meer dan genoeg automaten beschikbaar in Nederland, alleen al van Geldmaat 3860 stuks.”

Maar alles bij elkaar zijn er lang niet meer zo veel als acht jaar geleden. Volgens De Nederlandsche Bank nam het aantal biljetopname-automaten tussen 2018 en 2023 af van 7226 naar 5122. Dat had niet alleen te maken met de opkomst van digitaal betalen. Banken zagen hun geldautomaten ook vaak sneuvelen door plofkraken. In het jaar 2019 werden 71 geldautomaten getroffen door een ontploffing, meldt de Nederlandse Vereniging van Banken. In 2022 waren dat er nog negen en Geldmaat meldt nu dat er vorig jaar nog „slechts één poging tot plofkraak was”.

Plofkraken

De sterke afname van het aantal plofkraken op geldautomaten komt doordat de geldcassettes in die automaten tegenwoordig zijn beveiligd met inkt- en lijmcapsules. Die maken het geld waardeloos als de cassettes niet op de juiste wijze worden geopend. Daarnaast gaan de flappentappers van Geldmaat vanaf 23.00 uur dicht, die in winkels nog eerder.

De Betaalvereniging Nederland is blij dat de nieuwe wet ook regelt dat klanten van middelgrote banken voortaan bankbiljetten kunnen storten bij geldautomaten. Bovendien mogen banken straks geen tarieven doorberekenen aan particuliere klanten van grote banken bij het opnemen van contant geld.

Directeur Gijs Boudewijn: „Maar we vinden het jammer dat niet alle soorten geldautomaten in Nederland meetellen in het wetsvoorstel. Alle consumenten moeten contant kunnen blijven betalen en alle ondernemers moeten contant geld kunnen blijven storten, dat is de kern.”