Ook hof vindt Staat niet aansprakelijk voor leed afstandsmoeders
De Staat kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het verdriet van vrouwen die in het verleden tegen hun wil afstand hebben gedaan van een kind. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag donderdag bepaald, nadat de rechtbank twee jaar geleden tot hetzelfde oordeel was gekomen.
De zaak is aangespannen door Trudy Scheele-Gertsen. Zij was 22 en niet getrouwd toen ze in 1968 een kind kreeg. Ze beviel bij de nonnen van de Paula Stichting in het Gelderse Oosterbeek. Kort na de bevalling werd het jongetje bij haar weggehaald, tegen haar wil. Het kind verbleef eerst bij de nonnen en werd later geadopteerd. Pas in 2018 kwam Scheele-Gertsen met hem in contact.
Tussen 1956 en 1984 overkwam ongeveer 15.000 vrouwen hetzelfde. Bureau Clara Wichmann had zich namens die zogenoemde afstandsmoeders aangesloten bij de zaak van Scheele-Gertsen.
Volgens het gerechtshof is de eis van Scheele-Gertsen verjaard. Ze had twintig jaar de tijd om de Staat aansprakelijk te stellen. Haar zoon werd in 1968 geboren en in 1974 werd zijn adoptie onherroepelijk, wat betekent dat de termijn op zijn laatst in 1994 is verstreken. De afstandsmoeder spande haar zaak pas 25 jaar later aan, in september 2019. Bij Bureau Clara Wichmann ging het om een collectieve actie namens de andere moeders, maar volgens het hof verschillen hun persoonlijke omstandigheden te veel van elkaar om ze als één grote claim te kunnen behandelen.
Net als de rechtbank erkent het hof wel het verdriet van de afstandsmoeders. „Het dossier zit vol leed, dat is reëel en invoelbaar. Het staat niet ter discussie dat er sprake is van een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Zwangerschap buiten het huwelijk werd als een schande gezien. Op de moeders werd druk uitgeoefend door hun omgeving, waaronder hun ouders, de huisarts, de kerk en hulpverleners”, stelde de voorzittend rechter.
Bij de uitleg waarom er niet van de verjaringstermijn kon worden afgeweken, zei het gerechtshof: „Het feit dat er sprake is van een schrijnende situatie, en dat is zonder twijfel het geval, is niet voldoende.” Het hof zei ook te beseffen dat de uitspraak als een klap zal voelen voor de moeders. „Het feit dat de Staat niet aansprakelijk kan worden gehouden, betekent niet dat het de eigen schuld van de moeders is dat ze afstand hebben gedaan van hun kind. Dat de vordering is verjaard, betekent niet dat het leed van de moeders is verjaard, want dat verjaart nooit.”