Ecclesia

„Jaren geleden had ik een goed gesprek met een heel begaafde jongeman uit Amerika, met het hart op de goede plek. Het gesprek kwam op Europa en Amerika. Op een bepaald moment zei ik hem: „Het verschil tussen jullie en ons is dat jullie een nog jong volk zijn. Jullie kennen nog niet de tragedie. Die kennen wij wel. Europa heeft in de eeuwen na de Franse Revolutie veel geleden aan iets wat de Griekse tragedieschrijvers feilloos hebben aangewezen: aan hubris (overmoed, hoogmoed). Daardoor is ons werelddeel enkele keren bijna te gronde gegaan. Twee wereldoorlogen zijn op onze bodem uitgevochten. Jullie daarentegen hebben ons in beide wereldoorlogen uit de misère geholpen. Jullie hebben ons daarna het communisme van het lijf gehouden. Daar horen we jullie bijzonder dankbaar voor te zijn. Daar komt bij: bij jullie is nog een zeker elan. Dat missen wij en voor zover we het hebben, is dat na de Tweede Wereldoorlog voor een belangrijk deel door jullie naar Europa overgebracht. Jullie stralen iets optimistisch uit. Maar ook iets naïefs. De diepte van de geschiedenis hebben jullie niet zó gevoeld als wij in Europa. Dat heeft grote voordelen. Wij hebben de neiging te ‘tillen’ aan de geschiedenis. De vragen van de geschiedenis hebben de ziel aangetast, we weten dat we heel broos en kwetsbaar zijn en moeten ons daar rekenschap van geven en daarbovenuit zien te komen, juist ook door het christelijke geloof. Wellicht gaan ook jullie hetzelfde ooit meemaken.” (…)

Aan dit gesprek moest ik de afgelopen dagen denken. Ik wees de jongeman op de Griekse tragedie. In de klassieke tragedies komt een hoofdregel naar voren die de Grieken van toepassing achtten op de geschiedenis. Deze is prachtig verwoord door de Engelse historicus Herbert Butterfield: „De hardste slagen van de hemel vallen in de geschiedenis op hen die denken dat ze de dingen op een soevereine manier kunnen beheersen, alsof ze koningen van de aarde zijn, die niet alleen voor zichzelf maar ook voor de verre toekomst de Voorzienigheid spelen.” Is het zo dat Amerika deze les nog moet leren? Het heeft er, gelet op de afgelopen jaren, maanden en weken, alle schijn van.

Toen Willem van Oranje als 32-jarige jongeman in 1565 meemaakte dat de tirannieke Filips II de Raad van State liet weten dat hij erop stond dat de protestantse religie de kop in gedrukt zou worden, zei hij met leedwezen tegen zijn broer: „Nous allons voir une belle tragédie!” – „Nu gaan we een schone tragedie tegemoet!” Dat was raak gezegd. Met het aantreden van Donald Trump in Amerika kunnen we hetzelfde zeggen: we gaan een tragedie tegemoet, voor Amerika en voor de hele wereld.

De tragedie is zich aan het voltrekken. Waardoor? Doordat „recht en billijkheid”, waarvan tot voor kort nog in hoge mate sprake was, plaatsmaken voor berekening, onbeschaamdheid, willekeur en grofheid.

Edmund Burke schreef toen de Fransen hun Revolutie begonnen (1789): „The age of chivalry has gone!”: „Het tijdperk van ridderlijkheid is (voorgoed) voorbij.” Als er één woord is dat het tegendeel vormt van het gedrag van Donald Trump dan is het ”chivalry”, ”ridderlijkheid”. (…)

Anders gezegd: zowel in de binnenlandse politiek als in zijn houding naar Oekraïne en Europa ontbreekt het aan ”billijkheid”, het criterium bij uitstek voor wat hoort. Hij deinsde er in 2021 niet voor terug het Capitool te laten bestormen, waarbij hij het voor lief nam dat Mike Pence naar het leven werd gestaan en er doden vielen; hij bouwde zijn comeback op op een jarenlang volgehouden leugen (dat hij destijds de verkiezingen gewonnen had); hij schoffeerde bijna dagelijks rechters en juryleden die hem unaniem veroordeelden voor fraude en verkiezingsbedrog; hij blijkt affaires aan te hebben gegaan met vrouwen, die hij omkocht en soms aanrandde, die hij nog steeds defameert; na zijn inauguratie haalt hij verhaal op degenen die binnen de rechterlijke macht hem volgens het recht vervolgden, door hen te degraderen of te zorgen voor hun ontslag (als het Supreme Court daar geen stokje voor steekt); hij haalt de bezem door het departement van justitie; om maar te zwijgen van het stuitende in zijn omgang met Volodymyr Zelensky en Oekraïne, waarbij hij zijn zinnen heeft gezet op hun mineralen – wat alles bij elkaar Liz Cheney ertoe bracht te spreken van „verraad aan alles waar Amerika tot voor kort voor stond”.

Het meest bedenkelijke is de tweet die hij op 16 februari uit liet gaan: „Hij die zijn land redt, breekt de wet niet.” Dit is een vrijbrief om te doen wat je wilt en het gaat regelrecht in tegen wat de Engelsen (en Willem III) in 1688 voorstonden toen ze James II afzetten. De manier waarop Donald Trump de eerste weken de rechterlijke macht bejegent, gaat in de richting van wat in The Declaration of Independence uit 1776 aan George III verweten wordt en gaat uitdrukkelijk in tegen wat de Founding Fathers voor ogen stond. Je vraagt je af: waar stopt deze man en op welk moment roept het congres of de rechterlijke macht hem een halt toe?

Aan diegenen die (ondanks alles nog steeds) gesteld zijn op Trump, heb ik een heel eenvoudige vraag: willen zij er de komende tijd op letten of hij zich houdt aan de constitutie of niet en willen zij bij zichzelf te rade gaan hoeveel hen dááraan gelegen is?

Amerika lijkt zijn tragedie tegemoet te gaan.”
Dr. H. Klink, emeritus predikant binnen de Protestantse Kerk in Nederland, toont zich in Ecclesia (blad van Stichting Vrienden van Dr. H.F. Kohlbrugge), zeer bezorgd over de toekomst van Amerika onder president Donald Trump.