Trumps gezant: Volgende week gesprek met Oekraïne in Saudi-Arabië
In dit liveblog volgt het RD de laatste ontwikkelingen van de oorlog in Oekraïne.
Advertentie
Donald Trumps gezant Steve Witkoff zegt volgende week met vertegenwoordigers van Oekraïne af te spreken in Saudi-Arabië. De details worden volgens hem nog uitgewerkt, maar waarschijnlijk vinden de gesprekken over vrede met Rusland plaats in Riyad of Jeddah.
„Het idee is om een raamwerk vast te leggen voor een vredesovereenkomst en ook voor een eerste staakt-het-vuren”, aldus Witkoff. Of er ook gesproken wordt over een grondstoffendeal, zegt Witkoff af te wachten.
Vorige week liep een ontmoeting tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Oekraïense president Volodymyr Zelensky uit op ruzie. Volgens Witkoff vindt Trump dat Zelensky sindsdien goede wil heeft getoond.
Een bron bij de Oekraïense regering zei tegen persbureau AFP dat Zelensky’s stafchef Andri Jermak, en mogelijk ook defensieminister Roestem Oemjerov dinsdag een ontmoeting met de Amerikanen hebben in Riyad.
Zelensky meldt op X dat hij Saudi-Arabië komende maandag bezoekt. Hij heeft daar een ontmoeting met de kroonprins, Mohammed bin Salman. „Na afloop blijft mijn team in Saudi-Arabië om samen te werken met onze Amerikaanse partners.”
De leiders van de EU-landen hebben buiten Hongarije om extra steun voor Oekraïne afgesproken. De Hongaarse premier Viktor Orbán bleef zich daartegen op de ingelaste EU-top donderdag in Brussel verzetten, waarna de 26 anderen volgens een EU-diplomaat besloten zich zonder Hongarije uit te spreken. Over de versterking van de Europese defensie zijn de 27, dus ook Hongarije, het volgens de bron wel eens.
De PVV en BBB willen snel van premier Dick Schoof weten hoe is besloten om volgend jaar 3,5 miljard euro voor Oekraïne uit te trekken. Henk Vermeer (BBB) bevestigt na berichtgeving door NRC dat de aankondiging van de miljardensteun tijdens het debat over de oorlog hem overviel, omdat dit volgens hem niet zo was afgesproken. Bovendien vermoedt hij dat de VVD al wel op de hoogte was, aangezien die partij al snel een motie had klaarliggen voor de financiële steun.
De aankondiging leidde direct tot openlijke irritatie binnen de coalitie. PVV-leider Geert Wilders zei al tijdens het debat nog geen steun voor het pakket te willen toezeggen. Hij wil alleen steun geven als er ook meer geld komt voor koopkracht in Nederland. Een geïrriteerde Dilan Yeşilgöz reageerde dat zij de tegenstelling tussen steun voor Oekraïne en meer koopkracht een valse vond. „Niet doen alsof dat een non-discussie is”, beet Wilders haar vervolgens toe. „Dat zeggen alleen maar rijke patsers uit Wassenaar.”
De Britse premier Keir Starmer ziet zichzelf vooral als bruggenbouwer tussen de rest van Europa en de Verenigde Staten. Hij krijgt cruciale hulp van de in de VS uiterst populaire Britse koninklijke familie.
De Russische president Vladimir Poetin heeft indirect gezegd dat Emmanuel Macron Napoleon achterna dreigt te gaan. De Franse president gaf woensdag een toespraak waarin hij waarschuwde voor het gevaar dat Rusland vormt voor de Europese veiligheid en dat Europese landen zich daartegen moeten wapenen. Het Kremlin beschouwt die uitspraken als een dreigement.
„Er zijn nog altijd mensen die terug willen naar de tijden van Napoleon, die vergeten zijn hoe dat is afgelopen”, zei Poetin op de Russische televisie. Napoleon Bonaparte viel het Russische Rijk in 1812 binnen, maar werd na een zware strijd die een half jaar duurde en vele levens kostte verslagen.
Macron had in zijn televisietoespraak gezegd dat Europa zich moet herbewapenen en Oekraïne moet steunen. Ook moet het continent zich erop voorbereiden dat het niet langer beschermd wordt door de Verenigde Staten. Hij zei te overwegen om de rest van Europa ook onder de zogenoemde nucleaire paraplu van Frankrijk te laten vallen. Dat wil zeggen dat Frankrijk ook kan dreigen om kernwapens in te zetten als een Europese bondgenoot wordt aangevallen.
Het verzet van Hongarije tegen meer Europese steun aan Oekraïne maakt de besluitvorming „steeds moeilijker”, klaagt EU-buitenlandchef Kaja Kallas. Hongarije dreigt de ingelaste top over extra hulp voor Oekraïne en de herbewapening van Europa te ontregelen.
