De taliban hebben zonder overleg een grenswachtershuisje opgeknapt en Pakistan zou een plaatsnaambord hebben gerepareerd. Het lijken kleinigheden, maar dit soort werkzaamheden aan de grens, zonder waarschuwing vooraf, wekken wantrouwen. Het gevolg is dat de belangrijke grensovergang over de Khyberpas tussen de beide landen nu al tien dagen potdicht zit. Een grens waar normaal dagelijks 1,5 miljoen dollar aan goederen overheen gaan en honderden mensen.

Het akkefietje staat dan ook niet op zichzelf. De spanningen tussen de twee voormalig vriendschappelijke buren lopen al lange tijd op. Nauwelijks een halfjaar na de machtsovername door de taliban in augustus 2021 beschuldigden zij het buurland er al van dorpen in de grensstreek te bombarderen, iets wat daarna vaker is voorgekomen. Vanuit Pakistan klinkt voortdurend de klacht dat terroristen vanuit Afghanistan aanvallen op Pakistan plegen, zonder dat de taliban hier iets tegen doen.

Warme band

Het klopt dat het aantal terroristische aanvallen in Pakistan sinds 2021 sterk is toegenomen. De meeste worden opgeëist door de Pakistaanse Taliban (TTP), die een warme band onderhouden met de taliban in Afghanistan. Het is een koekje van eigen deeg.

Was Pakistan immers niet het land waar Al Qaidakopstuk Osama bin Laden in 2011 werd gevonden? En niet te vergeten de Afghaanse talibanstrijders zelf, die jarenlang veilige schuilplekken over de Pakistaanse grens hadden.

Dagelijks ging 1,5 miljoen dollar aan goederen de nu dichte grens over

Toen de taliban in 2021 de strijd in Afghanistan wonnen, werd dit aanvankelijk toegejuicht in Islamabad, dat dacht er een regionale bondgenoot bij te hebben. Binnen de kortste keren zat de Pakistaanse inlichtingenbaas thee te drinken in een duur hotel in Kabul.

Achteraf gezien zijn de snel verzuurde relaties niet heel verrassend. De factie van de taliban die het hechtst was met de Pakistaanse inlichtingendienst ISI, het Haqqaninetwerk, delft het onderspit in de interne machtsstrijd in Kabul. En strijders in het tribale grensgebied tussen de twee landen, die enthousiast deelnamen aan de opmars naar Kabul, zetten hun activiteiten aangemoedigd door het succes in Afghanistan nu voort in Pakistan.

Uitzetting Afghanen

Dat zij hierbij af en toe de poreuze grens overgaan, en –volgens de ISI– toegang hebben tot door de Amerikanen in Afghanistan achtergelaten wapens, daarover halen de talibanleiders de schouders op. Een analyse van Al Jazeera merkt op dat ze daarbij hetzelfde argument gebruiken als Pakistan vóór 2021 tegenover het vorige Afghaanse regime en de Verenigde Staten: binnenlandse veiligheid, dat is jullie eigen probleem. Dat Islamabad een oplossing ziet in het uitzetten van honderdduizenden Afghanen, voor wie de taliban geen woningen of banen hebben, verbetert de verhoudingen niet.

De ontwikkeling is een meevaller voor India. Vorige maand ontmoette topdiplomaat Vikram Misri de talibanminister van Buitenlandse Zaken, Amir Khan Muttaqi, in Dubai. Het India van de hindoe-nationalistische premier Modi en de streng islamistische taliban lijken geen voor de hand liggende partners, maar als nieuwe vijand van India’s aartsrivaal Pakistan zijn de taliban een vriend. Ook zijn er economische belangen: Afghanistan speelt een sleutelrol in India’s langetermijnplannen om Pakistan en China te omzeilen in handel naar Centraal-Azië.

Ondertussen staan de handelaren aan de Afghaans-Pakistaanse grens met lege handen voor een dicht hek. Pogingen om een einde te maken aan de impasse mislukten tot nu toe.