Wat dat litteken betreft: het eiland is al een halve eeuw verdeeld, nadat Grieks- en Turks-Cyprioten met elkaar in conflict kwamen. De bufferzone tussen hen, bewaakt door de Verenigde Naties, loopt dwars door hoofdstad Nicosia. Koning Willem-Alexander en koningin Máxima wilden er deze woensdag een kijkje nemen.

Twee dagen zijn ze op bezoek in de republiek Cyprus. Dat is het zuidelijke, Griekse deel. Dinsdag kreeg het koningspaar veel te horen over de uitdagingen waarvoor het land zich gesteld ziet.

Cyprus behoort tot Azië, maar het is ook de zuidoostelijkste punt van de Europese Unie. „Uw land is een kruispunt van culturen, een brug naar het Midden-Oosten en Noord-Afrika”, zegt de koning tegen president Nikos Chrisodoulides. „Een vuurtoren van Europa in het oosten van de Middellandse Zee. Syrië, Libanon, Jordanië, Israël, de Palestijnse Gebieden, Egypte; ze zijn uw buren. U wéét wat er speelt. U kent de vele ingewikkelde uitdagingen, waaronder de noodzaak om migratiestromen beheersbaar te houden. U doet uw uiterste best om bij te dragen aan stabiliteit, veiligheid en onderling begrip in de regio. Die inzet is van grote waarde, voor Nederland en voor heel Europa.”

Vrede en veiligheid zijn kwetsbaar, zegt de Nederlandse vorst. „Daarom koesteren wij onze vriendschap met u en komen we samen op voor vrijheid, democratie, mensenrechten en goed bestuur.”

Crisisopvang

Later op de dag krijgt het koningspaar daarover te horen tijdens een bezoek aan het Joint Rescue Coordination Center (JRCC) in Larnaca, een stad aan de oostkust. Grote schermen maken duidelijk hoe de eilanders een flink deel van de Middellandse Zee in het vizier houden. Sinds de oprichting van het JRCC in 1995 zijn al 7500 incidenten afgehandeld en 8000 mensen gered.

Lees ook

Koning bezoekt Cyprus; hoe een staatsbezoek vorm krijgt

Een zaal verderop zit het Zenoncentrum. Dat komt in actie in crisistijd. Het centrum ontstond toen de Libanese Hezbollahmilitie in 2006 een oorlog tegen Israël ontketende. Ruim 60.000 Libanezen ontvluchtten het geweld. Ze staken de zee over, naar Cyprus.

Cyprus ving tienduizenden vluchtelingen uit oorlogsgebieden op

Een grote, groene tent en tijdelijke huisjes herinneren aan de opvang van 2611 mensen uit een ander onrustig gebied: Soedan. Er waren 44 Nederlanders bij. In hetzelfde jaar –2023– kwam de terreuraanval van Hamas tegen Israël. Cyprus ving ruim duizend vluchtelingen op. Toen het afgelopen opnieuw een confrontatie tussen Hezbollah en Israël ontstond, werden 3635 burgers uit Libanon naar Cyprus geëvacueerd, onder wie vier Nederlanders. Ze kregen tijdelijke huisvesting en medische hulp.

Het Zenoncentrum staat niet alleen in oorlogstijd paraat; het is er voor elke crisis, zoals bij een grote brand, vervuiling of terrorisme.

Makarios

De golven van de Middellandse Zee rollen het strand op, en er weer af. Palmbomen buigen onder de straffe wind. Het is stralend weer. Het koningspaar poseert even voor een rij vissersbootjes, elk met een groot rad op de voorplicht waarmee een net binnenboord kan worden gesjord.

Het staatsbezoek is dan al even op dreef. De ontvangst door het presidentsechtpaar bij hun paleis wordt gevolgd door een kranslegging bij het standbeeld van aartsbisschop Makarios, de Grieks-orthodoxe geestelijke die in 1960 de eerste president van de republiek was nadat die 82 jaar onder Brits bewind had gestaan. Het paleis werd eerder door de gouverneur bewoond. Boven de ingang is nog altijd een groot Brits wapen te zien. Het wapen van Cyprus, er pal boven, is veel kleiner afgebeeld.