De Hongaarse premier Viktor Orbán hield optreden tegen Rusland en steun voor Oekraïne al meermaals op, of zelfs tegen. Daarom werken Oekraïnes bondgenoten inmiddels liever buiten de Europese Unie om, zodat Orbán plannen niet met een veto kan treffen.
„Ja, dit is steeds moeilijker. Dat is de reden dat we onder de nieuwe initiatieven ook een coalitie van bereidwilligen overwegen”, zei Kallas bij aankomst op de EU-top in Brussel. Ze verwijst naar haar plannen om af te spreken dat de EU-landen dit jaar in ieder geval 20 miljard euro voor Oekraïne uittrekken. Ook een kopgroep van medestanders van Oekraïne die aan veiligheidsgaranties voor het land werkt is bezig een ‘coalition of the willing’ te vormen.
NAVO-topman Mark Rutte betreurt dat de Amerikaanse militaire en inlichtingenhulp aan Oekraïne is stopgezet, zo liet hij donderdag doorschemeren. De hulp aan het land „moet doorgaan”, zei Rutte op het NAVO-hoofdkwartier in Brussel.
Rutte veroordeelde het besluit van de Amerikaanse president Donald Trump, volgens deskundigen een grote klap voor de Oekraïense verdediging tegen Rusland, desgevraagd niet. Maar „laat ik duidelijk zijn: het is belangrijk dat Oekraïne een sterke positie heeft”, zei hij. „In het bijzonder wanneer vredesbesprekingen zouden beginnen.”
„Daarom verwelkom ik heel erg dat Oekraïne en de Verenigde Staten op dit moment bespreken hoe ze hiermee verder gaan en hoe de moeilijkheden op te lossen”, aldus Rutte. Hij is „voorzichtig optimistisch” over een goede afloop van dat overleg.
De regering van president Donald Trump is volgens anonieme bronnen van plan de tijdelijke verblijfsstatus van ongeveer 240.000 Oekraïners in te trekken. Ze zouden dan zonder deze status snel uitgezet kunnen worden.
Oekraïners werden onder de vorige Amerikaanse regering van president Joe Biden als vluchtelingen verwelkomd als gevolg van de Russische aanval in 2022 op Oekraïne.
De Amerikaanse regering had geen commentaar op het bericht van persbureau Reuters, maar de regering-Trump is sinds haar aantreden bezig speciale verblijfsvergunningen voor vluchtelingen af te schaffen, zoals die zijn verleend aan onder anderen Cubanen, Haïtianen, Nicaraguanen en Venezolanen.
Advertentie
De Britse regering zegt dat al een twintigtal landen geïnteresseerd is in de ‘coalitie van bereidwilligen’ voor het geven van veiligheidsgaranties aan Oekraïne na een wapenstilstand met Rusland. Premier Keir Starmer lanceerde samen met de Franse president Emmanuel Macron het idee op de speciale veiligheidstopconferentie afgelopen zondag in Londen.
Het is niet bekendgemaakt welke landen geïnteresseerd zijn. Het zou voornamelijk om Europese landen gaan en leden van het Gemenebest van Naties. Dat Gemenebest is een los samenwerkingsverband van 56 landen, voornamelijk landen die ooit onderdeel waren van het Britse Rijk. Volgens Britse functionarissen zijn er woensdag met een twintigtal landen gesprekken geweest. De gesprekspartners hebben het idee volgens een Britse regeringswoordvoerder „een hele positieve stap” genoemd.
Het is belangrijk dat de Europese Commissie de ruimte krijgt om haar defensieplannen uit te werken, zei premier Dick Schoof donderdag toen hij in Brussel aankwam voor een speciale Europese top. In de Tweede Kamer heeft een nipte meerderheid zich tegen de plannen gekeerd.
Voorzitter Ursula von der Leyen van de Europese Commissie presenteerde deze week een plan om 800 miljard euro te investeren in de Europese defensie. Dat moet mogelijk worden door Europese leningen en het oprekken van de begrotingsregels. Daar zijn PVV, NSC en BBB tegen.
Tijdens de top in Brussel wordt gesproken over twee zaken. Het versterken van de verdediging van Europa, daarvoor is het plan ReArm van Von der Leyen. Verder wordt gekeken naar hulp aan Oekraïne. Bij de top is ook president Volodymyr Zelensky aanwezig.
Nederland kijkt „positief en constructief” naar de voorstellen van Von der Leyen, liet Schoof weten. Hij zei verder dat Nederland geen gebruik zal maken van Europese leningen als die er komen. Von der Leyen wil daar 150 miljard mee ophalen. Schoof benadrukte dat het niet gaat om zogenoemde eurobonds, gezamenlijke leningen waarvoor de EU-landen garant staan.
