Dat stelde minister Uitermark van Binnenlandse Zaken maandagavond tijdens een commissiedebat in de Tweede Kamer. Op dit moment mogen rechters wetten en regels niet toetsen aan de Grondwet. Het kabinet wil dat verbod afschaffen voor de zogenoemde klassieke grondrechten, zoals de vrijheid van godsdienst, meningsuiting, vergadering en dergelijke.

D66, GroenLinks-PvdA en SP zouden graag zien dat rechters wetten en regels ook mogen toetsen aan de zogenoemde sociale grondrechten, zoals het recht op bestaanszekerheid, huisvesting en gezondheidszorg. Een aantal weken geleden pleitte een aantal hoogleraren daarvoor tijdens een hoorzitting.

Maar het kabinet voelt daar niets voor. Een ingediende motie van de linkse partijen om dat mogelijk te maken, wijst Uitermark af. De regering vreest voor politisering van de rechtspraak. Als het ooit wel zover gaat komen, dan moeten de sociale grondrechten concreter geformuleerd worden, zodat de rechter deze kan toetsen, zo stelde de bewindsvrouw.

Als rechters wetten mogen toetsen aan de Grondwet, zouden er interpretatieverschillen kunnen ontstaan. Mede daarom wil het kabinet ook een constitutioneel hof realiseren. Rechters zouden dan vragen over grondwettelijke aspecten rond wetgeving kunnen voorleggen aan zo’n hof. Rechters zijn dat overigens niet verplicht. Als ze wel zouden besluiten tot een eigenstandige toetsing aan de Grondwet, zouden er te veel interpretatieverschillen kunnen ontstaan. Het kabinet wil dat ondervangen door het constitutioneel hof het recht te geven om in te grijpen als de rechtseenheid in gevaar zou komen. Het grondwettelijk hof doet dan een uitspraak die voor iedereen rechtsgeldig is. Het afschaffen van het toetsingsverbod van grondrechten door rechters én de oprichting van een constitutioneel hof hangen voor het kabinet dan ook samen.

Het kabinet voelt er niets voor om een constitutioneel hof de mogelijkheid te bieden om wetten en regels te toetsen aan sociale grondrechten. D66, GroenLinks-PvdA en SP neigen hiertoe. Ook hier geldt het argument voor het kabinet dat sociale grondrechten in de huidige vorm niet toetsbaar zijn.

Het kabinet wil vaart maken met zijn plannen om de constitutionele toetsing mogelijk te maken. Nog voor de zomer wil minister Uitermark het wetsvoorstel presenteren om het verbod op toetsing van klassieke grondrechten uit de Grondwet te halen. Dit voorstel moet in twee debatrondes worden aanvaard en in de tweede ronde zelfs met tweederdemeerderheid. Eind september gaat de wet die de totstandkoming van een constitutioneel hof regelt, in consultatie.