Nieuws in beeld

Bij de vissershaven van Larnaca, op de oostkust van Cyprus. beeld ANP, Remko de Waal

Uitleg op het aardappelland. Over weerbare teelt op een eiland dat kampt met droogte. beeld ANP, Remko de Waal

Presidentsvrouw Philippa Karsera leidt koningin Máxima rond in de tuin van het presidentieel paleis, waar een biologische boomgaard en kruidentuin zijn ontwikkeld. beeld ANP, Patrick van Emst

Koning Willem-Alexander in gesprek met de Cypriotische president Nikos Christodoulides. beeld AFP, Iakovos Hatzistavrou

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima tijdens de welkomstceremonie bij het presidentieel paleis in Nicosia, de hoofdstad van Cyprus. beeld ANP, Remko de Waal

Kranslegging bij het standbeeld van aartsbisschop Makarios III. beeld ANP, Remko de Waal

Een beetje ijl klinken de beide volksliederen door de paleistuin. Dat typeert het hele bezoek: zo groot is het allemaal niet en veel poeha komt er aan de ontvangst niet te pas. Zelfs de zaal waar de koning en de president met andere regeringsvertegenwoordigers in gesprek gaan en waar ze ’s avonds aanschuiven voor het staatsbanket, is krap bemeten.

De koning wordt vergezeld door onderwijsminister Bruins. Die vervangt zijn collega Veldkamp van Buitenlandse Zaken, die alle aandacht moet richten op de oorlog in Oekraïne en versterking van de Europese defensie. Die onderwerpen én de narigheid in het Midden-Oosten komen deze dinsdag ook aan het bod in het Cypriotische paleis. „Uw land is een voorbeeld van democratie en stabiliteit”, zegt de Nederlandse koning tegen zijn gastheer. Hij wijst erop dat juist in deze onrustige tijd landen elkaar nodig hebben.

Pelgrims

Contact is al heel lang, zegt de president van Cyprus. Zo’n vijf eeuwen geleden deden Nederlanders zijn land aan, „worstelend op weg naar het Heilige Land”. Nu zijn er elk jaar Cyprioten die in Nederland gaan studeren, zegt Christodoulides. Zelf was hij een jaar geleden in ons land op bezoek. Andersom weten steeds meer Nederlandse toeristen het mediterrane eiland te vinden.

Nederlanders pauzeerden op Cyprus, worstelend op weg naar het Heilige Land

Beide EU-landen werken samen, onder meer in de landbouw. Daarover gaan koning en koningin uitvoerig in gesprek met een aardappelteler met wie ze op zijn land staan. Tien jaar al kampt Cyprus met langdurige droogte. Ondanks de tientallen stuwdammen weet het onvoldoende water op te vangen en vast te houden.

Er ontstaat een uitgebreid gesprek, in de koude wind. Onderaan de helling blikkert de zee in het zonlicht. Het koningspaar stelt tal van vragen, en dat doet het even later ook in het aardappelcentrum Sun Potatoes: bij de sorteerband, bij een bak vol aardappelen en leunend op een stapel volle zakken. Het gaat over vochtigheid, over temperatuur, over samenwerking met onderzoekers in Wageningen. En over het Nederlandse pootgoed dat hier in de roodbruine aarde verdwijnt.

Veilige haven

Intussen neemt Cyprus ook intern de veiligheid serieus. Vier strak kijkende beveiligers staan continue in een halve cirkel om het koningspaar heen, ook als er nauwelijks publiek is.

Aardappelteler gebruikt Nederlands pootgoed

’s Avonds wacht het staatsbanket. Tijdens „het allereerste staatsbezoek vanuit het Koninkrijk der Nederlanden aan de Republiek Cyprus”, zoals de koning in zijn toespraak zegt. En opnieuw komen veiligheidsvraagstukken aan de orde: „Als de golven hoog gaan, is Cyprus een veilige haven.”