De premier kondigde woensdagavond in een debat aan dat Nederland ook volgend jaar 3,5 miljard euro uittrekt voor Oekraïne. Dat kan rekenen op steun van een ruime Kamermeerderheid, hoewel PVV en BBB niet voor een motie van de VVD stemden waarin steun wordt uitgesproken voor het voornemen van het kabinet.
Schoof vindt dat hij van de Kamer „veel ruimte” heeft gekregen om de miljardensteun aan de regering in Kyiv te geven. Dat geld moet nog worden geregeld bij de besprekingen voor de voorjaarsnota, wanneer de lopende begroting wordt geactualiseerd en wordt vooruitgekeken naar volgend jaar. „Maar ik ga ervan uit dat dat gewoon goed komt”, aldus de premier.
De grootste regeringspartij PVV wil pas instemmen met die 3,5 miljard als er ook miljarden worden vrijgemaakt voor het goedkoper maken van de boodschappen, een lagere energierekening en lagere huren. Daarover zal ook gesproken worden bij de voorjaarsnota, zei Schoof in het debat.
Rusland heeft beklemtoond dat er geen compromis mogelijk is over een Europese vredesmacht in Oekraïne. Europese landen overwegen een soort vredesmacht te sturen als onderdeel van een eventuele wapenstilstand tussen Oekraïne en Rusland.
Maar dat is volgens het Kremlin niet aanvaardbaar. Buitenlandminister Sergej Lavrov waarschuwt dat Rusland NAVO-troepen in Oekraïne zal beschouwen als officiële deelname van NAVO-troepen in de oorlog tegen Rusland.
Russische woordvoerders hebben donderdag naar aanleiding van een speech van de Franse president ook beklemtoond dat de uitbreiding van de NAVO met staten die deel uitmaakten van de Sovjet-Unie een van de voornaamste oorzaken van de oorlog in Oekraïne is. Rusland wil onder geen beding dat Oekraïne NAVO-lid wordt en wil geen NAVO-troepen in Oekraïne.
Coalitiepartijen PVV en BBB spreken zich niet uit voor 3,5 miljard euro steun aan Oekraïne in 2026, zoals het kabinet wil. Een motie van de VVD die daartoe oproept, haalde wel een grote Kamermeerderheid, onder meer door steun van linkse oppositiepartijen.
Premier Schoof zei woensdag dat het kabinet de huidige steun aan Oekraïne wil voortzetten met 3,5 miljard euro. Yeşilgöz ondersteunde dat plan met deze motie. Wilders zei in het debat woensdagavond al dat hij dit bedrag nog niet wilde toezeggen. Donderdag bleek dat ook BBB zich niet hierop wil vastpinnen.
Een motie om niet mee te doen aan het nieuwe defensieplan van de Europese Commissie, ReArm Europe, wordt volgende week opnieuw behandeld. Het voorstel van JA21 werd gesteund door onder meer coalitiepartijen PVV, NSC en BBB, maar de stemming kwam uit op een gelijkspel. Indiener Joost Eerdmans was zelf niet aanwezig, volgens Kamervoorzitter Martin Bosma stond hij in de file.
De hoogste Nederlandse militair schuift aan bij komend overleg van legerchefs van een kopgroep van landen die Oekraïne ook na een eventueel bestand met Rusland willen beschermen. De bijeenkomst van de ‘coalition of the willing’ in wording is volgende week in Parijs.
Frankrijk heeft commandant der strijdkrachten generaal Onno Eichelsheim uitgenodigd, laat zijn woordvoerder donderdag weten. Over de inhoud van de besprekingen wil Defensie niets kwijt. Het zou om „verkennende, aftastende” gesprekken gaan. Nederlandse militaire planners overleggen ook al met collega’s van de andere landen.
Onder aanvoering van Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk werkt een groep met name Europese bondgenoten van Oekraïne aan veiligheidsgaranties voor het land. Ze denken bijvoorbeeld over een troepenmacht die ervoor moet zorgen dat Rusland na een toekomstig staakt-het-vuren of zelfs vredesakkoord niet opnieuw aanvalt. Bondgenoten kijken ook naar Nederland voor een bijdrage, zei het kabinet eerder.
Premier Dick Schoof nam deel aan de oprichtende bijeenkomst afgelopen zondag in Londen en was ook bij eerder voorbereidend overleg in Parijs. Hij benadrukte toen dat Nederland nog niets heeft toegezegd.
Het kabinet reserveert nog eens zo’n 3,5 miljard euro om Oekraïne te steunen. In de Tweede Kamer is daar ruime steun voor, maar de grootste coalitiepartij PVV wil dat nog niet beloven.
Welkom in het liveblog over de ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne. Het vorige liveblog lees je hier terug:
Advertentie