Die burgers hebben op Europese spaarrekeningen voor niet minder dan 10.000 miljard aan spaargeld staan. Wordt dit geld belegd in oorlogsobligaties, dan kan er een gigantisch bedrag vrijkomen. Een Franse bank –Bpifrance– is al begonnen met een investeringsfonds van 450 miljoen euro waar Fransen hun spaargeld in kunnen storten. Is dit een slimme investering en kan de overheid dit ons ook verplichten?

Passend bij het voornemen van Von der Leyen en het initiatief van Bpifrance is de Europese Spaar en investeringsunie (SIU). Dit EU-initiatief komt voort uit een steeds verdere integratie van de Europese kapitaalmarkten.

Het idee van de SIU is dat investeren binnen Europa hiermee makkelijker wordt. Bedrijven kunnen eenvoudiger aan geld komen en particulieren krijgen een hogere rente. Ook overheden hebben sneller toegang tot kapitaal. Er is enorm veel geld nodig voor de energietransitie en nu ook voor defensie. Wat de voordelen zijn voor investeerders is nog niet goed duidelijk.

De genoemde Franse bank zet je geld voor vijf jaar vast. Wat je aan vergoeding krijgt is nog onbekend. Wel belooft de bank dat die vergoeding aantrekkelijk is. Dat is echter nog maar de vraag. Een overheid die deze gelden gaat gebruiken, heeft geen winstoogmerk en heeft andere belangen. Hierdoor is het niet vanzelfsprekend dat zij het geld productief inzet. Het is goed om je daarvan bewust te zijn als je hier op vrijwillige basis in wilt investeren. Er zijn bijvoorbeeld nog steeds oorlogsobligaties in het Verenigd Koninkrijk voor de financiering van de Eerste Wereldoorlog die op 80 procent van hun waarde zitten en nog altijd niet zijn afgelost.

Kan een overheid aan je spaargeld komen in tijden van oorlog? Als er daadwerkelijk oorlog uitbreekt, dan is dit zeker mogelijk. In Nederland hebben we de slapende Noodwet financieel verkeer. Die kan –zoals de noodwet ten tijde van corona– geactiveerd worden.

Als er daadwerkelijk oorlog uitbreekt, dan kan een overheid aan je spaargeld komen

Ook mag de overheid bij een oorlog of ernstige crisis volgens Europese regels maatregelen nemen die normaal niet zijn toegestaan. Zo kan de overheid banken onder toezicht plaatsen of nationaliseren. Ook kan zij leningen verstrekken, zoals bij corona, of staatsobligaties opkopen, ­zoals bij de financiële crisis. In extreme gevallen kan de overheid beperkingen opleggen aan het betaalverkeer, zoals het voorkomen van een kapitaalvlucht naar het buitenland of het instellen van limieten bij geldopnames.

Een andere maatregel is de solidariteitsbelasting, zoals die in 2013 gold in Cyprus. Ook zetten sommige landen tijdens de Tweede Wereldoorlog een deel van het spaargeld om in staatsobligaties.

Op dit moment is investeren in een eventuele oorlogskas nog vrijwillig en gelden er nog geen beperkingen op kapitaal. Maar gezien de geopolitieke spanningen is dat wel een scenario om serieus rekening mee te houden.

De auteur is master of financial planning.