Stap voor stap loop ik in het spoor van boswachter Oleksandr Karlov, terwijl ik de grond om me heen nauwlettend afspeur. Karlov heeft me zojuist twee groene Russische vlindermijnen laten zien in een bos bij de Noordoost-Oekraïense stad Izjoem. Een ligt onder een takje, de andere bij een zandhoopje. Zo’n mijn is niet groter dan mijn hand.

Duizenden van zulke mijnen liggen hier in de bossen, waar gevochten is tussen de Oekraïners en Russen in 2022, vertelt Karlov (42). Ze vormen een gevaar voor iedereen die ook maar een stap in het bos zet. Ze zijn niet dodelijk. Een voet of been eraf rukken is genoeg om een soldaat uit te schakelen. Het beste is om op paden te lopen waar iemand al heeft gelopen, zodat je bijna zeker weet dat daar geen mijn ligt. Dus loop ik als een trouwe hond precies achter Karlov aan, terwijl hij blijft waarschuwen: „Kijk onder je voeten, kijk onder je voeten.”

De boswachter laat zien hoeveel schade de oorlog hier aan de natuur heeft aangericht. Bomen zijn zwartgeblakerd, dieren zijn omgekomen en gevlucht, en explosieven met hun chemische ladingen vervuilen de grond. Karlov laat een plek zien waar de Russen hebben gebivakkeerd. Overal liggen plastic waterflessen en verpakkingen en munitiekisten. Raak niks aan, beveelt Karlov. Alles kan een dodelijke valstrik zijn.

De boswachter legt de schuld van de natuurschade neer bij de Russen. Die zijn de oorlog begonnen op 24 februari 2022 „omdat Rusland Oekraïne wil vernietigen. Mensen, cultuur, natuur.” Hij noemt het ecocide, bewuste beschadiging en vernietiging van ecosystemen.

Het beste is om op paden te lopen waar iemand al heeft gelopen

We wandelen voorzichtig richting een terreinwagen die klaarstaat op een veilige zandweg. Even later rijden we langs rode waarschuwingsbordjes met doodshoofden die aangeven dat er mijnen liggen in het bos. Nu, terwijl het winter is, zijn groene mijnen goed zichtbaar tussen de bruine dennennaalden, takjes en boomschors. Straks met de lente en zomer zullen ze minder opvallen tussen al het groen.

Oekraïne bevrijdde het bos in de herfst van 2022, maar, vertelt Karlov, heeft niet genoeg mensen om de mijnen te ruimen. Een jaar geleden zei de Oekraïense minister van Milieubescherming en Natuurlijke Hulpbronnen, Roeslan Strilets, dat in Oekraïne de meeste mijnen liggen ter wereld. Het gaat volgens hem om 176.000 vierkante kilometer, een gebied ruim vier keer zo groot als de oppervlakte van Nederland.

Toch wagen Oekraïners het om het bos bij Izjoem in te gaan, zoals voor het plukken van paddenstoelen. Dit is populair onder de lokale bewoners. Karlov vertelt over een vrouw die een voet verloor toen ze in zijn bos op een mijn stapte.

De Oekraïense veiligheidsdienst SBU schreef vorig jaar zomer dat sinds 24 februari 2022 meer dan 1000 mensen gewond zijn geraakt door mijnen. Bijna 300 burgers zijn omgekomen door mijnen. Onder hen veel kinderen.

__