Het zijn drukke tijden voor Damen Naval, de marinebouwer uit Vlissingen. Onlangs nog doopte prinses Amalia het door Damen Naval gebouwde nieuwe bevoorradingsschip voor de Koninklijke Marine Zr. Ms. Den Helder. De scheepswerf is ontwerper en hoofdaannemer bij het project voor de bouw van zes F126-fregatten voor de Duitse marine en gaat vier nieuwe onderzeebootbestrijders (ASWF’s) bouwen voor de Nederlandse en Belgische marine, voor elk land twee.

Daarnaast is het ook nog een feestjaar. Damen Naval is anderhalve eeuw oud, althans als je in aanmerking neemt dat het bedrijf is voortgekomen uit de Vlissingse scheepswerf Koninklijke Maatschappij De Schelde, die in 1875 werd opgericht. In 2000 werd De Schelde overgenomen door Damen Shipyards Group. Sindsdien timmert het bedrijf aan de weg als Damen Naval, de marinebouwdivisie van de Damen Groep, die daarmee dus ook jubileert omdat deze vijfentwintig jaar bestaat.

Partner

Damen Naval mag zich een belangrijke partner noemen van defensie op het gebied van marinebouw, legt Roland Briene uit. Hij is sinds 2023 algemeen directeur van het bedrijf. Zo is de bouw van Zr. Ms. Den Helder de vrucht van een intensieve samenwerking tussen Damen Naval, defensie en een uitgebreide keten van toeleveranciers.

Naast het ontwerpen van marinevaartuigen en het managen van het complete realisatietraject van dergelijke schepen, koopt het Vlissingse bedrijf ook de vaak complexe systemen en materialen in die ervoor nodig zijn. Damen Naval integreert die vervolgens zelf in de schepen, legt Briene uit. „En ja, wij bouwen dus ook de schepen zelf, al is lokale bouw door bijvoorbeeld een buitenlandse werf ook mogelijk.”

Damen Naval is eigenlijk niet langer alleen een leverancier, maar ook een „strategische partner” van defensie bij het moderniseren van de Nederlandse marinevloot, vervolgt Briene. „We spelen een belangrijke rol bij het vormgeven van de toekomst van de marinescheepsbouw in ons land.” Want de Nederlandse zeemacht wordt in de komende jaren ingrijpend vernieuwd.

Karel Doorman

Met uitzondering van het bevoorradingsschip Zr. Ms. Karel Doorman (gebouwd door Damen Naval en in dienst sinds 2014) worden alle schepen, zowel oppervlakteschepen als onderzeeboten, van de Koninklijke Marine de komende vijftien jaar vervangen. Deze moderniseringsoperatie komt, zeker in het huidige gevaarlijke tijdsgewricht, bepaald niet ongelegen, benadrukt Briene. „Er is in de voorbije twintig jaar veel bezuinigd op defensie en we leven in een tijd waarin de NAVO-bondgenoten in Europa elkaar moeten vasthouden en er samen voor moeten zorgen dat ze snel beschikken over de defensiecapaciteit die ze nodig hebben.”

Met andere woorden: het versterken van de gevechtskracht van de marines in Europa moet naar een hogere versnelling. „Onze orderportefeuille zal de komende jaren goed gevuld zijn”, aldus Briene. „Het F126-fregattenproject voor Duitsland is in volle gang en we gaan de Anti-Submarine Warfare-fregatten (ASWF’s) voor Nederland en België ontwerpen en bouwen. Begin dit jaar werd bekend dat België van plan is nog een derde fregat van dit type te bestellen.”

Zeven Provinciën

„Daarnaast wordt in het kader van het moderniseringsprogramma voor de Koninklijke Marine gekeken naar de vervanging van de luchtverdedigings- en commandofregatten van de Zeven Provinciënklasse, nieuwe amfibische transportschepen en de bouw van kleinere hulpvaartuigen zoals het Multirole Support Ship (MSS).” Damen Naval verwacht ook deze schepen te mogen ontwerpen en bouwen voor de marine, zegt Briene. „Maar uiteindelijk hoop je als bedrijf natuurlijk toch dat de schepen die je aflevert en die soms in het hoogste geweldsspectrum kunnen worden ingezet nooit daadwerkelijk in oorlogssituaties terechtkomen.”

