De plannen van de regering die staatssecretaris Tuinman maandag in een brief aan de Kamer uiteenzet hebben alles te maken met de snelle veranderingen van de internationale situatie. De dreiging van Rusland en het streven van Trump om minder aandacht aan de Europese veiligheid te geven, dwingen tot de ingrijpende aanpassingen.

Daarbij gaat het niet zozeer om militairen die in gevechtssituaties kunnen optreden. Eerder is behoefte aan mensen die in tijden van crisis en oorlog essentiële taken achter de gevechtslinies kunnen uitvoeren. Te denken valt aan transport, gezondheidszorg en ICT-infrastructuur.

Volgens minister Brekelmans van Defensie is het niet de bedoeling om de opkomstplicht, die in 1997 werd opgeschort, weer in te stellen. Eind vorige week zei hij dat defensie niet zit te wachten op het trainen van grote groepen ongemotiveerde jongeren. Bovendien ontbreekt daarvoor de opleidingscapaciteit.

Iedere burger heeft de plicht om beschikbaar te zijn voor de verdediging van het land

In het verleden was het voor de meeste jongens van zeventien jaar (vrouwen waren toen vrijgesteld van dienstplicht) altijd een schrik als de brief op de mat viel waarin hun werd medegedeeld dat ze moesten opkomen voor hun nummer. De twaalf tot zestien maanden dat ze onder de wapenen moesten dienen, was voor de meesten vooraf geen wenkend perspectief. Het merkwaardige is wel dat ze achteraf zeiden dat hun tijd in militaire dienst behoort tot de mooiste tijd van hun leven. Daarbij was de kameraadschap wel de belangrijkste factor voor die waardering achteraf.

Lees ook

Reservist paraat bij bewaking tunnels en bruggen om toenemende dreiging Russen

De regering wil nu proberen op basis van vrijwilligheid het benodigde personeel te werven. Onzeker is of er inderdaad voldoende mensen bereid zullen zijn om zich te melden. Op dit moment treden jaarlijks niet meer dan 4000 mannen en vrouwen toe tot het leger. Dat aantal zal dus drastisch omhoog moeten.

Het is ook nog maar de vraag of door de mogelijkheid om parttime te dienen voldoende mensen bereid zullen zijn zich te melden. Het aantal reservisten dat nu geregeld enkele dagen het militaire tenue aantrekt is ook niet meer dan 7000. Kennelijk is het parttime dienen voor veel mensen niet aantrekkelijk genoeg. Bovendien is het dienen in deeltijd vaak moeilijk te combineren met hun baan in het burgerleven.

De sleutel tot uitbreiding van het leger is misschien te vinden bij het versterken van het besef dat de verdediging van ons land een bittere en urgente noodzaak is. De actuele internationale situatie kan daartoe bijdragen. Maar belangrijker is nog het versterken van het moreel besef dat iedere burger de plicht heeft om beschikbaar te zijn voor de verdediging van het land. Politiek, media en onderwijs hebben daarbij een cruciale rol.