„Dankzij hem doet de NAVO het beter”, loofde de Amerikaanse president de NAVO-chef tijdens het drie kwartier durende gesprek. Rutte, gezeten voor de open haard, straalde bij zijn eerste bezoek aan het Witte Huis na Trumps herverkiezing ontspannenheid en vriendschap uit en liet af en toe een schatersalvo door het Oval Office weerklinken. Toen Rutte lachend vroeg om een opname van Trumps lofzang om die thuis te tonen, beloofde Trump hem die grif.

Ook „afgelopen week heeft hij goed werk gedaan”, zei de Amerikaanse president, over het bemiddelen van de NAVO-topman na de aanvaring tussen de Amerikaanse president en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky. Rutte, wiens belangrijkste taak is om de NAVO-bondgenoten bij elkaar te houden, loofde Trump voor het „doorbreken van de impasse” in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en voor het aansporen van de NAVO-landen om meer geld in hun defensie te steken. Dat laatste is volgens Trump, die vooral zichzelf op de borst klopte, ook de verdienste van „anderen, onder wie Mark”.

De acht bondgenoten die te weinig aan hun defensie besteden, riskeren een „vervelend” telefoontje van Trump als ze niet vóór de zomer aan de NAVO-norm voldoen, waarschuwde Rutte na het bezoek. De Amerikaanse president dreigde eerder dat die landen niet hoeven te rekenen op bescherming van de Verenigde Staten, twijfel zaaiend over de belofte dat bondgenoten een aanval op één als aanval op allen beschouwen. Maar Rutte wuifde die twijfels donderdag –optimistisch als altijd– weg.

Groenland

Tijdens het gesprek weigerde Rutte zich uit te spreken over de wens van de VS om Groenland te annexeren. Toen Trump zei dat de NAVO-topman van groot nut kan zijn voor de VS inzake de annexatie van het Deense eiland, draaide de secretaris-generaal tactisch om de zaken heen. „Ik wil me niet bemoeien met de vraag of Groenland zich wel of niet bij de VS moet aansluiten”, zei Rutte.

Naar Ruttes bezoek is met spanning uitgekeken, nu de militaire alliantie zich bevindt in één van de grootste crises in haar 75-jarig bestaan, doordat de belangrijkste macht binnen de NAVO lijkt weg te drijven van andere bondgenoten. Dat er dus tussen Rutte en Trump van een zekere mate van chemie sprake was, is een opsteker.

De ontmoeting kwam ook op een cruciaal moment voor Oekraïne, nu Rusland nadenkt over een voorgesteld staakt-het-vuren van dertig dagen, dat wordt gesteund door Washington en Kyiv. De Russische president Vladimir Poetin rekt tijd met een antwoord, met de vage eis om verduidelijking van bepaalde voorwaarden. Het zou een „grote teleurstelling voor de wereld” zijn als Rusland niet meegaat in het vredesplan, reageerde Trump donderdag.

Ongenade

Voor de NAVO-topman is de lofzang van de Amerikaanse president een opsteker, nu een coalitie van vijftien bereidwillige landen buiten de NAVO om invloed uitoefenen op de VS in een poging Oekraïne veiligheidsgaranties te bieden. De Europese landen vragen ook Washington garanties te bieden voor Kyiv, maar dat beladen onderwerp meed Rutte donderdag.

Nu Rutte van alle westerse leiders een streepje voor lijkt te hebben in Washington, kan de coalitie van bereidwillige landen niet meer om de NAVO-topman heen in de gesprekken met Trump over Oekraïne. Voor Rutte is het belangrijk om in het achterhoofd te houden: wie vandaag Trumps grootste vriend is, kan morgen in ongenade vallen.