Damen Naval is een modern en innovatief bedrijf dat de voorbije jaren sterk is gegroeid en nu een kleine 1300 medewerkers telt. Natuurlijk zijn er ook uitdagingen, legt de algemeen directeur uit. Want elke nieuwe opdracht betekent dat een legertje aan toeleveranciers in stelling dient te worden gebracht. „Bij de bouw van Zr. Ms. Den Helder waren er bijvoorbeeld zo’n 150 betrokken”, vertelt Briene. „Die groep grotendeels Nederlandse toeleveranciers kun je niet als een broodrooster op elk gewenst moment aanzetten en weer uitzetten.” Een goede afstemming tussen Damen Naval en defensie moet ervoor zorgen dat de opdrachten in de komende jaren vlot tot uitvoering komen.

Investeren

Briene vertelt dat zijn bedrijf de komende jaren flink hoopt te investeren in mensen, middelen en verdere innovatie. Een uitdaging voor de scheepsbouwer is nog dat Damen Naval zo’n 120 onvervulde vacatures heeft. Het gaat om functies op alle niveaus, maar er is vooral behoefte aan ingenieurs. „We doen er alles aan om dit probleem te tackelen, maar je ziet eigenlijk dat de hele industrie kampt met een tekort aan geschikt personeel, niet alleen wij.”

Damen Naval is een internationaal bedrijf. Op dit moment heeft het naast de hoofdvestiging in Vlissingen en een kantoor in Schiedam ook een kantoor in Hamburg. In Vlissingen en Schiedam werken vooral de ingenieurs die nieuwe schepen ontwerpen.

Op het kantoor in Hamburg worden de contacten onderhouden met Duitse bouwlocaties voor het ambitieuze F126-fregattenprogramma voor de Duitse marine. Damen Naval sleepte in 2020 de opdracht binnen voor die oorlogsschepen, die overigens bij Duitse partnerwerven worden gebouwd. Damen leverde het ontwerp voor de fregatten en is tevens de hoofdaannemer van dit megaproject.

Casco’s

Daarnaast beschikt de Zeeuwse scheepswerf over productiefaciliteiten voor het bouwen van casco’s en het afbouwen van marineschepen in de aan de Donau gelegen Roemeense stad Galati en in het haven- en industriegebied Vlissingen-Oost.

En dan zijn er nog de twee jubilea die Damen Naval dit jaar viert. Briene houdt nog even onder de pet hoe „de apotheose van het feestjaar”, zoals hij een nog te organiseren groots evenement dit najaar noemt, er precies uit zal zien. „Maar we zijn natuurlijk het hele jaar jarig, en er vinden nu al doorlopend allerlei jubileumactiviteiten plaats, zoals tentoonstellingen, bijeenkomsten en lezingen.”

Willem Ruys

Damen Naval is geworteld in de Koninklijke Maatschappij De Schelde, de legendarische werf aan de Westerschelde die schepen afleverde als de Willem Ruys (1947), het beroemde passagiersschip van de Rotterdamsche Lloyd. Ooit ontwierp en bouwde het ook de allereerste onderzeeboot voor de Koninklijke Marine (Hr. Ms. O.1 uit 1906). Je kunt dus gerust zeggen dat de huidige Vlissingse marinebouwer rust op een traditie van maritiem meesterschap.

„Het scheepsbouwkundige erfgoed van De Schelde leeft voort in elk schip dat te water gaat en elke missie die we ondersteunen”, besluit Briene. „Vanuit die oorsprong 150 jaar geleden zijn we uiteindelijk toegegroeid naar onze huidige belangrijke positie binnen de defensie-industrie. Ik ben ervan overtuigd dat Damen Naval ook in de toekomst zijn internationale reputatie behoudt en levensvatbaar blijft.”