De Oekraïense krijgsmacht heeft zojuist 50 hryvnia (1,10 euro) ontvangen. Sinds de Russische invasie tankt Krystyna Zjoek steevast bij pompstation Okko. Bij iedere liter benzine waarmee een klant zijn auto volgooit, gaat bij Okko een hryvnia naar de Oekraïense krijgsmacht. Hoeveel Zjoek –haar vader zit in het leger– vandaag heeft gedoneerd? „Ik denk wel 50 hryvnia”, zegt ze bij een Okko-benzinestation in de West-Oekraïense stad Lviv. „Ik had een volle tank nodig.”

Okko is populair in Oekraïne. Je kunt er maaltijden krijgen: soep, hamburgers, hotdogs, pasta’s en pizza’s, maar ook croissants, Nederlandse stroopwafels en natuurlijk koffie. Het personeel is vriendelijk. En wat voor veel Oekraïners, zoals Zjoek, telt: Okko steunt het leger financieel via de benzinedonaties.

Het is een van de voorbeelden waardoor Oekraïne de drie jaar oorlog met Rusland volhoudt. Het land is sinds de Russische invasie op 24 februari 2022 niet volledig in elkaar gestort. Niet aan het front en ook niet economisch. Hoe blijft Oekraïne overeind?

Donaties voor drones

Na drie jaar oorlog zet de bevolking zich nog altijd in voor haar land. Je vindt allerlei vrijwilligersorganisaties die bijvoorbeeld geld, auto’s en apparatuur inzamelen voor de krijgsmacht. Zo zet Zjoek (31) zich in voor de ngo Come Back Alive, die militaire voertuigen en wapens aankoopt. Ze zamelt geld in en moedigt mensen aan te doneren.

Daarnaast ondersteunt ze drie brigades met acties om geld op te halen voor drones. „Aan het begin van de oorlog hoopten mensen dat het niet lang zou duren en doneerden ze veel. Nu beseffen ze dat de oorlog voortduurt en zijn ze moe. Als je dan serieus bent, raken ze minder betrokken en negeren ze je.”

Naast doneren doet de bevolking meer voor de krijgsmacht. Vrijwilligers maken witte soldatenkleren voor in de winter of zetten slaapzakken in elkaar. Anderen haken camouflagenetten voor brigades.

Aan het front houdt de krijgsmacht stand, al is het met pijn en moeite. In drie jaar heeft Rusland, met veel meer materieel en manschappen, slechts 20 procent Oekraïens grondgebied veroverd. Dat komt door het Oekraïense verzet en door de westerse toegewezen militaire hulp van 130 miljard euro, berekende het Duitse Kiel Instituut deze maand.

Tweede klap

Ook de economie moet overeind blijven. Uit de monden van Oekraïners klonk de afgelopen drie jaar een belangrijke motivatie om te werken: „Als de economie instort, krijgt het land een tweede klap”, naast de oorlog zelf. Een deel vluchtte daarom niet in 2022.

Doordat bedrijven niet dichtgingen, bezweken de economie en haar infrastructuur niet volledig. Er is elektriciteit en water. Banken werken, boeren oogsten en treinen rijden. In het meer ongeschonden West-Oekraïne draait de economie naar omstandigheden normaal. De krijgsmacht, met naar schatting een miljoen militairen, creëert banen, onder meer in de productie van drones en militaire voertuigen. Bedrijven betalen belasting voor de krijgsmacht.

Oekraïne kan ook rekenen op financiële steun van het Westen. Zonder deze hulp was de economie geheel ingestort. Westerse landen kenden, volgens het Kiel Instituut, in de afgelopen drie jaar 118 miljard euro aan financiële steun toe aan Oekraïne, en 19 miljard euro aan humanitaire hulp.

Na de 29 procent krimp in 2022 krabbelt de economie overeind. Ondanks alle aanvallen op energievoorzieningen en andere substantiële infrastructuur, blijft de Oekraïense economie veerkrachtig, schreef de ontwikkelingsbank vorige maand.

Verliezen minimaliseren

Het vierde oorlogsjaar lijkt opnieuw het uiterste te vragen van de Oekraïners. Drie jaar vechten eist veel van de bevolking. De dodelijke slachtoffers, de verwoestingen en de nachtelijke luchtalarmen die bewoners slopen. De animo om te vechten slinkt. Mannen schuilen of verlaten het land om te voorkomen dat ze naar het front moeten. President Volodymyr Zelensky zei deze maand tegen NBC News dat er meer dan 46.000 Oekraïense soldaten zijn omgekomen. Tienduizenden anderen worden vermist of zitten gevangen.

Zelensky beseft dat Kyiv zuinig moet zijn op zijn mensen en niet koste wat het kost moet doorvechten. „We kunnen apparatuur verliezen, we kunnen technologieën verliezen, maar we moeten menselijke verliezen minimaliseren”, zei hij in oktober tegenover The Times of India. „De mens is belangrijker dan het land, hoewel dit ons land is. De bezette gebieden krijgen we later terug, maar een persoon ben je voor altijd kwijt.”

In dit licht zegt hij naar vrede te streven. „Oekraïne wil meer dan wie ook ter wereld een eerlijk en snel einde aan deze oorlog”, zei Zelensky. „De oorlog verwoest ons land en kost ons levens.”

Uithalen Trump

Oekraïnes toekomst lijkt af te hangen van de presidenten Donald Trump en Vladimir Poetin. Oekraïne en de Europese Unie staan aan de zijlijn bij vredegesprekken. Door Trumps uithalen naar Zelensky heeft het er alle schijn van dat Oekraïne het zonder de VS moet doen. Al heeft Europa, noteerde het Kiel Instituut, de VS volledig voorbijgestreefd wat betreft financiële en militaire hulp aan Oekraïne.

Zjoek noemt het optreden van de VS „een vreselijk verraad”. Aan opgeven denkt ze niet. „Wij blijven ons leger steunen en in deze tijden waarin Amerika ons in de steek heeft gelaten, zou het geweldig zijn als Europeanen hun steun aan Oekraïne opvoeren en ons door deze moeilijke tijd heen helpen.”