Dat vakantiegevoel verdween echter snel. Kennismaken met mensen in de nieuwe (kerkelijke) gemeente was niet of nauwelijks mogelijk. Net als de meeste Nederlanders konden we ons toen niet voorstellen dat we nog ruim twee jaar te maken zouden krijgen met meerdere lockdowns, een anderhalvemetersamenleving, coronatesten, avondklokken, mondkapjes, thuiswerken, online vergaderen, coronapassen, complottheorieën en vaccins.

Hoewel we op het rapport van de parlementaire enquêtecommissie corona nog twee jaar moeten wachten, wordt er al volop teruggekeken en gereflecteerd op de coronacrisis. In de geest van een advies van Winston Churchill, „Never let a good crisis go to waste” („Laat een crisis niet onbenut”), zou het onverantwoord zijn als we niet zouden leren van wat er in de coronacrisis goed ging en wat er niet goed ging. Dat zijn we als maatschappij verplicht aan de nabestaanden van de 50.000 mensen die in Nederland overleden ten gevolge van het coronavirus. En aan toekomstige generaties, zodat zij weten wat zinnig en onzinnig is om te doen tijdens een pandemie.

Wereldwijd is berekend dat de vaccins 14 miljoen levens gespaard hebben

Met de beelden uit het Italiaanse Bergamo van militaire trucks volgeladen met doodskisten op het netvlies, trof men maatregelen die veel weg hadden van het al vliegend bouwen van een vliegtuig. Niets doen was geen optie. Landen waar niets werd gedaan, staan boven aan de lijst met de meeste coronadoden. Dat betekent niet dat alle maatregelen die wél genomen werden de juiste waren.

Het sluiten van de verpleeghuizen was er een van. Daar hebben zich schrijnende drama’s afgespeeld. Allereerst voor de (in eenzaamheid stervende) bewoners, maar ook voor het verzorgend personeel. Ook het sluiten van scholen, zeker toen we verder in de pandemie waren, valt in de categorie ”verkeerde besluiten”. Schoolgaande kinderen bleken nauwelijks bij te dragen aan de verspreiding van het virus en de sluiting had een negatief effect op hun leerprestaties en psyche.

Dé maatregel die er wél toe deed en die de pandemie echt van koers deed veranderen, was ontegenzeggelijk de (snelle) ontwikkeling en toepassing van vaccins tegen het coronavirus. Deze notie heb ik eerlijk gezegd gemist in de reflectie in het RD op de coronatijd. De introductie van de vaccins begin 2021 zorgde voor een forse vermindering (rond de 90 procent) van het aantal ziekenhuisopnames, ic-opnames en overlijdens door het coronavirus. Van de patiënten die in het ziekenhuis werden opgenomen, was het overgrote deel niet gevaccineerd. Meerdere onderzoeken in verschillende landen laten overtuigend zien dat niet vaccineren een bijna tien keer (!) grotere kans op overlijden ten gevolge van een coronavirusinfectie betekent. Wereldwijd is berekend dat de vaccins 14 miljoen levens gespaard hebben.

De redenen waarom mensen zich niet lieten vaccineren, waren divers. Het meest trieste is dat tijdens de coronapandemie mensen hun oren hebben laten hangen naar absurde complottheorieën en dat met de dood hebben moeten bekopen. Een onderzoeksrapport in het gerespecteerde medisch-wetenschappelijke tijdschrift JAMA laat zien dat er in de staten Florida en Ohio onder Republikeinse kiezers, waar complottheorieën een vruchtbare voedingsbodem hadden, sprake was van 43 procent meer oversterfte dan onder Democratische kiezers nádat, maar niet voordat, in de VS coronavaccins beschikbaar waren gekomen.

Ook in de gereformeerde gezindte zijn de vaccins door verschillende mensen, onder wie ambtsdragers, bekritiseerd op basis van misinformatie of zelfs ronduit complottheorieën. Het zou goed zijn als zij zouden reflecteren op de ernstige gevolgen hiervan voor de mensen die naar hen luisterden en besloten zich niet te laten vaccineren.

Als het gaat om de religieuze overwegingen tegen het vaccineren zou ik de ambtsdragers willen vragen zich te bezinnen op de relatie tussen zondag 10 van de Heidelbergse Catechismus en de woorden die Jezus sprak tijdens de verzoeking in de woestijn: „Gij zult de HEERE, uw God, niet verzoeken.” En welke tekst het zwaarst moet wegen in de beslissing om zich wel of niet te laten vaccineren.

De auteur is moleculair bioloog.