De Maartenskerk in Sint-Maartensdijk is één brok geschiedenis
De Maartenskerk, met zijn sierlijke toren, is dé blikvanger van de smalstad Sint-Maartensdijk. Het interieur is een en al historie.
Recent kwam het boek ”De geschiedenis van de Maartenskerk in Sint-Maartensdijk” uit, geschreven door Kees Kwaak. Hij bood het eerste exemplaar aan ds. J.C. den Ouden van de hersteld hervormde gemeente aan.
Zodra je de drempel van de Maartenskerk over bent, komt de geschiedenis, die teruggaat tot circa 1400, op je af. De Maartenskerk is een echte middeleeuwse kerk. Dorpsgids Dolores Bijl en gemeentelid Chris Koopman brengen de geschiedenis tot leven.
Bijl wijst naar een van de pilaren die, in tegenstelling tot de andere, niet wit is, maar gedeeltelijk geel. „Die gele kleur is vanonder de witte verf tevoorschijn gekomen. Kijk, daar zie je een voorstelling van het Gulden Vlies, een beroemde orde uit de middeleeuwen. Vermoedelijk heeft Frank van Borssele die op de pilaar laten schilderen. Hij was stadhouder van Holland en Zeeland en was getrouwd met gravin Jacoba van Beieren. Waarschijnlijk is hun huwelijk in deze kerk voltrokken.”
V.l.n.r.: ds. J.C. den Ouden, C. Kwaak en Flip Hartog. Ze staan bij de „gele pilaar”. beeld Dolores Bijl
V.l.n.r.: ds. J.C. den Ouden, C. Kwaak en Flip Hartog. Ze staan bij de „gele pilaar”. beeld Dolores Bijl
Stadsgids Dolores Bijl bij de „gele pilaar”. beeld Dirk-Jan GjeltemaDaarna gaat de vinger van Bijl omhoog, naar de consoles bij het dak, waar in totaal veertien gezichten te zien zijn. „Een ervan is waarschijnlijk van Jacoba van Beieren, de andere twee vrouwengezichten en de mannengezichten zijn van leden van haar hofhouding.”
De twee lopen naar de achterzijde van het koor, waar nog meer te zien is dat verband houdt met Frank van Borssele, die zijn hoofdkasteel in deze stad had. Wat naar achteren bevindt zich de ernstig beschadigde graftombe van Floris van Borssele en zijn vrouw, een geschenk van hun zoon Frank. Er is nog een graftombe, van rentmeester Cornelis Liens (1580-1636). Het vele marmer toont de rijkdom uit vroeger tijden.
Links de graftombe van Floris van Borssele; rechts die van rentmeester Cornelis Liens. beeld Dirk-Jan Gjeltema
De graftombe van Floris van Borssele. beeld Dirk-Jan Gjeltema
De graftombe van rentmeester Cornelis Liens. beeld Dirk-Jan GjeltemaMaar er zijn ook dingen die met de eredienst te maken hebben, zoals de prachtige kansel met houtsnijwerk uit 1630 en het orgel dat hier in 1882 kwam en dat is vervaardigd door orgelbouwer Pieter Flaes (1812-1889).
Interieur. Dirk-Jan Gjeltema
De kansel. beeld Dirk-Jan Gjeltema
Interieur. beeld Dirk-Jan Gjeltema
De kansel. beeld Dirk-Jan GjeltemaOpvallend zijn de diverse tekstborden uit de zeventiende eeuw. Het grootste bord, in het koor, vermeldt de Tien Geboden. Kleinere borden in het schip van de kerk, tussen de pilaren in, hebben de tekst van de Twaalf Artikelen en het Onze Vader.
De Tien Geboden: „Ende God sprak alle deze woorden…” Dirk-Jan Gjeltema
beeld Dirk-Jan GjeltemaOp de grond liggen oude stenen, wijst Bijl aan. Een heeft een oude rooms-katholieke inscriptie. Verder liggen er veel grafzerken, 58 in totaal. Een ervan is van ds. Hermanus Mevius, die in deze gemeente stond van 1641 tot 1686. Hij is de predikant met de langste ambtsperiode in deze kerk. De eerste predikant was ds. Erasmus de Wever, die hier preekte van 1566 tot 1568. Daarvoor (en korte tijd daarna weer) was de kerk in gebruik voor de rooms-katholieke eredienst. Sinds 1579 wordt het kerkgebouw gebruikt door protestantsen. De huidige predikant is ds. J.C. den Ouden, die hier in 2018 intrede deed.
Grafzerk van ds. Hermanus Mevius. beeld Dirk-Jan GjeltemaVoordat het de kerk weer uit gaat, wil Bijl nog iets gezegd hebben over de geschiedenis van de luidklokken. „In de Tweede Wereldoorlog werden de klokken gevorderd door de Duitsers. Ze werden, samen met andere klokken, vervoerd in een schip dat op het IJsselmeer tot zinken is gebracht. Na de oorlog is het schip gelicht en zijn de klokken weer teruggekomen. Op dit moment hangen zowel oude als nieuwe klokken in de toren. In totaal zijn het er 59. De twee oudste dateren uit 1477.”
Interieur. beeld Dirk-Jan Gjeltema
beeld Dirk-Jan Gjeltema
beeld Dirk-Jan Gjeltema
beeld Dirk-Jan GjeltemaHet boek “De geschiedenis van de Maartenskerk in Sint-Maartensdijk” is te koop bij de plaatselijke boekhandel.
